Οι γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου κλείνουν έναν κρίσιμο εκλογικό κύκλο στην Ευρώπη. Εναν εκλογικό κύκλο εν μέσω μιας πολυκρίσης και στο τέλος μιας δύσκολης δεκαετίας για την Ευρώπη. Η Ευρώπη άντεξε την επέλαση του λαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού. Το επίπεδο όμως της δυσαρέσκειας παραμένει υψηλό. Τα κοινωνικά στρώματα, που αδυνατούν να παρακολουθήσουν την παγκοσμιοποίηση και τις τεχνολογικές εξελίξεις αλλά και τις προκλήσεις της μετανάστευσης, αντιδρούν. Και ρέπουν σε επιλογές που έχουν κοινά στοιχεία. Τον προστατευτισμό, την αναδίπλωση στο κράτος – έθνος, την επιστροφή στο γαλατικό χωριό. Είναι επιλογές του θυμικού και λιγότερο ορθολογικές και γι’ αυτό περισσότερο ευάλωτες στις βουλές αδίστακτων δημαγωγών όπως ο Τραμπ, η Λεπέν, ο Βίλντερς και τόσοι άλλοι.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Brexit. Οι μορφωμένοι νέοι των αστικών κέντρων ψήφισαν εναντίον του Brexit. Υπέρ ψήφισαν κυρίως οι άνω των 65 και τα εργατικά στρώματα σε περιοχές που βίωναν τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και της αυτοματοποίησης στην παραγωγή. Κάτι αντίστοιχο με τους ψηφοφόρους Τραμπ στη «ζώνη της σκουριάς» στην αμερικανική ενδοχώρα. Η ανέχεια και ο φόβος της μετανάστευσης τους οδήγησε να ψηφίσουν υπέρ του Brexit και την κυβέρνησή τους να διαπραγματευτεί ένα σκληρό Brexit. Αποκοπή, δηλαδή, από την ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση. Κι αυτό γιατί παραμονή στην ενιαία αγορά θα σήμαινε αποδοχή των τεσσάρων ελευθεριών: διακίνησης αγαθών, κεφαλαίων, υπηρεσιών και κυρίως ανθρώπων. Αλλά η ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων που έφερε, από το 2004, ενάμισι εκατομμύριο μετανάστες στη Βρετανία είναι για πολλούς Βρετανούς κόκκινο πανί.

Το σκληρό Brexit που προωθεί η βρετανική κυβέρνηση, με αποχώρηση από την ενιαία αγορά, θα έχει αρνητικές συνέπειες στη διακίνηση των βρετανικών προϊόντων και κατ’ επέκταση στη βρετανική οικονομία. Πολλοί, όμως, φοβούνται πλέον τη διάλυση του ίδιου του Ηνωμένου Βασιλείου. Η Σκωτία ψήφισε το 2014 εναντίον της απόσχισης από το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά τώρα, λόγω Brexit, βρίσκεται κοντά στην έξοδο από την ενιαία αγορά παρά τη θέλησή της. Κι έτσι ο δρόμος παραμονής της στην ενιαία αγορά περνάει πλέον από την ανεξαρτητοποίηση από το Ηνωμένο Βασίλειο. Πέρα από τη Σκωτία, το Brexit υπονομεύει την εύθραυστη ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία. Η Ιρλανδία, μέλος της ΕΕ, απειλεί να κλείσει τα σύνορα με τη Βόρεια Ιρλανδία, κάτι που στο παρελθόν αποτέλεσε πηγή προβλημάτων. Αλλά και το εσωτερικό μέτωπο στη Βρετανία παρουσιάζει ρωγμές. Το κόμμα των Εργατικών είναι διχασμένο, αρκετοί Τόρις διαφωνούν και δυο πρωθυπουργοί, ο Τόνι Μπλερ και ο Τζον Μέιτζορ, αντιτίθενται σθεναρά.

Το Brexit από παράγοντας αποσταθεροποίησης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος μεταβάλλεται, τελικά, σε παράγοντα αποσταθεροποίησης της ίδιας της Βρετανίας.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός

Τελευταία Νέα