Σπουδαία η πρωτοβουλία της διαΝΕΟσις (ακόμα δεν έχω λύσει τον γρίφο της ονομασίας του οργανισμού που ίδρυσε ο κ. Δασκαλόπουλος) να αναρτήσει στον ιστότοπό της το πλήρες κείμενο της «Εκθεσης Πόρτερ». Και για λόγους επετειακούς –έκλεισαν 70 χρόνια από την άνοιξη του 1947 που συντάχθηκε –και επειδή είναι σπουδαίο τεκμήριο για την οικονομική κατάσταση της χώρας αμέσως μετά την κατοχή. Το σημείωμα που παρουσιάζει το δακτυλογραφημένο ντοκουμέντο τα εξηγεί όλα αυτά και παραπέμπει στο άλλο πόνημα για το οποίο είναι γνωστός ο απεσταλμένος του Φραγκλίνου Ρούζβελτ: το ημερολόγιό του, που έχει ήδη δημοσιευτεί μεταφρασμένο με τον τίτλο Ζητείται ένα θαύμα για την Ελλάδα. Σε αυτό, ο Paul A. Porter μιλά για τους έλληνες πολιτικούς και την υψηλή κοινωνία των Αθηνών με τρόπο εφάμιλλο των ανθελλήνων Φίνλεϋ και Αμπού έναν αιώνα νωρίτερα: φτωχός λαός, ανίκανη κυβέρνηση, υπουργοί που έχουν ως κύριο μέλημα τους την παραμονή στη θέση τους. Ο βασιλιάς Γεώργιος δεν έχει «ίχνος ειλικρινούς επιθυμίας» για τη βελτίωση της ζωής των υπηκόων του, ο πρωθυπουργός Μάξιμος είναι «ανδρείκελο ενός παρακμασμένου κυβερνητικού συστήματος».
Η έκθεση δεν είναι ημερολόγιο, είναι επίσημο έγγραφο προς τον πρόεδρο των ΗΠΑ γεμάτο στατιστικές, και ο Πόρτερ είναι προσεκτικός στις διατυπώσεις –αλλά δεν λείπουν οι ενδιαφέρουσες αναφορές: π.χ., επισημαίνει ότι ενώ ελπίζει πως η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί άμεση οικονομική βοήθεια μετά τον Ιούλιο του 1948, το πρόγραμμα πρέπει να διαρκέσει πέντε χρόνια (σελ. 8). Δηλαδή, να είναι για πέντε χρόνια παρόντες ξένοι ειδικοί που θα επιβλέπουν την εφαρμογή των συμφωνηθέντων. Γιατί είναι απαραίτητο να γίνει αυτό, το εξηγεί παρακάτω (σελ. 23): αν δεν υπάρχει ξένο ανώτατο προσωπικό στα υπουργεία για να τους προστατεύει, οι υπάλληλοι δεν θα εφαρμόσουν το πρόγραμμα γιατί θα υποστούν «σχεδόν ανυπόφορες» πιέσεις –από τους πολιτικούς προϊσταμένους τους, φυσικά.
Το 1947 συνέβαινε ό,τι και σήμερα: οι ελληνικές κυβερνήσεις ζητούσαν βοήθεια αλλά δεν θεωρούσαν το πρόγραμμα που τη συνόδευε «ιδιοκτησία» τους, θα έκαναν ό,τι μπορούσαν να μην το εφαρμόσουν. Και το 1858 επί Οθωνα, και το 1898 επί Γεωργίου Α’, είχαν απαιτηθεί διεθνείς έλεγχοι για να βρεθεί κάποια άκρη και να μπει κάποια τάξη στον τρόπο διαχείρισης του δημοσίου χρήματος από την πολιτική ελίτ που είχε χρεοκοπήσει τη χώρα. Αυτή την «αιώνια επιστροφή» δεν πρέπει, νομίζω, να τη φορτώνουμε συνολικά στην κοινωνία μας, αλλά στο πολιτικό σύστημα –και να δούμε αν μπορεί να τερματιστεί.
