Αναζήτηση
Για την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας θα ήταν σημαντική πρόοδος, μια κυβέρνηση, επιτέλους, έπειτα από δύο χρόνια πολιτικής κρίσης. Εάν η συνέχεια δεν ήταν αιματηρή.
Την Πέμπτη, οι Σοσιαλδημοκράτες του Ζόραν Ζάεφ (που μέχρι τώρα ήταν στην αντιπολίτευση) ανακοίνωσαν ότι ο Ταλάτ Τζαφέρι είχε εκλεγεί πρόεδρος του Κοινοβουλίου, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας μεταξύ του κόμματός τους και των κομμάτων που εκπροσωπούν τους πολίτες αλβανικής καταγωγής, οι οποίοι αποτελούν κάπου μεταξύ του 1/4 και 1/3 του πληθυσμού. (Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς το ποσοστό επειδή στη χώρα δεν έχει γίνει απογραφή από το 2002, μια και τα κόμματα δεν συμφωνούν στους όρους διεξαγωγής της).
Τα τελευταία 15 χρόνια, τα κόμματα των Αλβανών εκπροσωπούνται σε κάθε κυβέρνηση, όμως το συντηρητικό – εθνικιστικό κόμμα VMRO του Νίκολα Γκρούεφσκι παρουσιάζει τον συνασπισμό του Ζάεφ ως απόπειρα πραξικοπήματος και «ουσιαστική κατάληψη των Σκοπίων από τους Αλβανούς», που έχουν πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς γεννήσεων από τις άλλες εθνικές ομάδες.
Λίγα λεπτά αφότου ο Ζάεφ ανακοίνωσε την εκλογή του Τζαφέρι, πρώτου αλβανού προέδρου του Κοινοβουλίου της ΠΓΔΜ μετά την απόσχισή της από την ενιαία Γιουγκοσλαβία το 1991, εκατοντάδες υποστηρικτές του VMRO, αρκετοί φορώντας μάσκες, εισέβαλαν στο κτίριο της Βουλής. Ξυλοκόπησαν άγρια τον Ζάεφ καθώς και βουλευτές και δημοσιογράφους. Οι δυνάμεις ασφαλείας που, σύμφωνα με καταγγελίες, αρχικά είχαν ανοίξει τις πόρτες αφαιρώντας τα ειδικά φράγματα, τελικά τους απώθησαν. Συνολικά 100 άτομα, μεταξύ των οποίων 12 βουλευτές, τραυματίστηκαν.
Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας κρίσης
Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που περίμεναν εδώ και καιρό ένα ξέσπασμα πολιτικής βίας στα Σκόπια. Το VMRO βρίσκεται στην κυβέρνηση τα τελευταία 10 χρόνια. Ομως η υποστήριξη προς το κόμμα του Γκρούεφσκι έχει περιορισθεί τα τελευταία χρόνια λόγω κατηγοριών για διαφθορά, υψηλά επίπεδα ανεργίας και ένα αμφιλεγόμενο φαραωνικό πρόγραμμα κατασκευών στην πρωτεύουσα (κόστους άνω του 1 δισ. δολαρίων) ώστε να φανεί πως τα Σκόπια είναι η πατρίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου (έπειτα από δύο αναβολές) το VMRO κατήγαγε ισχνή νίκη. Δεν μπόρεσε όμως να βρει κυβερνητικούς εταίρους.
Εν τω μεταξύ, ο ηγέτης του VMRO πρώην πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι αρνείται να παραδώσει την εξουσία στους Σοσιαλδημοκράτες του Ζάεφ. Και ο πρόεδρος Γιόργκε Ιβανόφ αρνείται να επιτρέψει στον Ζάεφ να σχηματίσει κυβέρνηση καθώς επί μήνες ισχυρίζεται ότι εάν οι Σοσιαλδημοκράτες αναλάβουν την εξουσία τίθεται σε κίνδυνο η ανεξαρτησία της ΠΓΔΜ.
Αποκαλύψεις μέσω υποκλοπών
Η μικρή χώρα της Βαλκανικής ουσιαστικά βρίσκεται σε πολιτική κρίση από το 2015, όταν ο Ζάεφ διευκόλυνε τη δημοσιοποίηση 670.000 υποκλαπεισών τηλεφωνικών συνομιλιών από 20.000 τηλέφωνα. Ο Ζάεφ έδωσε στη δημοσιότητα όσα αφορούσαν κρατικούς αξιωματούχους καταγγέλλοντας υποθέσεις διαφθοράς, εκλογικής απάτης, ακόμα και την κάλυψη ενός φόνου. Η δημοσιοποίηση προκάλεσε καθημερινές διαδηλώσεις στα Σκόπια και σε άλλες πόλεις που κλιμακώθηκαν αφότου πέρσι ο πρόεδρος Ιβανόφ επιχείρησε να δώσει αμνηστία. Οι διαδηλώσεις ονομάστηκαν Χρωματική Επανάσταση με τους διαδηλωτές να ρίχνουν μπογιές διαφόρων χρωμάτων σε κυβερνητικά κτίρια, ιδιαίτερα εκείνα που αναστηλώθηκαν με το πρόσφατο πρόγραμμα Γκρούεφσκι.
Η ΠΓΔΜ των 2,1 εκατ. κατοίκων είναι υποψήφια για ένταξη στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ ενώ ειδικός εισαγγελέας με την υποστήριξη της ΕΕ ερευνά τις καταγγελίες για ευρύτατη κυβερνητική διαφθορά εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο. Η Ρωσία έχει καταδικάσει τις δυτικές απόπειρες μεσολάβησης στις εσωτερικές πολιτικές διαφορές, δημιουργώντας έτσι φόβους ότι μια παλιά γεωπολιτική αντιπαράθεση αναζωπυρώνεται.
Η ευρωπαϊκή απάντηση στο παιχνίδι με τη φωτιά
Ο Πιέτερ Φέιθ ήταν εκείνος που διαπραγματεύθηκε το 2001 την ειρήνη στα Σκόπια όπου μαίνονταν επί μήνες συγκρούσεις μεταξύ των αρχών ασφαλείας και των ανταρτών του αλβανικού UCK. Σήμερα προειδοποιεί ότι οι εθνικιστές παίζουν με τη φωτιά καθώς αρνούνται να παραδώσουν την εξουσία και καλεί την Ευρωπαϊκή Ενωση να εξετάσει το ενδεχόμενο να σταματήσει την ενταξιακή πορεία της ΠΓΔΜ προκειμένου να αποφευχθεί ένα επικίνδυνο αδιέξοδο. Ο ολλανδός διπλωμάτης δηλώνει ότι απεύχεται το επόμενο βήμα να είναι εκείνο που φαντάζεται. «Οτι δηλαδή θα αρχίσουν να μοιράζονται όπλα στον κόσμο όπως έγινε το 2001 και η χώρα να βρεθεί σύντομα στο χείλος της αβύσσου ενός εμφυλίου». Ο Φέιθ που έχει διατελέσει και απεσταλμένος της ΕΕ στην περιοχή θεωρεί πως η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει χάσει την διαπραγματευτική της ισχύ στα Σκόπια αλλά μπορεί να επιβάλει κυρώσεις, «κάποιου είδους ταξιδιωτική απαγόρευση ή οικονομικά μέτρα συγκεκριμένα για την ηγεσία του κόμματος VMRO».
Και ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ υπονόησε πιθανή τιμωρία λέγοντας σε δημοσιογράφους στη Μάλτα: «Στέλνουμε ξεκάθαρα μηνύματα… αλλά φυσικά υπάρχουν πολλά άλλα μέτρα που, ελπίζουμε, να μην χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε». Η υπεύθυνη εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι καταδίκασε τα επεισόδια στο Κοινοβούλιο των Σκοπίων και ο επίτροπος Γιοχάνες Χαν, αρμόδιος για την επέκταση της Ενωσης, δήλωσε: «Η δημοκρατία πρέπει να θριαμβεύσει. Θεωρούμε θετική την εκλογή του Ταλάτ Τζαφέρι στην προεδρία της Βουλής». Ο Ερβάν Φουερέ, πρώην απεσταλμένος της ΕΕ στην ΠΓΔΜ, θεωρεί πως χρειάζεται μεγαλύτερη διεθνής πίεση για να τερματισθεί η κρίση. «Για κάποιους από τους υπευθύνους το να φύγουν από την εξουσία σημαίνει ότι θα αντιμετωπίσουν δικαστική έρευνα και μπορεί να καταλήξουν στη φυλακή. Δεν πρόκειται να τα παρατήσουν χωρίς να δώσουν την μάχη τους», παρατηρεί, υπονοώντας πρώτα και κύρια τον Νίκολα Γκρούεφσκι αλλά και τον εξάδελφό του και επικεφαλής της μυστικής αστυνομίας Σάσο Μιγιαλκόφ τόσο για διαφθορά όσο και για την υπόθεση των τηλεφωνικών υποκλοπών.
Η κρίση του 2001 και η Συμφωνία της Οχρίδας
Ο Γκρούεφσκι καταγγέλλει για τις υποκλοπές ξένες μυστικές υπηρεσίες. Ομως η πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στα Σκόπια σήμερα φέρνει τη χώρα στη χειρότερη κατάσταση από το 2001 όταν απέφυγε την τελευταία στιγμή τον εμφύλιο, με τους αλβανούς μαχητές του UCK να εισέρχονται στο έδαφός της ζητώντας μεγαλύτερη πολιτική εκπροσώπηση των ομοεθνών τους. Ο πόλεμος τελείωσε με τη Συμφωνία της Οχρίδας, που αναγνώρισε τα δικαιώματα των Αλβανών και επέτρεψε την επίσημη χρήση της αλβανικής γλώσσας σε κοινότητες όπου οι Αλβανοί αποτελούν πλειοψηφία. Η συμφωνία προέβλεπε επίσης ότι ένα από τα κόμματα των Αλβανών θα μετέχει ως εταίρος σε κάθε κυβέρνηση. Μετά τη Συμφωνία της Οχρίδας, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ υποσχέθηκαν στη χώρα ένταξη, όμως παραμένει ανοιχτό το θέμα της ονομασίας που είναι σημαντικό για την Αθήνα. Ωστόσο σε όλο αυτό το διάστημα από το 2005 οι δημοκρατικοί δείκτες γνωρίζουν πτώση, ενώ οι απεσταλμένοι της ΕΕ εξέφραζαν πέρσι τις ανησυχίες τους για «κρατική κατάληψη των θεσμών και τομέων που αποτελούν κλειδιά για την κοινωνία».
Παρά τη νέα συμφωνία που επιτεύχθηκε πέρσι με τη μεσολάβηση της ΕΕ και οδήγησε στις εκλογές του Δεκεμβρίου, η ένταση μεταξύ Σοσιαλδημοκρατών και εθνικιστών έχει κλιμακωθεί. Το VMRO ανακοίνωσε την «απο-σοροποίηση» ως προτεραιότητα, μια αναφορά στον μεγιστάνα Τζορτζ Σόρος που χρηματοδοτεί ιδρύματα σε όλα τα Βαλκάνια. Τον Φεβρουάριο ο Γκρούεφσκι έγραψε στη σελίδα του στο facebook ότι «ο κόσμος πρέπει να υπερασπισθεί τα εθνικά μας συμφέροντα και να μη μείνει στο σπίτι με τις παντόφλες». Την επομένη οι υποστηρικτές του κατέβηκαν στους δρόμους. Ο πρώην πρωθυπουργός καταγγέλλει ότι η συμφωνία των Σοσιαλδημοκρατών με τα κόμματα των Αλβανών θα οδηγήσει στην αλλαγή της σημαίας και των κρατικών συμβόλων, γεγονός το οποίο όμως χρειάζεται την πλειοψηφία των 2/3 στη Βουλή που δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή.
«Η βία στο Κοινοβούλιο ήταν μέρος μιας συγκεκριμένης στρατηγικής για την κλιμάκωση της έντασης», υποστηρίζει ο Φλόριαν Μπίμπερ, διευθυντής του Κέντρου Μελετών για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη στην Αυστρία. «Αυτός ήταν και ο λόγος που η αντιπολίτευση απέφυγε να διοργανώσει διαδηλώσεις τις τελευταίες εβδομάδες. Το σχέδιο του κυβερνώντος κόμματος είναι να προκαλέσει βίαια επεισόδια στους δρόμους που θα δικαιολογούσαν την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή νέων εκλογών προκειμένου να αποφευχθεί η μεταβίβαση της εξουσίας».
