Τα δύο πρόσωπα του Αλέξη Τσίπρα

Οι ποδοσφαιρόφιλοι έχουν ένα βασικό αξίωμα: «Κόμμα αλλάζεις. Ομάδα δεν αλλάζεις». Φανατικός ποδοσφαιρόφιλος και μάλιστα οπαδός του Παναθηναϊκού είναι και ο Αλέξης Τσίπρας, αλλά πολλοί αναρωτήθηκαν εύλογα αν γνωρίζει το αξίωμα αυτό, όταν τον άκουσαν να λέει χαμογελώντας την Τετάρτη: «Στη ΝΔ τα βλέπουν όλα πέτσινα. Πέτσινο και το Κύπελλο του ΠΑΟΚ;». Μικρή πλην σημαντική λεπτομέρεια: ο Πρωθυπουργός βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στον Εύοσμο, πλαισιωμένος από παοκτσήδες. Αντίστοιχα, λίγες ημέρες πριν από το Πάσχα, όταν είχε βρεθεί στην Πάτρα, είχε υποσχεθεί να φέρει τροπολογία για τα χρέη της Παναχαϊκής.

Εάν λοιπόν αύριο – μεθαύριο ο Πρωθυπουργός βρεθεί στο Ηράκλειο, μπορεί με την ίδια ευκολία να μιλάει για τον ΟΦΗ; Διόλου απίθανο. Η τακτική του, άλλωστε, να χαϊδεύει τα αφτιά του εκάστοτε ακροατηρίου του είναι αυτή που χαρακτηρίζει τον πολιτικό του λόγο. Εχει καταγραφεί και όταν απευθύνεται σε εταίρους και συνομιλητές στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι οποίοι βλέπουν άλλο πρόσωπο και ακούνε διαφορετικά πράγματα από εκείνα που μεταφέρονται στο εγχώριο ακροατήριο, την Κοινοβουλευτική Ομάδα και τα στελέχη στα κομματικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ. Μια εικόνα που παραπέμπει σε μετάλλαξη τύπου «Δόκτωρ Αλέξης και Μίστερ Τσίπρας».

Η τακτική άλλα να λέει στο εξωτερικό και άλλα να λέει στο εσωτερικό ήταν κάτι για το οποίο είχε, άλλωστε, ευρέως κατηγορηθεί κατά την πρώτη περίοδο διακυβέρνησής του, το «καυτό» καλοκαίρι του 2015. Κατά γενική ομολογία, ο Πρωθυπουργός έκτοτε ωρίμασε και άλλαξε τακτική. Αλλά το τελευταίο χρονικό διάστημα ο λόγος του αρχίζει και γίνεται ξανά αντιφατικός.

Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Αλέξης Τσίπρας μίλησε με διαφορετικό τρόπο στο Υπουργικό Συμβούλιο και με διαφορετικό στην Κοινοβουλευτική του Ομάδα, με μόλις 24 ώρες διαφορά. Στην πρώτη περίπτωση ο λόγος του ήταν θεσμικός, με προσεκτικές αναφορές απέναντι στους δανειστές –για τους οποίους ξεκαθάρισε, πάντως, ότι «δεν είναι φίλοι μας». Στη δεύτερη περίπτωση, ο λόγος του ήταν καθαρά κομματικός, με θριαμβευτικούς τόνους για τη διαπραγμάτευση και την κατάληξή της. Στην πρώτη περίπτωση μίλησε ξεκάθαρα για υποχωρήσεις. Στη δεύτερη περίπτωση μίλησε για νίκη εις βάρος του ΔΝΤ…

Για τους παρατηρητικούς, τα Χριστούγεννα, το σκηνικό είχε επαναληφθεί με το περίφημο βοήθημα προς τους χαμηλοσυνταξιούχους. Για τους δανειστές, ήταν μόνο ένα εφάπαξ βοήθημα. Στο εσωτερικό, όμως, ήταν με κάθε επισημότητα η «13η σύνταξη».

Αλλά και για το χρέος ο Τσίπρας πορεύτηκε μήνες τώρα με τον ίδιο αντιφατικό λόγο. Στο εσωτερικό, το ΔΝΤ ήταν το «κακό» Ταμείο που ήθελε να πιει το αίμα του λαού, αλλά στο εξωτερικό ήταν ένας από τους θεσμικούς εταίρους με τους οποίους συνομιλεί η Ελλάδα. Στο εσωτερικό θέλαμε να διώξουμε με… επανάσταση το ΔΝΤ, αλλά στο εξωτερικό θέλαμε να παραμείνει στο πρόγραμμα, σεβόμενοι την επιθυμία των ευρωπαίων εταίρων. Και όταν έγινε κατανοητό πως το Ταμείο μπορεί να αποτελέσει σύμμαχο της χώρας στις διεκδικήσεις της για τη διευθέτηση του χρέους, η θέση απέναντι στο ΔΝΤ άλλαξε άρδην.

Αλλο παράδειγμα: στην πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση στη Γαλλία, ο ΣΥΡΙΖΑ στήριξε εξαρχής τον Ζαν-Λικ Μελανσόν. Το Μαξίμου, όμως, τήρησε πρωτοφανή σιγήν ιχθύος το βράδυ του πρώτου γύρου, παρά το «φάουλ» Μελανσόν με την έμμεση στήριξη στη Μαρίν Λεπέν. Χρειάστηκε να περάσει μία ολόκληρη ημέρα έως ότου γίνει γνωστή η τηλεφωνική επικοινωνία του Αλέξη Τσίπρα με τον Εμανουέλ Μακρόν και το βράδυ του δεύτερου γύρου, τα συγχαρητήρια είχαν πανηγυρικό τόνο, κυρίως λόγω των προσδοκιών που τρέφει τώρα το Μαξίμου από τον νέο πρόεδρο της Γαλλίας.

Κατά τον ίδιο τρόπο, γρήγορα η Ανγκελα Μέρκελ μεταβλήθηκε από υπέρτατο εχθρό στον καλύτερο σύμμαχο της Ελλάδας. «Ανοιχτόμυαλη» τη χαρακτήρισε στην πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη στον Antenna ο Πρωθυπουργός, ενώ πολλές φορές προσέτρεξε στη βοήθειά της. Το ίδιο συνέβη, άλλωστε, και με τον Φρανσουά Ολάντ, με τον χαρακτηρισμό «Ολαντρέου» να αποτελεί περασμένα – ξεχασμένα.

Κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης, ενώ στο εσωτερικό ο Πρωθυπουργός φώναζε «ούτε ένα ευρώ νέα μέτρα» και «τέλος η λιτότητα» μετά το Eurogroup του Φεβρουαρίου η κυβέρνηση διαπραγματευόταν τη συμφωνία της Μάλτας με τα μέτρα «1+1» για αφορολόγητο και συντάξεις. Πέραν των αντιμέτρων, οι περικοπές συντάξεων βαφτίστηκαν από βουλευτές και κυβερνητικά στελέχη «αναπροσαρμογή», ακόμη και… «αναπλαισίωση», ενώ η μείωση του αφορολογήτου «διεύρυνση της φορολογικής βάσης».

Ομοίως, «αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας» βαφτίστηκαν οι αποκρατικοποιήσεις, οι οποίες αποτελούσαν κάποτε κόκκινο πανί για τον ΣΥΡΙΖΑ –και εξακολουθούν να αποτελούν για μερίδα του. Μάλιστα, όπως είπε ο Πρωθυπουργός σε πρόσφατη ομιλία του, αυτό θα γίνει μέσω του περιβόητου Υπερταμείου –το οποίο επίσης είχε πολεμήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, μιλώντας για εκχώρηση της εθνικής κυριαρχίας.

Στα χνάρια Τσίπρα, παρόμοια τακτική ακολουθούν και οι υπουργοί της κυβέρνησης, επιχειρώντας να εξωραΐσουν την πραγματικότητα. Μόλις προχθές, μιλώντας στους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ για τη συμφωνία και τα μέτρα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος είπε ότι με την εφαρμογή των αντιμέτρων το αφορολόγητο θα σκαρφαλώσει ξανά στα 6.250 ευρώ για τους άγαμους –ενώ νωρίτερα θα έχει κατρακυλήσει στα 5.681 ευρώ. Στην πραγματικότητα, ο υπουργός Οικονομικών εννοούσε ότι η εφαρμογή των αντιμέτρων θα φέρει μείωση του φορολογικού συντελεστή στο 20% από 22% και άρα η αύξηση του αφορολόγητου θα είναι έμμεση και όχι σε απόλυτους αριθμούς…

Αντιστοίχως, η Εφη Αχτσιόγλου επιχειρώντας να απαντήσει στις αιτιάσεις για κρυφές επιβαρύνσεις στις ασφαλιστικές εισφορές των επαγγελματιών, περιορίστηκε να αναφέρει πως «δεν θα υπάρξει καμία αλλαγή για τις εισφορές μέσα στο 2017». Ούτως ή άλλως, οι αλλαγές θα εφαρμοστούν από το 2018 και μετά. Οπότε η αποστροφή της υπουργού Εργασίας δεν έχει καμία απολύτως πρακτική εφαρμογή.

Αλλά και για τα μέτρα αυτά καθεαυτά πέρασαν μέρες ολόκληρες με τον Πρωθυπουργό να διατρανώνει ότι δεν θα εφαρμοστούν, εάν πρώτα δεν υπάρξει απόφαση των εταίρων για το χρέος. Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ζήτησαν να καταγραφεί η «ρήτρα» αυτή στο κείμενο του πολυνομοσχεδίου με τα μέτρα και τα αντίμετρα. Αλλά το αίτημά τους δεν θα γίνει αποδεκτό, όπως ξεκαθάρισαν τόσο ο υπουργός Οικονομικών όσο και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος –ο οποίος διαβεβαιώνει ότι η δέσμευση Τσίπρα, αν και προφορική, παραμένει εν ισχύι. Ποιος μπορεί, όμως, να την πιστέψει έπειτα από όσα έχουν προηγηθεί;

Ο Πρωθυπουργός, πάντως, από χθες μπορεί να εξασκηθεί και στα κινέζικα, αναζητώντας το δρόμο της ανάπτυξης μέσω Πεκίνου. Πέραν της συμμετοχής του στο διεθνές επενδυτικό συνέδριο για το Δρόμο του Μεταξιού, θα έχει ενδιαφέρουσες συναντήσεις με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον Αντόνιο Γκουτέρες, την κινεζική ηγεσία (Σι Τζινπίνγκ και Λι Κετσιάνγκ) και την Κριστίν Λαγκάρντ. Η τελευταία συνάντηση θεωρείται κομβική για τις εξελίξεις σχετικά με το χρέος.

Στο εσωτερικό πολιτικό πεδίο, η εβδομάδα που ακολουθεί είναι αφιερωμένη στην κοινοβουλευτική μάχη για τα μέτρα και τα αντίμετρα. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο δεν θεωρούν πως έχει αλλάξει κάτι από τις αρχικές εκτιμήσεις τους και έτσι απουσιάζει ο φόβος της καταψήφισης από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ. Η γραμμή που θα ακολουθηθεί θα είναι η αναμενόμενη: σφυροκόπημα στην αντιπολίτευση, κυρίως με αφορμή την απόφασή της να καταψηφίσει τα αντίμετρα, μολονότι έρχονται σε διαφορετικά άρθρα.

Θα ακολουθήσει η απόφαση του Eurogroup (22 Μαΐου) για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και στη συνέχεια οι εξελίξεις για το χρέος θα καθορίσουν τα επόμενα βήματα. Ο στόχος για την κυβέρνηση είναι διπλός: η ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ και η δοκιμαστική έξοδος στις αγορές, για την οποία θετικό μήνυμα συνιστά η ραγδαία αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων και άρα των επιτοκίων δανεισμού τις τελευταίες ημέρες.