Αληθινός δάσκαλος

Τον συναντήσαμε τελευταία φορά πριν από λίγους μήνες. Εξω από φούρνο στη Μεγάλου Αλεξάνδρου στο Παλαιό Φάληρο. «Γεια σου, μεγάλε Τόζα» τον χαιρετούσε ο κόσμος. «Τι κάνεις φίλε; Ολα καλά;» μας απηύθυνε τον λόγο ο σπουδαίος Βεσελίνοβιτς, ο παλαίμαχος προπονητής που από το μεσημέρι της Πέμπτης δεν είναι πια μαζί μας.

Πιάσαμε για λίγο την κουβέντα και περπατήσαμε στους δρόμους της περιοχής. Ξερακιανός όπως πάντα. Αεικίνητος όπως το πάλαι ποτέ που φορούσε τη φανέλα της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας και έσκιζε τα δίχτυα. Κι ας ήταν ενδιάμεσος μέσος. Σοβαρός και αγαπητός, έτσι τον μάθαμε τα χρόνια που πέρασε στην Ελλάδα και βίωσε την αναγνώριση και την αποδοχή όλων.

Τόντορ Βεσελίνοβιτς. Στα 87 του είπε να «ξεκουραστεί», την Πέμπτη έσβησαν τα φώτα της γεμάτης ζωής του. Ηταν δύσκολες οι τελευταίες στιγμές, αλλά κάποιοι βιάστηκαν να τον πεθάνουν μία ημέρα νωρίτερα και αυτό πλήγωσε τη σύντροφό του, τη Μίκα. «Εφυγε ο Τόζα;» ρωτούσε χθες ο κόσμος στο τηλέφωνο, θέλοντας να επιβεβαιώσει τη θλιβερή είδηση.

Ηταν, δυστυχώς, αλήθεια. Πέτυχε κάτι σπουδαίο ο Βεσελίνοβιτς. Να τον αποκαλούν όλοι Τόζα, τόσο δικός μας έγινε! Η κηδεία του θα γίνει την ερχόμενη Τετάρτη στο Νόβισαντ, στα πάτρια εδάφη. Εκεί έγραψε ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου του αρχίζοντας από τη Βοϊβοντίνα. Τον φώναζαν «σέφε», αληθινός δάσκαλος. Μέλος και σημαίνον στέλεχος (37 φορές διεθνής, 28 γκολ!) της ενιαίας Εθνικής Γιουγκοσλαβίας το 1958, είχε συμπαίκτες άσους του βεληνεκούς ενός Μίλος Μιλουτίνοβιτς, ενός Μπόσκοβ, ενός Ζέμπετς. Τέτοια κλάση ήταν. Είχε βάλει και γκολ στη Λεωφόρο κόντρα στην εθνική μας ομάδα.

Αργότερα έφτασε μέχρι την Κολομβία και ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που έπιασε τιμόνι ομάδας από τη Λατινική Αμερική. Οταν κράτησε τα ηνία της Γιουγκοσλαβίας το 1984 στο Euro της Γαλλίας, η ομάδα είχε Ζάετς, Σέστιτς, Σούσιτς, Κάτανετς, Στόικοβιτς! «Θέλει τον Ζάετς ο Παναθηναϊκός» του είπε τότε ο ξεχωριστός Γιάννης Διακογιάννης στη Λυών. «Μόνο ο Παναθηναϊκός;» ήταν η χαμογελαστή και με νόημα απάντηση του Βεσελίνοβιτς.

Ο Τόζα σημάδεψε κάποια από τα κεφάλαια της εφηβείας μας. Ακόμη θυμόμαστε όταν τον έφερε ο Ολυμπιακός στο Λιμάνι το (μακρινό) ’77. Πρόεδρος ο Ηρακλής Τσιτσαλής, κουμάντο ο Θεοδωρακάκης. Πέτρινα χρόνια, χωρίς επιτυχίες για τον Ολυμπιακό, πώς να φοβόταν όμως ο ρηξικέλευθος στις αποφάσεις του Βεσελίνοβιτς; Λεμονής, Μίχος, Κοκολάκης, Ξανθόπουλος, Περσίας, Βαμβακούλας, Γκαβασιάδης ήταν κάποια από τα νέα παιδιά που προώθησε ο προπονητής και αποτέλεσαν τη ραχοκοκαλιά του Ολυμπιακού για τα επόμενα χρόνια. Καινοτόμος!

«Ο Βαμβακούλας ήρθε ως επιθετικός από τη Λαυρεωτική, αλλά δεν έπαιξε πολύ την πρώτη του σεζόν. Ο Τόζα τον έκανε αριστερό μπακ κι ας γκρίνιαζε ο κόσμος ύστερα από το πρώτο φιλικό το καλοκαίρι του ’78. Επέμεινε και δικαιώθηκε. Εγώ, παρά τα 18 μου χρόνια, αγωνίστηκα σε 22 ματς βασικός κι ας είχα μπροστά μου Γαλάκο, Λοσάντα, Κρητικόπουλο, Ρόρμπαχ» θυμάται ο φτασμένος πια προπονητής, Τάκης Λεμονής. Ηταν οι εποχές που η νέα γενιά κυριαρχούσε στον Πειραιά. «Εκανε πολλά ο Βεσελίνοβιτς. Αφησε τόσα στον Ολυμπιακό για τα επόμενα χρόνια. Από πλευράς προπόνησης ήταν σκληρός, έδινε έμφαση στη φυσική κατάσταση, μας έβγαινε το λάδι! Κάναμε οργανωμένο πρέσινγκ στην αντίπαλη άμυνα. Προχωρημένος τρόπος παιχνιδιού. Ηταν το πιο σημαντικό στοιχείο, τώρα που το καλοσκέφτομαι. Τέτοια πράγματα το ’78;» συνεχίζει ο Λεμονής.

Ο σέρβος προπονητής έμεινε μέχρι τα μέσα της τρίτης του χρονιάς στον Ολυμπιακό και ύστερα από τον υπηρεσιακό Μπέμπη ήρθε ο Γκόρσκι και στο Λιμάνι γιόρτασαν τον τίτλο. Οι βάσεις όμως ήταν του Τόζα και μάλιστα, αν η Γενική Συνέλευση της ομάδας το ’79 δεν έλεγε «όχι στο μπαράζ» μετά το 3-3 στο Ηράκλειο, ασφαλώς και θα είχε την ευκαιρία να διεκδικήσει ακόμη έναν τίτλο.

Του κόστισε αυτό, δεν το ξεπέρασε εύκολα. Στην ΑΕΚ έπιασε δουλειά τη σεζόν ’87-’88, επιλογή Ανδρέα Ζαφειρόπουλου. Ταραχώδης σεζόν, με τον αποκλεισμό από τον Ολυμπιακό του Κοσκωτά να σηκώνει μεγάλη σκόνη εκείνο τον αξέχαστο χειμώνα του ’88. Στο πρωτάθλημα κατέληξε στη δεύτερη θέση, η ΑΕΚ απέδωσε ωραίο ποδόσφαιρο, ο τίτλος όμως πήγε στη Λάρισα. Στο τσακ δεν πανηγύρισε η αδύναμη εκτός αγωνιστικών χώρων ομάδα –όταν μετά τα κλειδιά παραδόθηκαν στον Μπάγεβιτς, παραδέχθηκε ο εμβληματικός Ντούσκο πως δεν βρήκε καμένη γη αλλά πρόσφορο έδαφος για δουλειά!

Στα μέρη μας εργάστηκε με συνέπεια και σε Απόλλωνα, Διαγόρα, Πανσερραϊκό, Εθνικό. Τελευταία του δουλειά ήταν το 2007 στον Αιολικό: έμεινε σε ένα νικηφόρο παιχνίδι και αποχώρησε νωρίς, Σεπτέμβριο μήνα.

Στα 77 του δεν μπορούσε να προσφέρει, αλλά το ίματζ του ήταν πάντα απαραίτητο για τους παράγοντες. Στα 242 παιχνίδια που οδήγησε ομάδες στη μεγάλη κατηγορία είχε 108 νίκες, ενώ εκπαίδευσε αμέτρητους ποδοσφαιριστές που σίγουρα πρέπει να τον ευγνωμονούν που τους έδωσε τα φώτα του ο τεράστιος σε ψυχή και μικρός το δέμας, Τόζα.

Οι περίπατοί του στο Παλαιό Φάληρο, τη συνοικία που λάτρεψε και εκεί αγόρασε σπίτι, γίνονταν τόσο στην παραλία όσο και στους μέσα δρόμους. Εκεί έβρισκε τα πρακτορεία ΠΡΟΠΟ, εκεί έριχνε κάποια δελτία ΚΙΝΟ ή στοιχήματος. Γιατί, όλα κι όλα, ως γήινος ο αξέχαστος Τόζα Βεσελίνοβιτς είχε τις τόσο γλυκές αδυναμίες του.