Στον αφρό το λαθρεμπόριο μετά το τσουνάμι των φόρων

Λιγότερα έσοδα, περισσότερο λαθρεμπόριο. Το αποτέλεσμα κάθε πολιτικής υπερφορολόγησης είναι πάντα το ίδιο. Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνουν τα προ ημερών στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού για το τετράμηνο Ιανουαρίου – Απριλίου, που αποδεικνύουν πως είχαν δίκιο όσοι προέβλεπαν, όπως το ΙΟΒΕ, ότι το τσουνάμι φόρων σε καύσιμα και καπνικά θα φέρει τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα των εμπνευστών του.

Κάτω σε σχέση με πέρυσι κατά 4,1% (26 εκατ. ευρώ) κινούνται τα έσοδα ΦΠΑ από πετρελαιοειδή και λιγότερες κατά 6,8% (102 εκατ.) είναι οι εισπράξεις από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης στα ενεργειακά προϊόντα. Εκεί όμως που υπάρχει κατάρρευση κατά 30,4% (60 εκατ.) είναι στα έσοδα από τον ΦΠΑ στα τσιγάρα συνοδευόμενη από βύθιση κατά 21,7% των εισπράξεων από ΕΦΚ στον καπνό (180 εκατ.). Το σύνολο αθροίζει μια «τρύπα» 368 εκατ. ευρώ.

ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ. Δύο πράγματα δείχνει η παραπάνω εικόνα. Το ένα αφορά τη μείωση της κατανάλωσης λόγω υπερφορολόγησης που ειδικά στα καύσιμα επιβεβαιώνεται από την ίδια την αγορά πετρελαιοειδών. Στοιχεία των εταιρειών για το πρώτο τρίμηνο μιλούν για μια συνεχιζόμενη μείωση στη ζήτηση καυσίμων 5% στις βενζίνες αλλά και μεγάλη αύξηση κατά 26% στις εξαγωγές και πωλήσεις ναυτιλιακών καυσίμων (στοιχεία ΕΛΠΕ) τα οποία όμως δεν δασμολογούνται. Το κίνητρο επομένως για κάποιον που αγοράζει ατελώς ναυτιλιακό πετρέλαιο και το διοχετεύει παράνομα στην αγορά ως ντίζελ κίνησης είναι μεγάλο, αφού βάζει στην τσέπη του ως καθαρό κέρδος ολόκληρο τον φόρο.

Αυτό είναι και το δεύτερο στοιχείο που μαρτυρούν τα μειωμένα φορολογικά έσοδα, η αύξηση του λαθρεμπορίου, κίνδυνο που είχε διαβλέψει το ΙΟΒΕ ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο. Τότε, σε μελέτη που είχε εκπονήσει ενόψει του νέου τσουνάμι φόρων στα καύσιμα από τον Ιανουάριο του 2017, το ΙΟΒΕ μιλούσε για επικείμενη έξαρση στο λαθρεμπόριο και μείωση της κατανάλωσης λόγω αύξησης των τιμών που θα φέρουν οι νέοι φόροι. Είχε μάλιστα προβλέψει ότι από τα 492 εκατ. ευρώ που προβλέπει ο φετινός προϋπολογισμός ως φορολογικά έσοδα από καύσιμα, τα 408 εκατ. θα επιτευχθούν, αλλά θα είναι τόσο μεγάλες οι παράπλευρες απώλειες που θα ακυρώσουν τα επιπλέον αυτά έσοδα. Αν μάλιστα οι αυξήσεις της φορολογίας στα καύσιμα, ανοίξουν όπως εκτιμούσε η έρευνα, νέο παράθυρο στο λαθρεμπόριο (π.χ. 4% στο ντίζελ και 1% στις βενζίνες), τότε η ετήσια αύξηση στα έσοδα του Δημοσίου θα περιοριστεί στα 277 εκατ. ευρώ τον χρόνο για την τριετία 2017-2019. Τις προειδοποιήσεις από την έρευνα ουδείς έλαβε υπόψιν του ούτε και το γεγονός ότι διευρύνθηκαν οι αποστάσεις μεταξύ των φόρων σε πετρέλαιο κίνησης και θέρμανσης κινητοποίησε τον ελεγκτικό μηχανισμό του υπουργείου Οικονομικών με στόχο τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου και τον περιορισμό του λαθρεμπορίου. Το αντίθετο συμβαίνει καθώς οι έλεγχοι έχουν σχεδόν σταματήσει, με στελέχη του υπουργείου Οικονομικών να κάνουν εδώ και καιρό λόγο για υποστελέχωση της υπηρεσίας. Σαν να μην έφτανε όμως ότι δεν επαρκεί το προσωπικό για περισσότερους ελέγχους, ούτε τα στοιχεία εισροών – εκροών που αποστέλλονται από τα πρατήρια ηλεκτρονικά ελέγχονται, με αποτέλεσμα ένα σύστημα που κόστισε δεκάδες εκατ. ευρώ στο Δημόσιο να μη λειτουργεί σήμερα.

Και όμως, δύο χρόνια πριν η κυβέρνηση διά του τότε αναπληρωτή υπ. Οικονομικών Δημήτρη Μάρδα υποσχόταν ότι θα εισπράξει ένα δισεκατομμύριο ευρώ από την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Τελικά, όχι μόνο δεν εισέπραξε τίποτα, αλλά κατέληξε να βάζει φόρους κοντά 500 εκατ. ευρώ στα καύσιμα που όχι μόνο δεν θα εισπραχθούν αλλά φέρνουν αντιστρόφως ανάλογα αποτελέσματα.

Η νέα μάλιστα παράταση της ολοκλήρωσης του συστήματος εισροών – εκροών που ανακοίνωσε προ ημερών η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων στρώνει το έδαφος για ένα περιβάλλον πλήρους ασυλίας στο λαθρεμπόριο τουλάχιστον μέχρι το τέλος του 2018. Δίχως να είναι σαφής ο λόγος, το επιχειρησιακό σχέδιο της αρμόδιας αρχής που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα σε ΦΕΚ προβλέπει ότι το σύστημα ανάλυσης και αξιοποίησης δεδομένων παρακολούθησης του συστήματος εισροών – εκροών στα καύσιμα θα ολοκληρωθεί μέχρι τις 31/12/2018. Σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι ένα σύστημα που έχουν εγκαταστήσει τα πρατήρια σε όλη τη χώρα από τα τέλη του 2014 και για το οποίο έχουν δαπανηθεί συνολικά (δημόσιοι και ιδιωτικοί πόροι) περί τα 150 εκατ. ευρώ, δεν πρόκειται να λειτουργήσει πριν από τους πρώτους μήνες του 2019.

ΚΑΠΝΟΣ ΤΑ ΕΣΟΔΑ. Στα καπνικά η εικόνα είναι ακόμη χειρότερη. Τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου μιλούν για απώλεια συνολικών φόρων (ΕΦΚ και ΦΠΑ) για τα δημόσια ταμεία 150 εκατ. ευρώ συγκριτικά με το ίδιο διάστημα πέρυσι (-29,5%). Ανά μήνα, πρωταθλητής αναδεικνύεται ο Φεβρουάριος με λιγότερα κατά… 174 εκατ. ευρώ έσοδα συγκριτικά με τον ίδιο μήνα πέρυσι (-80%), ενώ ο Μάρτιος έκλεισε με απώλειες 92 εκατ. ευρώ (22%).

Και εδώ το ΙΟΒΕ είχε προειδοποιήσει ότι οι νέοι φόροι στα τσιγάρα θα φέρουν μαθηματικά πτώση εσόδων, και εκτίναξη του λαθρεμπορίου. Εκτιμούσε μάλιστα ότι η υστέρηση από τον στόχο για φορολογικά έσοδα καπνού το 2017 (3,1 δισ. ευρώ) θα ξεπεράσει τα 100 εκατ. δίχως να συνυπολογίζεται η ζημιά από την στροφή των καταναλωτών στα παράνομα τσιγάρα και καπνικά εξαιτίας της αύξησης των τιμών στα νόμιμα προϊόντα.

Στο υπουργείο Οικονομικών φαίνεται ότι απλώς παρακολουθούν τις εξελίξεις αφήνοντας τα φαινόμενα διόγκωσης του λαθρεμπορίου να μεγεθύνονται εις βάρος των νοικοκυριών και του υγιούς ανταγωνισμού. Δεν εξηγείται διαφορετικά το γεγονός ότι δεν διενεργούνται έλεγχοι ή ότι η χρήση των μηχανισμών πάταξης του λαθρεμπορίου στα καύσιμα παραπέμπεται για άλλη μια φορά στο μέλλον.