Η άγνωστη Ουγγαρία, οι αθέατοι μετανάστες και η Χρυσή Αυγή

Το δρομικό κίνημα, σε ραγδαία άνθηση στην Ελλάδα της κρίσης, μπαίνει στο κινηματογραφικό κάδρο και προσεγγίζεται με μια μάλλον μη αναμενόμενη οπτική. Ο «Τερματισμός», το ντοκιμαντέρ της Ελιάννας Αμπραβανέλ, παρακολουθεί τις ζωές τριών «αειθαλών εφήβων» που είδαν τη ζωή τους να αλλάζει με κάθε χιλιόμετρο, για να αφηγηθεί σαν πολύτιμο μάθημα ζωής την ιστορία των μαραθωνοδρόμων Στέλιου Πρασσά, Αντώνη Κάτανου, Ιδομενέα Αβραμάκη (86, 70 και 65 ετών αντιστοίχως) που τρέχουν κόντρα στις συμβατικές έννοιες της ηλικίας, της φυσικής δύναμης, της νίκης ή της ήττας. Ο «Τερματισμός» της Αμπραβανέλ είναι η αφετηρία του μαραθωνίου –κατά μια έννοια –ντοκιμαντέρ που αρχίζει επισήμως σήμερα στις 17.00 και θα ολοκληρωθεί τη νύχτα της Κυριακής 7 Μαΐου.

Μιλούμε για το φεστιβάλ με τίτλο «Με τα μάτια ανοιχτά», που πραγματοποιείται για τρίτη συνεχόμενη χρονιά στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων από την Ενωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ και το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Το μενού συνοπτικώς περιλαμβάνει 25 ταινίες τεκμηρίωσης (οι 16 ελλήνων δημιουργών), αφιέρωμα στο ουγγρικό ντοκιμαντέρ, masterclass ούγγρων κινηματογραφιστών, ημερίδα με κεντρικό εισηγητή τον Πολ Πόουελς, πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ντοκιμαντέρ (European Documentrary Network), αλλά και τους πρώτους καρπούς του «Exodus», του εργαστηρίου για νέους ντοκιμαντερίστες με θέμα την προσφυγική κρίση.

Την αθέατη πλευρά της παράτυπης μετανάστευσης, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα την ανθρώπινη διάσταση του εγκλεισμού, του πολέμου και της φιλίας φωτίζει η ταινία «Ο πιο μακρύς δρόμος» της Μαριάννας Οικονόμου, που έβαλε στο κινηματογραφικό της κάδρο δύο αγόρια από τη Συρία τα οποία βρέθηκαν στις φυλακές ανηλίκων Βόλου υπόδικα για παράνομη διακίνηση μεταναστών.

Με φόρα από το Χόλιγουντ, αφού ήταν υποψήφιο για Οσκαρ ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, θα παιχτεί στην Τεχνόπολη το «4.1 Miles» της Δάφνης Ματζιαράκη, η οποία, ως επιβάτις στο σκάφος του Λιμενικού με κυβερνήτη τον Κυριάκο Παπαδόπουλο σάρωσε επί τρεις εβδομάδες τις περιπολίες μεταξύ των ακτών της Λέσβου και των μικρασιατικών παραλίων, ένα θαλάσσιο πέρασμα μήκους 4,1 ναυτικών μιλίων.

Τα 73′ της ταινίας «Exotica, Erotica, etc» συμπυκώνουν εννέα χρόνια κινηματογράφησης στη διάρκεια των οποίων η Ευαγγελία Κρανιώτη μπαρκάρισε δώδεκα φορές σε ελληνικά πλοία κι έπιασε λιμάνι 20 φορές για να αφηγηθεί τους φευγαλέους έρωτες των ναυτικών που υπαγορεύει η μοναξιά της θάλασσας.

Προϊόν πολυετούς έρευνας –σαν εγκεφαλογράφημα διαρκείας –είναι το ντοκουμέντο «Χρυσή Αυγή: Προσωπική υπόθεση» της Αντζελικ Κούρουνη με το οποίο προσπάθησε να αποτυπώσει «τι έχουν στο κεφάλι τους οι χρυσαυγίτες που παρουσιάζονται ως θύματα του συστήματος». Ευχάριστη έκπληξη αποτελεί η απρόσμενη –με αλληγορικές διαστάσεις –ιστορία «Overdose – Run for a Dream» του Γκαμπόρ Φερέντσι που έχει στο επίκεντρό της ένα άλογο. Το βάρβαρο έθιμο της κλειτοριδεκτομής πραγματεύεται σε 55 καθηλωτικά λεπτά η Βικτώρια Βελλοπούλου με το «Excision», παραγωγή της Indigoview του Θοδωρή Παπαδουλάκη και της ActionAidHellas.

Το πρόγραμμα εξάλλου περιλαμβάνει και παλαιότερα ντοκιμαντέρ όπως το «Ελλάδα, οι ναυαγοί της Ιστορίας» που γύρισε το ’77 ο Ροβήρος Μανθούλης και είναι η αναζήτηση της ταυτότητας του Ελληνα μετά τις συρρυκνώσεις που υπέστη η Ελλάδα από τη Μικρασιατική Καταστροφή και την εσωτερική μετανάστευση, ή το «Μέγαρα» (1973) των Σάκη Μανιάτη – Γιώργου Τσεμπερόπουλου με θέμα τον ξεσηκωμό των Μεγαρέων στην απόφαση της χούντας να απαλλοτριώσει μια μεγάλη αγροτική έκταση για την εγκατάσταση διυλιστηρίου.