Φλας στο λογοτεχνικό παρελθόν μας

Οποτε προσεγγίζουμε έναν δομικά επαρκή κειμενοχώρο, αρκούν, ως γνωστόν, λίγες μόνο λέξεις, ελάχιστα συμφραζόμενα, για να δοθεί, κατά τρόπο συνοπτικό, εναργή, έγκαιρο κι άλλο τόσο έγκυρο, το στίγμα ενός αισθητικά ολοκληρωμένου προϊόντος του παραγωγικού λόγου. Οπως, φέρ’ ειπείν, συμβαίνει στην προκειμένη περίπτωση. Απομονώνω αμέσως λοιπόν τα εξής χαρακτηριστικά εγκώμια για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής: «Γλυκιά μου, Νικόλ, ασημόγκριζη γάτα του Τσεσάιρ, μνησίκακη ψιψίνα του Μπαλτίς, Αιγύπτια θεά, ερωμένη, εκστατικό μου κατσουλίνι, που ανακλαδίζεσαι νωχελικά πάνω στο δαμασκηνό ριχτάρι και μηρυκάζεις ανέμελα το κατηχητικό της καύλας σου…». Αντιλαμβάνεται κανείς, μεταξύ άλλων, ότι η Νικόλ κατοικεί στον μακρύ κατάλογο των επινοημένων προσώπων του συγγραφέα, ο οποίος προφανώς θα έχει εντρυφήσει, λόγω της ιδιοσυγκρασίας του ή απλώς λόγω της επαγγελματικής του υπευθυνότητας, η οποία παλαιόθεν τον διακρίνει, και στο περιώνυμοΒιβλίο των Φανταστικών Οντωντου Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Ο δε χώρος του παρόντος ψευδοδράματος δεν αντιστοιχεί στην έπαυλη του Χιου Χέφνερ, του ευφυούς γεννήτορα τουPlay Boy,ή στην εμβληματική σουίτα ενός εξέχοντος ξενοδοχείου της Κυανής Ακτής, όπως θα ανέμενε από τις πρώτες σελίδες ο βιαστικός αναγνώστης, αλλά στο υποτυπώδες εκείνο κατάλυμα, οιονεί κελί, το οποίο είθισται να προσφέρει το πεπρωμένο σε αρκετούς λογοτέχνες. Εκεί εκτελούν διάφορα καθήκοντά τους, επώδυνα συνήθως, στα οποία εκ προοιμίου συμπεριλαμβάνεται αυτό της ηρωικής, μέχρις εσχάτων, αυτομαστιγώσεως.

Βάθος χρόνου

Ο χρόνος στο καθ’ υπερβολήν ασθματικόΦλας στη νύχτασυνιστά ένα εμφανώς διεσταλμένο, εξαιρετικά γόνιμο παρόν. Ητοι εκείνο το οποίο προκύπτει από τη διεξοδική μελέτη του εγγεγραμμένου Οντος σε ένα ευκρινέστατο βάθος χρόνου. Εδώ επίσης απαντούν ποικίλες διακριτές αισθήσεις, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι εξής τρεις: η πανίσχυρη λίμπιντο επείγεται να συμπυκνωθεί σε μια λεκτική τζούρα, οι αυξομειώσεις των ταχυτήτων της υπερμνησίας είναι κατά κανόνα απρόβλεπτες, η γλώσσα δεν προτίθεται να αντικατοπτριστεί στην όποια εξ αντικειμένου πραγματικότητα, καθώς επιδιώκει συνειδητά να ταξινομήσει κυρίως τη φαντασιακή προέκτασή της, ό,τι εν ολίγοις την ενδιαφέρει κατ’ εξοχήν. Διαβάζοντας δηλαδή εντατικά, ταξιδεύουμε εκόντες άκοντες στον ωκεανό των γραφών, που μας κληροδότησαν οι γίγαντες αλλά και οι νάνοι της διεθνούς λογοτεχνίας. Πρόκειται εν ολίγοις για ένα φροντιστήριο ειλικρινούς κειμενικής αγωγής. Η γραφή δεν προϋποθέτει τον εποπτικό νου, αποτελεί το περιεχόμενο του ίδιου του εποπτικού νου. Το ήθος της συνιστά το ήθος ενός αθλητή των παραγράφων με ευέλικτη, πρόσφορη στίξη, έτοιμη ανά πάσα στιγμή να υπακούσει στα κελεύσματα της δημιουργικής ορμής. Το πανηγύρι των περιόδων συνιστά εορτή του φθεγγόμενου ουρανίσκου.Επισημαίνω ότι κερδισμένος βγαίνει τόσο ο ενήμερος περί των παιγνίων της εξειδικευμένης γραφής αναγνώστης – θεατής όσο και ο άλλος, ο κατά τύχη αμύητος στις θανάσιμες υπερβολές του τζοϊσικού ιδιώματος, στις ατέρμονες δολιχοδρομίες των υπερρεαλιστών, στα φλογερά, ακατάσχετα λογύδρια του Ντε Σαντ, στην παλιλλογία του προυστικού καταπιστεύματος, στο σφυροκόπημα της εσωστρεφούς ρητορείας του Μπέκετ αλλά και στις πολλαπλές διερμηνείες, οι οποίες στοιχειώνουν κατά κόρον την επιστήμη της κειμενογλωσσολογίας. Δηλαδή ο εν λόγω συγγραφέας δεν είναι απλώς ένας ευρηματικός εκπρόσωπος του είδους, κάτι που θα συνιστούσε ασφαλώς κοινοτοπία, αλλά ένας βασανιστικά καταρτισμένος λόγιος. Κάτι που δεν είναι εντελώς αυτονόητο στις μέρες μας. Συγκρατώ ότι το βιβλίο διαβάζεται περισσότερο ως ένα διακεκαυμένο απόσπασμα της γενικότερης, ήτοι διαχρονικής κατάθεσης του συγγραφέα, παρά ως αυτοτελές έργο. Η κειμενική μήτις αναβαθμίζει το μυθιστόρημα αυτό σε δυνητική αλήθεια. Ο χρόνος θα δείξει ίσως αργότερα κάποιες ρυτίδες, κάποιους προβληματικούς σημασιοσυντακτικούς αρμούς, οι οποίοι δεν ανιχνεύονται τώρα ούτε με το μικροσκόπιο. Οπότε θα επέμβει ο δημιουργός για μιαν αναθεώρηση της νέας αυτής αναθεωρημένης έκδοσης, όπως καταγράφεται εμφανώς με κόκκινα στοιχεία στον ψευδότιτλο, κοκ.

Αναπαλαίωση, ενυδάτωση

Ενημερωμένος περί τηςευτυχούς τρέλας, η οποία ενδέχεται να ενδημεί στην απλούστερη των λέξεων, ο συγγραφέας δεν σκιαμαχεί με το ενδεχόμενο Νόημα. Ούτε καταφεύγει στα τερτίπια της δήθεν νεωτερικής απόκλισης της πεζογραφίας, όπως διανέμονται αφειδώς στο εμπόριο του λόγου. Απλώς χτίζει καταλυτικό σκώμμα. Επιδίδεται ταυτοχρόνως σε αυτό που γνωρίζει κάλλιστα: να αναπαλαιώσει, εννοώ, το προσφιλές ρήμα, να ενυδατώσει τις ειδολογικές του προαιρέσεις στο ευρύτερο πεδίο των σημαινομένων, να αναδιανείμει αξίες, να σφυρηλατήσει ταυτότητα παρενδυσιών. Εξού και η ακατάλυτη παράθεση αποσπασμάτων από την παγκόσμια λόγια παράδοση του νευρώδους λόγου, η ασίγαστη συνομιλία με τους πατέρες του είδους, η αυτοελεγχόμενη χρήση της μετωνυμίας, η υπονόμευση των δήθεν προτύπων, η αντίστοιχη αποδόμηση των σφετεριστών του ύφους, η ύφανση μιας ύπαρξης επιδέξιας στην πλήρη κατανόηση της ματαιότητας του παντός κόσμου.