Αλλαγή φύλου με μια απλή δήλωση

Νέα σελίδα στο κεφάλαιο για τον προσδιορισμό της ταυτότητας φύλου, που επιτρέπει στους πολίτες να αυτοπροσδιορίζονται ως προς το φύλο τους, όπως οι ίδιοι θέλουν και όχι κατ’ ανάγκην όπως αυτό προκύπτει με τη ληξιαρχική πράξη γέννησής τους, γράφεται με το νομοσχέδιο που φέρει τη σφραγίδα του υπουργού Δικαιοσύνης Σταύρου Κοντονή.

Με τις κατά γενική ομολογία πρωτοποριακές διατάξεις του νομοσχεδίου που παίρνει τον δρόμο για τη Βουλή, επιχειρείται ουσιαστικά η τακτοποίηση του επίμαχου ζητήματος, που συνδέεται τόσο με την απλούστευση διαδικασιών που αφορούν την καθημερινότητα των διεμφυλικών ατόμων όσο και με την απαρέγκλιτη τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ετσι, μέσω του νομοσχεδίου, για πρώτη φορά και στη χώρα μας επιτρέπεται επιτέλους όσοι πολίτες το επιθυμούν να προσδιορίζουν το φύλο τους διαφορετικά από ό,τι έχει αποτυπωθεί στο ληξιαρχείο.

Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ανοίγει ο δρόμος για τον αυτοπροσδιορισμό του φύλου σε όλα τα κρατικά έγγραφα που συνοδεύον κάθε πολίτη, συμπεριλαμβανομένων βεβαίως της αστυνομικής του ταυτότητας και του διαβατηρίου του.

Η πρώτη νομοθετική τομή για την αναγνώριση ταυτότητας φύλου (δηλαδή αλλαγή κρατικών εγγράφων χωρίς προηγούμενη χειρουργική επέμβαση) χρονολογείται από το 2004 και ιστορικά έχει καταγραφεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, έπειτα από απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

ΜΕ ΜΙΑ ΥΠΟΓΡΑΦΗ. Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα διεμφυλικά άτομα δεν μπορούσαν να διορθώσουν τη ληξιαρχική πράξη γεννήσεώς τους και να αλλάξουν το όνομά τους αν δεν είχε προηγηθεί χειρουργική επέμβαση στα γεννητικά τους όργανα για επαναπροσδιορισμό του φύλου. Παράλληλα αναγκαίο στοιχείο για την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας ήταν και η ύπαρξη πραγματογνωμοσύνης ψυχιάτρου.

Ωστόσο, με βάση τις προωθούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου, δεν απαιτείται να βεβαιώνεται ότι το πρόσωπο έχει υποβληθεί σε προηγούμενη ιατρική επέμβαση. Επιπλέον, το πρόσωπο που επιθυμεί να αυτοπροσδιοριστεί διαφορετικά από τα αναγραφόμενα στη ληξιαρχική πράξη γεννήσεώς του, δεν χρειάζεται να υποβληθεί περαιτέρω σε άλλες διαδικασίες όπως είναι η οποιαδήποτε προηγούμενη εξέταση ή ιατρική αγωγή που σχετίζεται με τη σωματική ή ψυχική υγεία του.

Ο νομοθέτης με γνώμονα την προστασία της ιδιωτικής ζωής προβλέπει πως στο στάδιο της διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου απαιτείται μεν η αυτοπρόσωπη δήλωση του ενδιαφερομένου ενώπιον του δικαστηρίου, αλλά η δήλωση αυτή θα γίνεται σε ιδιαίτερο γραφείο χωρίς δημοσιότητα. Η δικαστική απόφαση που θα εκδοθεί θα καταχωρίζεται στο ληξιαρχείο που είχε συντάξει τη ληξιαρχική πράξη γέννησης του ενδιαφερόμενου αιτούντος.

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΧΕΜΥΘΕΙΑΣ. Η πλήρης διασφάλιση της μυστικότητας της αλλαγής φύλου προβλέπεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Για τον λόγο αυτό η καταχώριση της δικαστικής απόφασης περί διόρθωσης φύλου θα γίνεται με τρόπο που να διασφαλίζει τη μυστικότητα της μεταβολής και της αρχικής ληξιαρχικής πράξης γέννησης, ενώ οι υπάλληλοι του ληξιαρχείου καθώς και όσοι άλλοι εμπλέκονται στη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου ή έλαβαν γνώση της τέλεσής της έχουν υποχρέωση εχεμύθειας. Επιπλέον, στα έγγραφα του ληξιαρχείου η έκφραση «αλλαγής φύλου» καταργείται και θα αναγράφεται πλέον «διόρθωσης φύλου», ενώ θα διατηρούνται οι αριθμοί του Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) και του Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ).

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι λαμβάνεται ιδιαίτερη νομοθετική μέριμνα για τα παιδιά των ατόμων που διορθώνουν το φύλο τους. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι αν πρόσωπο που διόρθωσε το καταχωρισμένο φύλο του έχει παιδιά (γεννημένα με γάμο, σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, χωρίς γάμο των γονέων τους και υιοθετημένα), τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του από τη γονική μέριμνα δεν επηρεάζονται, ενώ στη ληξιαρχική πράξη γέννησης των παιδιών δεν επέρχεται μεταβολή λόγω της διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου του γονέα.