Διευθυντής του Παρατηρητηρίου Πολιτικών Ριζοσπαστισμών του Ιδρύματος Ζαν Ζορές, ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (IRIS) του Παρισιού, ο Ζαν-Ιβ Καμί θεωρείται ένας από τους εγκυρότερους αναλυτές των εθνολαϊκισμών –και όχι μόνο στη Γαλλία. Είναι λοιπόν κάπως καθησυχαστικό να τον ακούει κανείς να λέει πως μια νίκη της Μαρίν Λεπέν «δεν είναι πολύ πιθανή». Για τη συνέχεια, ωστόσο, δεν είναι απαραίτητα το ίδιο αισιόδοξος.
Κύριε Καμί, να εμπιστευτούμε τις δημοσκοπήσεις και να μείνουμε ήσυχοι πως η Μαρίν Λεπέν θα ηττηθεί –εφόσον προκριθεί βέβαια, γιατί αυτές οι εκλογές είναι γεμάτες εκπλήξεις –στον δεύτερο γύρο; Ή να προετοιμαζόμαστε για τον μεγάλο σεισμό της 7ης Μαΐου;
Ολες οι δημοσκοπήσεις θέλουν τη Λεπέν να χάνει στον δεύτερο γύρο με μια διαφορά 61%-39% (απέναντι στον Εμανουέλ Μακρόν) ή, στη χειρότερη περίπτωση, απέναντι στον Φρανσουά Φιγιόν με 55%-45%. Δεν πρέπει ωστόσο να παραβλέπουμε την πιθανή δυναμική που ενδεχομένως να αναπτυχθεί αν η Λεπέν έρθει αύριο πρώτη. Αν ο Φιγιόν δεν προκριθεί, μέρος των ψηφοφόρων του θα μπει στον πειρασμό να ψηφίσει FN. Ο Μακρόν δέχεται κριτική ως υπερβολικά φιλελεύθερος από τους υποστηρικτές του Σοσιαλιστή υποψηφίου Μπενουά Αμόν, ένα κομμάτι της Δεξιάς, ωστόσο, τον θεωρεί έναν επικίνδυνο αριστεριστή! Ο μεγάλος σεισμός του Μαΐου λοιπόν δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς, αλλά η νίκη της Λεπέν δεν είναι πολύ πιθανή. Αν πάντως εξασφαλίσει ένα 40% στον δεύτερο γύρο, ο γαλλικός πολιτικός χάρτης θα αλλάξει ριζικά.
Μπορείτε να μας περιγράψετε τον μέσο ψηφοφόρο της Μαρίν Λεπέν; Και να μας πείτε τι ψήφιζε παλαιότερα αυτό το 39-45% που εμφανίζεται πρόθυμο να ψηφίσει FN στον δεύτερο γύρο;
Στις περιφερειακές εκλογές του 2015, το FN πήρε ένα 35% μεταξύ των νέων 18-24 χρόνων, ποσοστό ανάλογο με εκείνο της Αριστεράς και υψηλότερο από των Ρεπουμπλικανών (27%). Οι νέοι που ψηφίζουν FN έχουν τις περισσότερες φορές ένα επίπεδο χαμηλότερο του μπακαλορεά. Το FN είχε επίσης εξασφαλίσει το 43% της ψήφου των εργατών και ένα 36% μεταξύ των υπαλλήλων. Με 35% μεταξύ των ελεύθερων επαγγελματιών και των αγροτών, ήταν περίπου ισοδύναμο με τους συντηρητικούς. To καινούργιο ήταν πως το ψήφισε ένα 17% των στελεχών και το 23% των πτυχιούχων πανεπιστημίου. Και ένας στους πέντε ψηφοφόρους του Σαρκοζί. Εκτοτε, είχαμε την επίθεση στη Νίκαια και τις υπόλοιπες ισλαμιστικές επιθέσεις που ενίσχυσαν ακόμα περισσότερο την καχυποψία απέναντι στη μετανάστευση και στο Ισλάμ. Και τα στοιχεία της ανεργίας παραμένουν άσχημα, ενώ η δυσπιστία απέναντι στις ελίτ είναι ισχυρή. Ιδού λοιπόν οι δεξαμενές ψηφοφόρων της Λεπέν.
Πώς εξηγείτε τα δυο μέτρα και δυο σταθμά που φάνηκαν να ισχύουν όσον αφορά τα σκάνδαλα που έπληξαν τη Μαρίν Λεπέν και τον Φρανσουά Φιγιόν; Γιατί οι ψηφοφόροι τιμώρησαν τον δεύτερο και παρέμειναν λίγο – πολύ πιστοί στην πρώτη;
Καταρχήν η Λεπέν δεν κατηγορήθηκε για προσωπικό πλουτισμό. Επειτα, ουδέποτε διεκήρυξε, αντίθετα με τον Φιγιόν, πως είναι περισσότερο τίμια από τους άλλους. Οταν χρησιμοποιεί χρήματα του Ευρωκοινοβουλίου, οι ψηφοφόροι της κρίνουν πως δεν είναι και τόσο σοβαρό, αφού αρνούνται στην ΕΕ κάθε νομιμότητα. Αυτό που πληρώνει ο Φιγιόν είναι ότι είχε την πρωθυπουργία, ότι είναι βουλευτής εδώ και 30 χρόνια, ότι ανήκει σε ένα «συστημικό» κόμμα. Καθώς το FN δεν ήταν ποτέ στην εξουσία, θεωρείται πως δεν εκμεταλλεύτηκε τόσο τα αβαντάζ της.
Η Μαρίν Λεπέν έγινε τον περασμένο μήνα δεκτή από τον Βλαντίμιρ Πούτιν. «Είναι ένα σημάδι πως οι αναλυτές του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών θεωρούν ότι μπορεί να νικήσει» επισημάνατε. Η Μόσχα «εμπλέκεται ενεργά» στην προεκλογική εκστρατεία στη Γαλλία προειδοποίησε την ίδια περίοδο ο επικεφαλής της Επιτροπής Πληροφοριών της αμερικανικής Γερουσίας. Να περιμένουμε κάποιο «μοιραίο πλήγμα» εναντίον του Εμανουέλ Μακρόν εφόσον βρεθούν αντίπαλοι;
Μπορούμε πράγματι να πούμε πως η συνάντηση ανάμεσα στον Πούτιν και τη Λεπέν ήταν ένας τρόπος παρέμβασης στις γαλλικές εκλογές, καθώς έλαβε χώρα εν μέσω προεκλογικής εκστρατείας: ο Πούτιν θα μπορούσε να την είχε δεχθεί πέρυσι ή μετά τις εκλογές! Ο Μακρόν είναι ο υποψήφιος που δεν αγαπάει η Ρωσία: υπερβολικά φιλελεύθερος, υπερβολικά κοντά στους επιχειρηματικούς κύκλους, υπερβολικά ατλαντιστής. Δεν επιθυμεί άρση των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας και χαρακτηρίζει ξεκάθαρα τον Ασαντ ως εγκληματία πολέμου. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ωστόσο πως το FN δεν το δημιούργησε η Ρωσία: από τη δεκαετία του 1980 υπάρχει ζήτηση μεταξύ των ψηφοφόρων, τόσο που το κόμμα γνώριζε συνεχή άνοδο, πριν καν αναλάβει ο Πούτιν την εξουσία. Οσο για το μοιραίο πλήγμα εις βάρος του Μακρόν… μέχρι στιγμής έχει αντισταθεί σε όλες τις εκστρατείες λάσπης και τις «αποκαλύψεις» που επιχειρούσαν να τον βλάψουν.
Εστω ότι η Λεπέν ηττάται στον δεύτερο γύρο. Γεγονός παραμένει ότι οι εθνολαϊκιστές φτάνουν όλο και συχνότερα στον «τελικό» –στην Αυστρία, στην Ολλανδία, στη Γαλλία. Θεωρείτε πως η δεύτερη θέση είναι το γυάλινο ταβάνι τους;
Το θέμα δεν είναι το γυάλινο ταβάνι, αλλά η στάση των κομμάτων που αρνούνται να συμμαχήσουν με τους εθνολαϊκιστές. Στην Ολλανδία, όπως και στην Αυστρία, δεν είναι προφανές πως η άρνηση αυτή θα διαρκέσει. Και στο παρελθόν οι εθνολαϊκιστές έχουν ήδη συμμετάσχει σε κυβερνητικά σχήματα, όπως στην Ελβετία, στη Φινλανδία, στη Νορβηγία. Ακόμα και ορισμένα αριστερά κόμματα στη Σλοβακία, στην Αυστρία δέχθηκαν παλιότερα να κυβερνήσουν μαζί τους. Δεν είναι η περίπτωση της Γαλλίας, αν όμως η Λεπέν πάρει ένα 40% στον δεύτερο γύρο, ένα κομμάτι των Ρεπουμπλικανών θα κρίνει απαραίτητο τον διάλογο με το FN ώστε να μην παραμείνουν μακριά από την εξουσία για χρόνια.
Και μια τελευταία ερώτηση, μια και δεν τον αναφέρατε: ένας δεύτερος γύρος Μελανσόν – Λεπέν είναι πιθανός στα μάτια σας;
Ολα μπορεί να συμβούν, ο Μελανσόν ανέβηκε σημαντικά δημοσκοπικά τις τελευταίες εβδομάδες και έκανε μια εξαιρετική προεκλογική εκστρατεία –δεν το θεωρώ ωστόσο το πιθανότερο σενάριο.
