Η κρυμμένη μουσική 10.000 στίχων

«Μεγάλη πείραξιν έχω στο νου μου μέσα/ και τα τραγούδια κ’ οι σκοποί αξάφνου μ’ επλανέσα·/ και πεθυμώ και ραθυμώ να μάθω, να κατέχω,/ ποιος είναι αυτός που τραγουδεί, κ’ έγνοια μεγάλην έχω». Αν η Αρετούσα ερωτεύεται πριν απ’ όλα τη φωνή και τη μουσική του Ερωτόκριτου (και μόνο στη συνέχεια βλέπει το πρόσωπό του), οι θεατές της Εναλλακτικής Σκηνής κράτησαν ως ενθύμιο τη μουσική του Δημήτρη Μαραμή μετά το τέλος του «Ερωτόκριτου», του πρώτου ελληνικού έργου που παρουσιάστηκε στην Εναλλακτική Σκηνή της Λυρικής (με διευθυντή τον Αλέξανδρο Ευκλείδη). Ο συνθέτης άντλησε πρώτες ύλες από την (κρητική) παραδοσιακή μουσική για να εκτιναχθεί παράλληλα στα μοτίβα του μιούζικαλ, στις τζαζ αποχρώσεις αλλά και στην κέλτικη μουσική.

ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΚΑΙ ΜΠΛΟΥΖ. Μέσα στο μουσικό σύμπαν που δημιούργησε για δύο ώρες –ένα σύμπαν στο οποίο συναντήθηκαν οι αφομοιωμένες επιρροές από τον Χατζιδάκι, η αισθηματική αγωγή του Νίκου Μαμαγκάκη και τα μπλουζ –ζωντάνεψαν οι χαρακτήρες ενός λογοτεχνικού εφηβικού πάθους που μας καταδυναστεύει επί αιώνες. Ο 18χρονος Ερωτόκριτος και η 14χρονη Αρετούσα είναι η «αρρώστια του πόθου», με την άδεια του ίδιου του συνθέτη. Είναι ο Αίμονας και η Αντιγόνη, ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα. «K’ ίντα δεν κάνει ο Ερωτας σε μια καρδιά π’ ορίζει!/ Σαν τη νικήσει, ουδέ καλό, ουδέ πρεπό γνωρίζει», σύμφωνα με τον στίχο του Βιτσέντζου Κορνάρου που ακούγεται στην παράσταση και φαίνεται στις οθόνες πάνω, δεξιά και αριστερά από τη σκηνή. Τους 10.000 στίχους αυτού του «αρχετυπικού» κειμένου διάβασε ο Μαραμής, αλλά πρωτίστως τους άκουσε ως παρτιτούρα. Ακουσε τη μουσική που κλείνουν μέσα τους περιμένοντας τον επίδοξο δημιουργό του 2017 να επενδύσει στην προσωπική δεισιδαιμονία της τέχνης, για να χαρίσει στο ακροατήριο τις απαραίτητες ανάσες συγκίνησης.

Τη μουσική του Δημήτρη Μαραμή χρησιμοποίησε στη συνέχεια και ο Κωνσταντίνος Ρήγος για να χτίσει το δικό του άχρονο σκηνικό: με νέους που ανταλλάσσουν τα πρώτα ερωτικά μηνύματα στο λάπτοπ, με τον ισχυρογνώμονα βασιλιά που δίνει εντολές παίζοντας τένις, όπως θα απαιτούσε η διαχρονική αλαζονεία της εξουσίας, και με την πληθωρική γκουβερνάντα Νένα που έφερνε σε ξανθιά Νάνα Μούσχουρη.

Καθώς τα μουσικά μοτίβα και οι χρωματισμοί εναλλάσσονται πάνω στη σκηνή για να αποδώσουν τη διαφορετική ψυχολογία των ηρώων, ο θεατής παίρνει μια ανάσα πριν πλησιάσει στο αποκορύφωμα της δεύτερης πράξης, όπου η Αρετούσα είναι φυλακισμένη και ο Ερωτόκριτος μεταμορφωμένος σε στρατιώτη.

Συνδυάζοντας τη μουσική με μινιμαλιστικές εικόνες –ποτάμια, μάχες, τάφροι, γέφυρες, όλα υπονοούνται –ο Ρήγος έχει εντάξει στη σκηνική ροή μία live camera που κάνει γκρο πλαν στα συναισθήματα των ηρώων, τα οποία αποδίδουν οι ανερχόμενοι νέοι τραγουδιστές Θοδωρής Βουτσικάκης (Ερωτόκριτος), Μαρίνα Σάττι (Αρετούσα) και Γκωτιέ Βελισσάρης (Πολύδωρος) αλλά και οι διακεκριμένοι λυρικοί καλλιτέχνες Ιωάννα Φόρτη (Νένα) και Κωστής Μαυρογένης (Ρήγας).

ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ. Ο «Ερωτόκριτος» θα κλείσει όπως ξεκίνησε: με του «κύκλου τα γυρίσματα, που ανεβοκατεβαίνουν» –με το αριστουργηματικό, δηλαδή, έπος του Βιτσέντζου Κορνάρου, το οποίο μέχρι το φινάλε (προσοχή, όχι το happy end) παραμένει αφτιασίδωτο. Παραμένει ο φωτισμένος «πρωταγωνιστής» που δεν αποδομείται παρά το μοντέρνο ύφος και δεν χάνει τη βαρύτητά του μέσα στο ελαφρό μουσικό θέατρο.

Ο Δημήτρης Μαραμής στάθηκε μπροστά στο κρητικό έπος όχι με δέος που βραχυκυκλώνει τη δημιουργικότητα, αλλά με ενθουσιασμό που την αναζωογονεί. Δημιούργησε κάτι καινούργιο από υλικά παλιά αλλά πολύτιμα. Και δεν φοβήθηκε τις αναλογίες μεταξύ διαφορετικών εποχών που επιτρέπουν –γιατί όχι; –την ποιητικότητα.