Αναζήτηση
Παλμογράφος της ελληνικής κοινωνίας για τουλάχιστον τέσσερις δεκαετίες, ο ήχος του εξακολουθεί να ακούγεται καθαρός και αναλλοίωτος, αν και το ίχνος του έσβησε πριν από 25 χρόνια –στις 10 Μαρτίου 1992 για την ακρίβεια. Πολυδιάστατος καλλιτέχνης, σολίστας του μπουζουκιού, συνθέτης μεγάλων επιτυχιών, διέπρεψε ως μουσικός, τραγουδιστής και σόουμαν, ο Γιώργος Ζαμπέτας αποτελεί μια εμβληματική μορφή του μεταπολεμικού τραγουδιού. Η δουλειά του, άμεση και λαμπερή, είχε τον αυθορμητισμό της καρδιάς και τη δύναμη της λαϊκής σοφίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι αγαπήθηκε υπερβολικά στον καιρό του. Ακόμα και σήμερα η καλλιτεχνική του οντότητα προξενεί εντύπωση. Η ζωή, η μουσική και τα τραγούδια του πληθωρικού ρεμπέτη από το Αιγάλεω Σίτι, όπως αποκαλούσε την πόλη όπου μεγάλωσε και λάτρεψε, γίνονται θεατρικό έργο που θα παρουσιαστεί την προσεχή σεζόν από τη σκηνή του θεάτρου Αλίκη.
Με τις πενιές του μπουζουκιού του ο Γιώργος Ζαμπέτας εξέφρασε βιώματα, αισθήματα και συναισθήματα της ελληνικής κοινωνίας και σαν άλλος κοινωνιολόγος, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο, αποτύπωσε στα τραγούδια και στις συνθέσεις του κοινωνικοπολιτικές καταστάσεις και μετασχηματισμούς.
Ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζούλιας
Η θεατρική μουσική παράσταση (άτιτλη την ώρα που γραφόταν το κείμενο) που σχεδιάζει ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζούλιας θα φωτίσει τον βίο του ανθρώπου, του χαρισματικού καλλιτέχνη μέσα από το πλούσιο συνθετικό έργο του και την πολυσχιδή προσωπικότητά του.
Αν και έχει σκηνοθετήσει άλλες επτά βιογραφίες (ανάμεσά τους εκείνες των Σοφίας Βέμπο, Μελίνας Μερκούρη, Εντίτ Πιαφ, Παύλου Σιδηρόπουλου, Ευτυχίας Παπαγιαννοπούλου), ο Πέτρος Ζούλιας έχει να αντιμετωπίσει μια πρόκληση: να μην επαναλάβει τον εαυτό του, αλλά και να δώσει στην παράσταση την κινηματογραφικότητα που αποπνέει η ζωή του πρωταγωνιστή του. «Ζητούμενό μας είναι να αναπτυχθεί η εσωτερική συνομιλία της παράστασης με τον ίδιο τον καλλιτέχνη, τον τελευταίο μεγάλο μάγκα –στην εποχή του υποδήλωνε τον ξηγημένο, τον ντόμπρο, τον τίμιο, που είχε όραμα, που ήθελε το καλό του διπλανού του -, τη χαρά της ζωής προσωποποιημένη», λέει ο Πέτρος Ζούλιας.
Το έργο που θα δομήσει τους επόμενους μήνες, βασισμένο στη βιογραφία «Γιώργος Ζαμπέτας – Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω» (εκδόσεις Αγκυρα) της κόρης του Κατερίνας Ζαμπέτα, στόχο έχει να ζωντανέψει τη φιγούρα του γνήσιου λαϊκού βάρδου στη λογική μιας γιορτής, ακριβώς διότι «ο Ζαμπέτας με τον αριστοφανικό τρόπο που τον διέκρινε και τον διονυσιακό χαρακτήρα των τραγουδιών και των συνθέσεών του ήταν πολύ περισσότερο από σόουμαν, ήταν ένα κινούμενο θέατρο» λέει ο Ζούλιας, ο οποίος συζητούσε επι πέντε χρόνια τη θεατρική μεταφορά του βιβλίου με την οικογένεια του λαϊκού βάρδου.
Στέρεα δομικά υλικά της παράστασης που οραματίζεται ο σκηνοθέτης είναι το πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό από 165 ταινίες στις οποίες ο Ζαμπέτας έχει γράψει μουσική και τραγούδια, έχει ερμηνεύσει επιτυχίες του (είτε έχουν τραγουδήσει άλλοι καλλιτέχνες) ή έχει εμφανιστεί, αλλά και ηχητικό ντοκουμέντο στο οποίο ακούγεται να μιλάει για τη ζωή του σε μαγνητοφώνηση που είχε κάνει η κόρη του.
Η Βίκυ Σταυροπούλου
Στο έργο που θα ανεβάσει ο Ζούλιας, ο Ζαμπέτας, αν και απών, θα είναι παρών. Ο σκηνοθέτης θα αξιοποιήσει το οπτικοακουστικό υλικό τοποθετώντας τον λαϊκό καλλιτέχνη στο επίκεντρο της παράστασης σε ρόλο αφηγητή. Το νήμα των ιστοριών, από εκεί που σκηνοθετημένα θα το αφήνει ο Ζαμπέτας, θα πιάνει η Βίκυ Σταυροπούλου για να μεταφέρει τη συνέχεια της δράσης στη θεατρική σκηνή, ενσαρκώνοντας τη σύζυγό του Αργυρώ, τον άνθρωπο που μαζί με τον πατέρα του Μιχάλη, τον οποίο θα υποδυθεί ο Τάσος Χαλκιάς, διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στη ζωή του ρεμπέτη.
«Τα θέματα που σχολίαζε ο Ζαμπέτας άπτονται των ημερών μας. Τραγούδησε για τη φτώχεια, τον έρωτα, για τις αδικίες της ζωής, τις μικρές χαρές της προσδίδοντας τους μεγάλες διαστάσεις, τις κοινωνικές καταστάσεις. Πολλά από τα τραγούδια του είναι πολιτικοκοινωνικά σχόλια. Ακόμα και στα δύσκολα έψαχνε και έβρισκε αχτίδες φωτός και από εκεί αντλούσε την έμπνευσή του» λέει ο Πέτρος Ζούλιας και τον συμπληρώνει ο Τάσος Χαλκιάς λέγοντας ότι ο Ζαμπέτας ήταν πολύ περισσότερα από τον “Αράπη” ή το “Και η βρόχα έπιπτε στρέιτ θρου”. Κυρίως ήταν “Τα δειλινά”, “Τα ξημερώματα”, αλλά και το “Βαθιά στη θάλασσα θα πέσω” και τα “Δεν έχω δρόμο να διαβώ”, “Σταλιά σταλιά”. Ηταν ο συνθέτης της χαράς, του έρωτα και της ευτυχίας, παραδεκτός από όλους τους έλληνες μουσουργούς, ακόμα και από τους κορυφαίους Χατζιδάκι – Θεοδωράκη». «Συνεργάστηκε με όλους τους μεγάλους του λαϊκού τραγουδιού και δούλεψαν μαζί του κορυφαίοι ερμηνευτές, ενώ αναδείκνυε και τραγουδιστές που του χρωστούν, όπως έχουν πει οι ίδιοι, την επαγγελματική υπόστασή τους, όπως η Μοσχολιού ή ο Μητροπάνος» συμπληρώνει η Βίκυ Σταυροπούλου.
Αυθεντικό ταλέντο, αυτοδίδακτος και αυτοδημιούργητος, «το μυαλό του ήταν μια αστείρευτη γεννήτρια μουσικής» λέει η Σταυροπούλου, η οποία ως παιδί των δυτικών συνοικιών της Αθήνας –όπως και ο Ζαμπέτας –με συγκίνηση δέχθηκε την πρόταση (από τα Αθηναϊκά Θέατρα) να πρωταγωνιστεί στη σύνθεση του μωσαϊκού της ζωής τού χαρισματικού δημιουργού.
«Μόλις γνώρισα την Καίτη Ζαμπέτα αισθάνθηκα τους ενεργειακούς κραδασμούς της Αργυρούλας. Αντιπροσωπεύει τον τύπο της γυναίκας μιας ολόκληρης εποχής στην οποία συμβαίνουν συγκλονιστικά πολιτικοκοινωνικά γεγονότα στην Ελλάδα. Βίωσε την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τη δικτατορία, μεγάλωσε μέσα στη φτώχεια και γι’ αυτό, όπως κάθε γυναίκα εκείνης της εποχής, το όνειρό της ήταν πώς θα αναβάθμιζε τη ζωή τής οικογένειάς της. Είναι η κλασική ελληνίδα μάνα, κολόνα του σπιτιού, και υπήρξε καταλύτης στην εξέλιξη του Ζαμπέτα. Είναι, χωρίς υπερβολή, ο ορισμός της δυναμικής γυναίκας που στέκει διακριτικά πίσω από κάθε σημαντικό άνδρα και τον καθορίζει. Διότι η Αργυρούλα, εκτός από αφοσιωμένη σύζυγος, ήταν και μάνατζερ του Ζαμπέτα, εκείνη τον επηρέαζε σε κάθε επαγγελματική του συναλλαγή. Υπήρξε έξυπνη και σκληρή γυναίκα. Το ενδιαφέρον στην πορεία του βίου της είναι ότι, ενώ την αντιλαμβανόμαστε ως μια γυναίκα που σχεδόν τρομάζει με τη συμπεριφορά της κάποιες στιγμές, στη δύση της αποκαλύπτουμε μια άλλη πλευρά. Και καταλαβαίνουμε ότι επρόκειτο για έναν άνθρωπο ευαίσθητο, που όμως εξαιτίας των οικογενειακών βιωμάτων της δεν είχε μάθει ούτε να δίνει ούτε να παίρνει αγάπη. Ομως την κατανοείς, τη συμμερίζεσαι, τη συμπονάς. Ετσι έμαθε. Τολμώ να πω ότι χωρίς εκείνη ο Ζαμπέτας δεν θα ήταν αυτός που έγινε» λέει η ηθοποιός.
Με τον ρόλο της θα βρεθεί στη διασταύρωση κινηματογράφου και θεάτρου, όμως, αν και το σκηνοθετικό εύρημα έχει βαθμό δυσκολίας, με την εμπειρία της και τις κατευθύνσεις του Ζούλια η Σταυροπούλου θα τον διαχειριστεί. «Θα δούμε τη ζωή του Ζαμπέτα μέσα από το στενό οικογενειακό περιβάλλον του. Η Αργυρώ προσθέτει στην αφήγηση. Ο θεατής της παράστασης θα δει πτυχές της ζωής του μέσα από τα μάτια της» λέει. Η γνωριμία της εξάλλου με την κόρη του Ζαμπέτα και η συνεισφορά της στο «χτίσιμο» του έργου έχει σημασία για την ηθοποιό. «Γνωρίζω ότι η συμβολή της Καίτης θα βοηθήσει τον Πέτρο Ζούλια να διαμορφώσει με καθαρότητα τον χαρακτήρα της μητέρας της. Αυτό θα ακολουθήσω με τη βεβαιότητα ότι η Καίτη θα είναι δίπλα μου ώστε να ανακαλύψω κι εγώ πτυχές της Αργυρώς πιο εσωτερικές».
Η μεταφορά της βιογραφίας του δεξιοτέχνη μπουζουξή στη συνθήκη του θεάτρου έχει σημασία, θεωρεί η Σταυροπούλου, στις μέρες μας. «Το έργο του διατρέχει την καθημερινότητά μας με κάποιο τρόπο. Γνωρίζουμε τον Ζαμπέτα ως σολίστα του μπουζουκιού. Δεν είναι ευρέως γνωστή όμως η ζωή του στις λεπτομέρειές της. Με εντυπωσίασε η εποχή, την οποία έχω ακούσει αλλά δεν έχω ζήσει, όπως πολλοί από εμάς τους νεότερους. Μου ξύπνησε αισθήματα και εικόνες. Με μετέφερε σε μια άλλη πραγματικότητα. Αυτό ελπίζω να καταφέρουμε και με την παράστασή μας: να αποτυπώσουμε την τοιχογραφία μιας ολόκληρης εποχής μέσα στην οποία ο Ζαμπέτας άνθησε. Χαίρομαι που θα ασχοληθώ με τη ζωή του διότι αισθάνομαι “συγγένεια”. Κι αυτός παιδί της γειτονιάς από τα δυτικά προάστια, κι αυτός περήφανος για τις λαϊκές καταβολές του, κι αυτός πιστός και αφοσιωμένος στην τέχνη του. Λάτρευε τη φύση, όπως κι εγώ, οτιδήποτε στη φύση δημιουργούσε ήχο τον συνάρπαζε και τον βοηθούσε στις συνθέσεις του. Το ίδιο ευεργετικά επιδρά πάνω μου η φύση. Εύχομαι η παράσταση να έχει την ευιασθησία, τη μαγκιά και το κέφι του Ζαμπέτα. Παρά τις δυσκολίες, όπως και τότε, εμείς στο θέατρο θέλουμε να αντιστεκόμαστε και να γλεντάμε με τους θεατές κάθε βράδυ».
Ο Τάσος Χαλκιάς
«Αν η Αργυρώ τον διαμόρφωσε ως άνθρωπο, ο πατέρας του τον καθόρισε ως καλλιτέχνη. Τον ενέπνεε, του είχε εμπιστοσύνη, ήταν το παράδειγμα ζωής για εκείνον» παρατηρεί ο Τάσος Χαλκιάς μιλώντας για τη χαρά του γλεντιού που μετέδιδε ο Ζαμπέτας και τις εκδηλώσεις λατρείας στο πρόσωπό του στη Γιορτή του Κρασιού στο Δαφνί, όπου εργαζόταν κάποια καλοκαίρια ως έφηβος τότε ο ηθοποιός.
«Ο μπαρμπα-Μιχάλης, που έτυχε να τον γνωρίσω, ήταν από τους μάγκες της εποχής. Ηταν το παλικάρι που αναλάμβανε τις ευθύνες του, που είχε ηθική, που αφιέρωνε τη ζωή του για να είναι αλληλέγγυος με τους ανθρώπους, ο ντόμπρος που δεν υπόσχεται αλλά πράττει. Αυτό το αξιακό σύστημα μετέδωσε στον γιο του και με αδημονία περιμένω να δω το τελικό σχήμα στη φιγούρα του μπαρμπα-Μιχάλη που θα δώσει ο Πέτρος, το οποίο πιστεύω θα είναι καλύτερο από εκείνο που έχω διαμορφώσει γι’ αυτή την αρχετυπική πατρική φιγούρα» λέει ο Χαλκιάς και κάνει λόγο για τη χρυσή ευκαιρία που αναζητούσαν και συζητούσαν πάνω από 20 χρόνια με τον Πέτρο Ζούλια για να συνεργαστούν. «Αναζητά τέτοια θέματα ο Πέτρος. Η μυθοπλασία που διαμορφώνει κάθε φορά έχει ενδιαφέρον και με τη σε βάθος έρευνα που κάνει θεωρώ πως θα έχουμε ένα έργο σημαντικό και συναρπαστικό».
Στη σκηνή του Αλίκη το σκηνικά θα δημιουργήσει η Αθανασία Σμαραγδή, η Χριστίνα Τσάφου θα ενσαρκώσει τη μητέρα του Ζαμπέτα, Μαρίκα, ο Λευτέρης Ελευθερίου θα υποδυθεί τον κιθαρίστα και μόνιμο συνεργάτη του, γνωστό ως «κοντό», και ο Μάκης Πατέλης θα κάνει τον Μπάμπη Βασιλειάδη ή «τσάντα», μόνιμο στιχουργό του Ζαμπέτα. Τα τραγούδια που θα ακουστούν στην παράσταση θα είναι σε ενορχηστρώσεις του Γιώργου Ζαχαρίου και οι χορογραφίες του Φώτη Διαμαντόπουλου.
