Οι γερμανοί πολιτικοί δεν φημίζονται για τα μεγαλόσχημα ρητορικά σχήματα, όπως οι γάλλοι συνάδελφοί τους. Το επιβεβαίωσε και η πρώτη επίσκεψη του νέου γάλλου προέδρου στο Βερολίνο την επομένη της ανάληψης των καθηκόντων του, την περασμένη Δευτέρα. Ο Εμανουέλ Μακρόν ανήγγειλε ούτε λίγο ούτε πολύ την «επανίδρυση της ΕΕ», ενώ η Ανγκελα Μέρκελ μιλούσε για τον οδικό χάρτη των μεταρρυθμίσεων που χρειάζεται η ΕΕ. Και για τις προσδοκίες επανεκκίνησης του γαλλογερμανικού άξονα οι άνθρωποι της καγκελαρίου περιορίζονται να μιλούν για «καλή αρχή» μιας νέας περιόδου στη συνεργασία μεταξύ Βερολίνου και Παρισιού. Η Ανγκελα Μέρκελ φάνηκε προς στιγμήν να ξεπερνάει τον εαυτό της μιλώντας με ασυνήθιστη γλαφυρότητα για τη «μαγεία της αρχής». Το όνομα για το νέο δίδυμο δημιουργήθηκε: «Μερ-κρόν». Αλλά πόσο θα κρατήσει αυτή η μαγεία;
Ο Μακρόν συνεχίζει να βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο για τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου, η Μέρκελ έχει μπροστά της τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Αυτό δυσκολεύει την ανάληψη άμεσων και ουσιαστικών πρωτοβουλιών από το Βερολίνο και το Παρίσι μέχρι να κλείσει ο εκλογικός κύκλος στις δύο χώρες. Αλλά στο επιτελείο της Μέρκελ είναι «πλήρεις ελπίδων για μια καλή συνεργασία» με τον νέο πρόεδρο της Γαλλίας. Ο Μακρόν είναι ο τέταρτος πρόεδρος που συναντά η γερμανίδα καγκελάριος στη μέχρι τώρα θητεία της μετά τους Σιράκ, Σαρκοζί και Ολάντ. Και σίγουρα όχι ο δυσκολότερος.
Δυσκολότερη είναι η συγκυρία για την ΕΕ, το σημερινό «παράδοξο», όπως διαπιστώνουν ο φιλόσοφος Γιούλιαν Νίντα-Ρούμελιν και ο οικονομολόγος Αλμπρεχτ φον Μίλερ. «Ποτέ μέχρι τώρα η Ευρώπη δεν ήταν τόσο λίγο ριζωμένη στις καρδιές των πολιτών όσο σήμερα. Παράλληλα, ποτέ μια ενωμένη Ευρώπη δεν ήταν τόσο σημαντική όσο είναι σήμερα» σημειώνουν σε ανάλυσή τους στη χθεσινή οικονομική εφημερίδα «Χάντελσμπλατ». Αιτία της ευρωπαϊκής κρίσης δεν είναι η έλλειψη βούλησης ούτε η ανικανότητα, προσθέτουν. Αιτία είναι «η εκρηκτική πολυπλοκότητα της σημερινής μεταμοντέρνας εποχής», η οποία καθιστά «όλο και δυσκολότερη τη συνειδητοποίηση των προκλήσεων στο σύνολο των συμφραζομένων τους».
Η μεγαλόσχημη «επανίδρυση» της ΕΕ που ευαγγελίζεται ο Μακρόν προσγειώνεται προς το παρόν στον γερμανικό ρεαλισμό. Τόσο οι Χριστιανοδημοκράτες όσο και οι Σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας δεν έχουν πρόβλημα με τις θεσμικές αλλαγές καθεαυτές, π.χ., για την εμβάθυνση της ευρωζώνης με δικό της προϋπολογισμό και δικό της σώμα ευρωβουλευτών. Ο Μακρόν παραδέχτηκε δημόσια ότι οι θεσμικές αλλαγές σκόνταφταν μέχρι τώρα στη Γαλλία, όχι στη Γερμανία. Για τον ίδιο, «δεν είναι ταμπού». Η Μέρκελ επιχειρηματολόγησε ένθερμα για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λισαβόνας που δεν συμφωνήθηκε για την αιωνιότητα. «Δεν μπορεί να μείνει άθικτη όταν όλος ο κόσμος γύρω αλλάζει» είπε η Μέρκελ. Προτάσεις προς την κατεύθυνση αυτή είχαν γίνει και από την ίδια στο παρελθόν, αλλά ξεχάστηκαν στη δίνη της κρίσης χρέους.
Το ανοιχτό ερώτημα είναι αν είναι έξυπνο από άποψη τακτικής να τεθούν επί τάπητος τέτοιες αλλαγές, κατά πόσον είναι εφικτές στη σημερινή συγκυρία.
Η νίκη του Μακρόν, μετά την ήττα του Βίλντερς στην Ολλανδία και του Χόφερ στην Αυστρία, ερμηνεύεται στο Βερολίνο ως ακόμα ένα δείγμα ότι η Ευρώπη αντιστάθηκε στη λαίλαπα του εθνικολαϊκισμού. Η εκτίμηση είναι ότι σταδιακά εμπεδώνεται αλλαγή του κλίματος. Ο πόλεμος όμως δεν κερδήθηκε ακόμη.
Σήμερα υπάρχει μια «δημιουργική συγκυρία» ,όπως χαρακτηρίζεται στην καγκελαρία, για θεσμικές αλλαγές που θέλει ο Μακρόν.
Η σαφής αποστασιοποίηση του Μακρόν από το ευρωομόλογο για παρελθόντα χρέη διευκολύνει τη συνεργασία του με το Βερολίνο. Η Μέρκελ δεν θα είχε πρόβλημα να συζητήσει μακροπρόθεσμα μέτρα για την τόνωση των επενδύσεων, πέραν του σχεδίου Γιούνκερ. Αλλά είναι συγκρατημένη για την επιβράβευση των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου –και της Γαλλίας –με επενδύσεις προκειμένου για τις μεταρρυθμίσεις. Συμμάχους στις επιφυλάξεις αυτές έχει τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που πέρασαν σκληρές μεταρρυθμίσεις χωρίς ανάλογο δέλεαρ επενδύσεων. «Ξεχωριστές πολιτικές δομές όπως υπουργός Οικονομικών, κοινός προϋπολογισμός για την ευρωζώνη ή πρόγραμμα επενδύσεων για τις χώρες της ευρωζώνης διασπούν την ΕΕ και μπορεί να σημάνει το τέλος της» προειδοποιεί ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Βίτολντ Βαστσικόφσκι στη χθεσινή εφημερίδα «Βελτ».
Χωρίς τη γαλλογερμανική συνεργασία δεν θα προχωρήσει η ΕΕ. Αλλά χωρίς συγκεκριμένα και απτά αποτελέσματα, θα ξεθωριάσει γρήγορα η μαγεία της νέας αρχής.
