«Πάντα ακολουθούσα το ένστικτό μου –ή, καλύτερα, τον ενθουσιασμό μου. Δεν είναι πως αποφεύγω να επαναλαμβάνομαι, απλά μερικές φορές καλομαθαίνουμε. Μου αρέσουν τα θρίλερ, για παράδειγμα, αλλά όταν έχεις σκηνοθετήσει τη “Σιωπή των αμνών”, μια τέτοια ιστορία, με τόσο καλογραμμένους χαρακτήρες, δε θες να συμβιβαστείς με κάτι χειρότερο. Θέλω πολύ να βγω στους δρόμους μονάχα με μια κάμερα και να φιλμάρω ένα ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ, από την άλλη λατρεύω να βρίσκομαι στο σετ με ένα συνεργείο γυρίζοντας μια ταινία μυθοπλασίας».
Γεννημένος στη Νέα Υόρκη το 1944, ο Ντέμι άφησε στη γενέτειρα του την τελευταία του πνοή έχοντας χτυπηθεί από καρκίνο το 2010. Και η απώλεια είναι μεγάλη. Βλέπετε, ο Τζόναθαν Ντέμι λάτρευε το σινεμά. Και πώς να μη το λατρεύει κάποιος που ξεκίνησε δουλεύοντας για τον Ρότζερ Κόρμαν, τον δαιμόνιο παραγωγό ταινιών «δεύτερης» κατηγορίας (επίτηδες βάζω τον όρο σε εισαγωγικά) χάρη στον οποίο βρήκαν τις πρώτες τους δουλειές ο Φράνσις Φορντ Κόπολα και ο Μάρτιν Σκορσέζε. Ως εκ τούτου, ο τίτλος της πρώτης του ταινίας («Γυναίκες πίσω από τα σίδερα», 1974) δεν προμήνυε τι θα ακολουθούσε.
Το ίδιο συνέβη και με τα άλλα δυο φιλμάκια που γύρισε, μέχρι που τα μεγάλα στούντιο άρχισαν να προσέχουν τον ταλαντούχο νεαρό που είχε ένα ιδιαίτερο ταλέντο: μοναδική αίσθηση ρυθμού. Και η πρώτη του μεγάλη επιτυχία είναι το «Stop making sense», η κινηματογράφηση δηλαδή μιας συναυλίας των Talking Heads που άλλαξε μια και καλή το είδος. Θα ακολουθήσουν πολλά βιντεοκλίπ, μέχρι το συγκλονιστικό «Αγριο θηλυκό» του 1986 που έκανε σταρ τη Μέλανι Γκρίφιθ και τοποθέτησε στον χάρτη τους Τζεφ Ντάνιελς και Ρέι Λιότα (και οι δυο στη πρώτη τους σημαντική εμφάνιση). Γιατί, βλέπετε, ο Τζόναθαν Ντέμι υπήρξε και ένας υπέροχος σκηνοθέτης ηθοποιών. Προσέξτε το παίξιμο της Μισέλ Φάιφερ στην ταινία «Η γυναίκα του γκάνγκστερ» το 1988, πόσο «λυτή» και ελεύθερη δείχνει σε μια εξωφρενική κωμωδία.
Και σκεφτείτε πως η αμέσως επόμενη ταινία του Ντέμι ήταν η «Σιωπή των αμνών», το 1991, το πρώτο θρίλερ στην ιστορία του θεσμού των Οσκαρ που έφυγε από τη βραδιά τελετής με όλα τα βασικά βραβεία (κάνοντας αστέρι τον Αντονι Χόπκινς). Ταινία που πέρασε μέσα από χίλια κύματα (αρχικά επρόκειτο να τη σκηνοθετήσει ο… Τζιν Χάκμαν, που θα πρωταγωνιστούσε κιόλας, μέχρι που συνειδητοποίησε πως δεν είχε το ταλέντο για να διαχειριστεί κινηματογραφικά μια τόσο περίπλοκη ιστορία), η «Σιωπή των αμνών» παραμένει μέχρι σήμερα μια από τις πιο εμβληματικές ταινίες της δεκαετίας του ’90.
ΤΟ «ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ». Και ο Ντέμι θα επιστρέψει με ένα επόμενο σουξέ, έστω και μετά τον τραμπουκισμό του από τις ομάδες της πολιτικής ορθότητας που βρήκαν «ομοφοβική» τη «Σιωπή» (για λόγους που, ως συνήθως, μονάχα εκείνοι καταλαβαίνουν) και ο καημένος, για να εξιλεωθεί από την ενοχή που πεισματικά του φόρτωσαν, απάντησε με το «Φιλαδέλφεια», το υπέροχο δράμα που χάρισε στον Τομ Χανκς το πρώτο του Οσκαρ. Κι εκεί όμως, οι ομοφυλοφιλικές οργανώσεις των ΗΠΑ είχαν παράπονο για την «ωραιοποίηση του AIDS». Που να μην πέθαινε και ο κεντρικός της ήρωας δηλαδή!
Οι επόμενες ταινίες του Ντέμι δεν γνώρισαν την ίδια μεγάλη επιτυχία, αν και ο ίδιος ποτέ δε σταμάτησε. Σκηνοθέτησε άλλωστε ένα πραγματικά υπέροχο ριμέικ του «Ανθρώπου της Μαντζουρίας» το 2004 με τον Ντένζελ Ουάσιγκτον και τη Μέριλ Στριπ –με την οποία και ξανασυνεργάστηκε στο ατυχώς μεταφρασμένο στα ελληνικά «Η Ρίκι και η Ροκ» (ούτε βιντεοταινία του ’80 να ήταν). Ολοι όσοι συνεργάστηκαν και τον γνώρισαν μιλούν για έναν υπέροχο άνθρωπο και συνεργάτη. Η ιδιαίτερη ματιά του, φεύγοντας, αφήνει «λειψό» το αμερικανικό σινεμά.
