Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, πολλές χώρες που ζούσαν κάτω από τον ζυγό του σοβιετικού κομμουνισμού αναζήτησαν δρόμους εξόδου από την υπανάπτυξη και τη στασιμότητα. Η Φινλανδία επέλεξε να επενδύσει στην αναμόρφωση του εκπαιδευτικού της συστήματος. Υστερα από λίγα χρόνια είχε δημιουργήσει ένα από τα πιο ανταγωνιστικά εκπαιδευτικά συστήματα του κόσμου. Μοχλό ανάπτυξης και δημιουργίας.
Δεν υπαινίσσομαι ότι πρέπει να αντιγράψουμε το φινλανδικό σύστημα ή οποιοδήποτε άλλο στον κόσμο. Η μεταπρατική αντιγραφή και μεταφορά εκπαιδευτικών προτύπων και μοντέλων δημιουργεί πάντοτε στρεβλώσεις και εκτρώματα. Ιδιαίτερα για μια χώρα με βαθιά πολιτισμική και εκπαιδευτική παράδοση, όπως η Ελλάδα, και μια γλώσσα που συνδέει την αρχαία ελληνική γραμματεία με τα νέα ελληνικά γράμματα.
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, όμως, ιδιαίτερα στο επίπεδο της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, χρειαζόταν όχι απλά μια οργανωτική αλλαγή, αλλά μια νέα φιλοσοφία. Το μοντέλο που είχε διαμορφωθεί από τη δεκαετία του ’80 έπασχε από έλλειψη αξιολόγησης, παπαγαλία, μια νοοτροπία ήσσονος προσπάθειας, φροντιστηριοποίηση του Λυκείου, καθηγητοκεντρικό πρόγραμμα σπουδών και περιθωριοποίηση της επαγγελματικής εκπαίδευσης.
Η μεταρρύθμιση της κυβέρνησής μας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση βασιζόταν στις αρχές της αριστείας, της αξιολόγησης, της δημιουργικής μαθησιακής διαδικασίας, της παιδευτικής αυτονομίας του Λυκείου και της αναβάθμισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης. Φτιάξαμε ένα Νέο Γενικό Λύκειο (Ν. 4186/2013) με παιδευτική αυτονομία και αυστηροποίηση του συστήματος προαγωγής. Ενισχύοντας τα μαθήματα Γενικής Παιδείας και βάζοντας τη βάση του 10 στη Γλώσσα και στα Μαθηματικά. Θεσμοθετήσαμε την Τράπεζα Θεμάτων, ώστε να διασφαλίσουμε την ενιαία κάλυψη όλης της διδακτέας ύλης στην επικράτεια και την αντικειμενικότητα στις εξετάσεις. Επαναφέροντας την τάξη στο επίκεντρο της μαθησιακής διαδικασίας. Με την εισαγωγή της μεθοδολογίας της έρευνας, αλλάζαμε το μαθησιακό υπόδειγμα από την παπαγαλία στην εκπαίδευση με βάση την έρευνα. Μαθαίνοντας τα παιδιά πώς να μαθαίνουν. Μειώσαμε τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα σε τέσσερα. Νομοθετήσαμε και εφαρμόσαμε ένα σύστημα αξιολόγησης. Γιατί ένα εκπαιδευτικό σύστημα που δεν αξιολογεί δομές, διαδικασίες και εκπαιδευτικό έργο δεν μπορεί να βελτιωθεί. Και το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διατηρούσε αυτό το θλιβερό προνόμιο για 32 χρόνια.
Επαναφέραμε και ενισχύσαμε τον θεσμό των δημόσιων πρότυπων σχολείων αριστείας με αδιάβλητες και επιτυχείς εξετάσεις. Για να λειτουργήσουν ως φάροι αριστείας συνολικά για τη δημόσια παιδεία.
Δώσαμε έμφαση στην επαγγελματική εκπαίδευση προσπαθώντας να αλλάξουμε δομές και νοοτροπίες δεκαετιών. Στη μεταπολιτευτική Ελλάδα, το όνειρο κάθε οικογένειας, που συντήρησε το πολιτικό σύστημα για πελατειακούς λόγους, ήταν η εισαγωγή των παιδιών στο πανεπιστήμιο και μετά η πρόσληψή τους στο Δημόσιο. Αυτή η νοοτροπία απαξίωσε στην πράξη την τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση και στέρησε τη χώρα μας από ανθρώπινο δυναμικό με δεξιότητες. Επιμέναμε να «παράγουμε» άνεργους πτυχιούχους, στερώντας πολλούς επαγγελματικούς κλάδους από ανθρώπινο δυναμικό. Για τον λόγο αυτό δημιουργήσαμε ένα καινοτόμο Επαγγελματικό Λύκειο με 26 ειδικότητες που έχουν ζήτηση στην αγορά εργασίας. Εφαρμόζοντας για όλους τους μαθητές τον θεσμό της μαθητείας, δηλαδή της πρακτικής άσκησης στην επιχείρηση. Συνδέσαμε, έτσι, τον χώρο της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις. Ιδρύσαμε τις δημόσιες Σχολές Επαγγελματικής Κατάρτισης για τους αποφοίτους της τυπικής Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Ετσι ώστε τα παιδιά που δεν θέλουν να συνεχίσουν στη μεταγυμνασιακή τυπική εκπαίδευση να αποκτούν δεξιότητες. Και να μη βγαίνουν ανειδίκευτα στην αγορά εργασίας. Συνδέσαμε τον αναπτυξιακό χάρτη της χώρας με τον χάρτη των Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων. Περιορίζοντας, με τις συγχωνεύσεις ή καταργήσεις τμημάτων, όλα τα άσχετα με την Τεχνολογική Εκπαίδευση αντικείμενα. Δίνοντας έμφαση σε κλάδους αιχμής για την ανάπτυξη της χώρας.
Οι στρατηγικές προτεραιότητες αυτής της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας ήταν βασισμένες στις αναπτυξιακές ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας και λογοδοτούσαν σε ένα αξιακό πρόταγμα. Η σημερινή κυβέρνηση, εσχάτως, αρχίζει να επαναφέρει κάποια από τα μέτρα που αρχικά κατήργησε. Οπως τη μαθητεία, τις εξετάσεις στα πρότυπα, την Τράπεζα Θεμάτων. Μια συνολική μεταρρύθμιση, όμως, για να αποδώσει χρειάζεται χρόνο και όχι το ράβε – ξήλωνε της ελληνικής κακοδαιμονίας.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός
Τελευταία Νέα