«Αυτή η φωτογένειά σας»!

Κουίζ για μαγιάτικες ημέρες, ολάνθιστες: Ποιο πρώην –ιδέ: αποπεμφθέν –στέλεχος δημόσιου πολιτιστικού οργανισμού ζητά διακαώς και με κάθε τρόπο (σχεδόν παρακαλάει) να στελεχώσει το δυναμικό της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, με το αιτιολογικό ότι «έχει λέγειν και φωτογένεια»;

Οι ευρόντες θα φωτογραφιστούν για δημόσιο κανάλι,με φωτιστική πηγή (φλας) το απαστράπτον στέλεχος…

«Δεν φοβάμαι τον θάνατο αλλά τον άνθρωπο». Η φράση της στρατευμένης Μπελέν λίγο προτού πάει στον πόλεμο και ένας υπολοχαγός τη φέρει αντιμέτωπη με την εξουσία αλλά και με τον εαυτό της, λέει πολλά. Και για το έργο του Ισπανού Εδουάρδο Γκαλάν «Ελιγμοί» που κάνει την πανελλήνια πρώτη του στο Θέατρο 104, σε σκηνοθεσία Θοδωρή Βουρνά. Η Μπελέν – Δήμητρα Στάικου πιστεύει ότι η κατάχρηση εξουσίας, ακόμη και σε λάιτ μορφή, είναι θέμα. Και είναι και το θέμα του έργου, με ήρωα τη στρατιωτικό και τον Ντάριο, ηθοποιό που εξουσιάζεται από έναν σκηνοθέτη. «Καθένας τους έχει διαφορετικό ηθικό κώδικα και λειτουργεί διαφορετικά», το ζήτημα της εξουσίας όμως είναι ίδιο. «Ο χαρακτήρας οδηγεί σε διαφορετικά αποτελέσματα» μου λέει η ηθοποιός και θεατρική συγγραφέας Δήμητρα Στάικου, που πιστεύει ότι το συγκεκριμένο θέμα έχει αφορά και την εποχή μας. «Οπου οι άνθρωποι δρουν ακραία σε αντίξοες συνθήκες και σε συνθήκες επιβολής εξουσίας. Και η εξουσία είναι πολύ εύκολο να διαβρώσει και να βγάλει στην επιφάνεια έναν αρνητικό χαρακτήρα. Οσο δε πιο εμφανής και βαθιά είναι η κρίση (σ.σ. και η αξιακή, θα προσέθετα) σε μια κοινωνία τόσο πιο δύσκολο είναι να βάλουν νερό στο κρασί τους». Και οι εξουσιαστές και οι εξουσιαζόμενοι, όμως. «Τόσο πιο εύκολο όμως και να άγονται και να φέρονται».

«Ελευθερία χωρίς εξουσία καταντάει χάος, και εξουσία χωρίς τον σεβασμό της ελευθερίας, τυραννία» –χρησιμοποιεί η νεανική ομάδα των «Ελιγμών» ως μότο τη φράση του Στέφαν Τσβάιχ («Οι μεγάλες ώρες της ανθρωπότητας»). «Οσο κι αν οι ήρωες επιχειρούν να «αν-ελιχθούν», το κοινωνικό σύστημα επεμβαίνει, περιορίζοντας τα περιθώριά τους και στερώντας τους την ικανότητα να εξουσιάζουν ακόμη και τον ίδιο τους τον εαυτό» σημειώνει ο σκηνοθέτης της παράστασης. Και όμως. Ακόμη και ο εξουσιαστής σκηνοθέτης – ήρωας στο έργο που βλέπει τα πάντα με θράσος μέσα από το πρίσμα του παιχνιδιού εξουσίας, εγκλωβισμένος στη μανία του να φτάσει ψηλά με την επιτυχία, φτάνει στο κείμενο του Γκαλάν να γίνεται ανθρώπινος. Μιλάει για τη μοναξιά στην παράσταση, στην οποία παίζουν οι Λάζαρος Βασιλείου, Αλέξανδρος Νταβρής, Τάκης Παρασκευόπουλος. Λέει, με πίκρα: «Οταν έχεις την επιτυχία δεν υπάρχει ούτε ένας φίλος να του τηλεφωνήσεις σαββατόβραδο». Οσο για τη Δήμητρα Στάικου, όπως φαίνεται θα δει επανάληψη του έργου της «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου» στο Studio Μαυρομιχάλη, ενώ ετοιμάζει ένα ακόμη έργο, την «Αλίκη», βασισμένη στην «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων» του Λούις Κάρολ (του μαθηματικού Τσαρλς Λούτγουιτζ Ντότζσον) με ηρωίδα μια έφηβη του σήμερα, που βιώνει τα υπονοούμενα του αρχικού έργου: ψυχώσεις, σεξουαλική κακοποίηση (όπως το –πραγματικό –κορίτσι στο οποίο βασίστηκε το βιβλίο του Κάρολ), χάπια.

Είναι πορνογραφικός, τελικά, ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα δίπλα μας; Από μέσα και απέξω; Το πιστεύει ο σύγχρονος βρετανός συγγραφέας Σάιμον Στίβενς στην άπαιχτη στην Ελλάδα «Πορνογραφία» του, που ανεβαίνει στο Θησείον έως 21 Μαΐου. Το πιστεύει και η Ομάδα ΑΣΙΠΚΑ του Δημήτρη Μπίτου (φωτογραφία) και της Ειρήνης Δράκου (που παίζει μαζί με τις Δανάη Παπουτσή και Βασιλική Σουρρή) για το έργο που γράφτηκε το 2007, μετά την τρομοκρατική επίθεση στον υπόγειο του Λονδίνου. Οταν ο πανικός αιφνιδίασε την Ευρώπη και διαπιστώσαμε ότι «οι καμικάζι υπάρχουν δίπλα μας», όπως παρατηρεί ο λαρισαίος σκηνοθέτης Δημήτρης Μπίτος (που παλαιότερα έχει ανεβάσει παραστάσεις μέχρι σε τουαλέτες και σε βυρσοδεψεία). Χαρακτήρες δίχως ονόματα αλλά με αριθμούς σκιαγραφούν στο έργο και στην παράσταση τους τρόπους με τους οποίους καθένας μας στέκεται απέναντι στα γεγονότα, πόσω μάλλον σε αυτό το αιφνιδιαστικό και τρομοκρατικό. «Το κακό είναι δίπλα μας και μέσα μας κι εμείς τείνουμε να το προσπερνούμε» πιστεύει ο σκηνοθέτης. «Κοιτάμε από πολύ μακριά τα γεγονότα και είμαστε βολεμένοι σε αυτό, εισπράττοντας μόνο όσα μας πλασάρουν τα μίντια ή από τον υπολογιστή μας». Ζητάω από τον Δημήτρη Μπίτο –που ζυμώθηκε χρόνια με το έργο του Στίβενς, αλλά φαίνεται τώρα ήρθε η κατάλληλη στιγμή και η συγκυρία να το ανεβάσει με την Ομάδα ΑΣΙΠΚΑ –να ξεχωρίσει έναν από τους χαρακτήρες της «Πορνογραφίας». Στέκεται στην αφήγηση μιας 83χρονης η οποία περνάει πολλές ώρες μπροστά στον υπολογιστή της, αλλά κάποτε ανοίγει και το παράθυρο για να παρατηρήσει τον κόσμο έξω. Λέει, παραδομένη: «Μέσα σε αυτή τη φάση θα συνεχίσω να ζω και να ζω και να ζω». Τελικά, μήπως αυτό μας λέει η παράσταση; Πως έχουμε φτάσει στα άκρα και το ζούμε παραδομένοι; Πως η Ευρώπη έχει βρει εκείνο που την πονάει;

Η Λολίτα της κρίσης

Αλλιώς «Lolita Reversed». Οπως μετέγραψε ο νέος (απόφοιτος της Σχολής του Θεάτρου Τέχνης)Χρήστος Καρασαββίδηςαπό το τολμηρό μυθιστόρημα τουΒλαντίμιρ Ναμπόκοφτον μύθο του έρωτα ανάμεσα στο νυμφίδιο και τον καθηγητή, που έγινε ταινία από τονΣτάνλεϊ Κιούμπρικκαι τονΕϊντριαν Λάιν. Ψηλαφίζει τα όρια της εκμετάλλευσης ανάμεσα στον θύτη και το θύμα; Τις αντοχές της ανθρώπινης επιθυμίας; Πάντως, τούτη η «Λολίτα» παρουσιάστηκε με επιτυχία στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας –στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού –«7 Χρόνια φαγούρα. Ο έρωτας στον καιρό των Μνημονίων». Ο σκηνοθέτης μιλούσε μεν για «μια σχέση εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου, όπου οι ρόλοι συνεχώς αλλάζουν, με τη Λολίτα να χειρίζεται τελικά το παιχνίδι». Ομως μετέφερε το έργο σε εποχή οικονομικής κρίσης, θεωρώντας ότι «η σημερινή κατάσταση υπονοείται διαρκώς στην παράσταση». Και μιλάμε για κρίση αξιακή, όχι μόνο οικονομική. Την οποία φώτιζε και ένας Χορός –α λα αρχαίο δράμα –που συνεχώς παρενέβαινε. Και κάτι ακόμη: Ο καθηγητής στην παράσταση της Πειραματικής ήταν σκηνοθέτης, όχι συγγραφέας. Η δε Λολίτα ήταν ταγμένη να γίνει ηθοποιός. Κάπως έτσι, έχει δηλώσει οΧρήστος Καρασαββίδης(φωτογραφία), τίθενται τα ερωτήματα «γιατί κάνουμε τέχνη;» ή «τι είναι η αλήθεια στη σκηνή;». Στηλιτεύοντας παράλληλα την εποχή «η οποία δεν έχει ξεπεράσει τα κόμπλεξ που την ταλανίζουν και παραμένει βαθιά πουριτανική». Με την ερμηνευτική συνδρομή τωνΝικόλα Ανδρουλάκη, Μιχάλη Βαλάσογλου, Λήδας Κουτσοδασκάλου, Φωτεινής Παπαχριστοπούλου, Δώρας Παρδάλη, Ελλης Τρίγγου, Δημήτρη Τσιγκριμάνη, Νικόλα Χανακούλα.