Δεοντολογία

Συνέβη στις 7 Απριλίου, σε μια εκδήλωση του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου με θέμα τη συμμετοχή των πολιτών στη συνταγματική αναθεώρηση. Αφού οι πέντε καθηγητές πανεπιστημίου που ήταν στο πάνελ ολοκλήρωσαν τις τοποθετήσεις τους, άνοιξε κύκλος ερωτήσεων από το κοινό. Και τότε εμφανίστηκε ξαφνικά ο Γιώργος Κατρούγκαλος. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών ζήτησε τον λόγο και, αφού ζήτησε συγγνώμη που δεν είχε ακούσει τους ομιλητές επειδή ήταν στη συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Γερμανίας, έβγαλε ένα μακροσκελές λογύδριο. Υστερα έκανε να φύγει, επειδή έπρεπε να παραστεί σε μια δεξίωση στο Προεδρικό Μέγαρο.

Πήρε τότε το μικρόφωνο ο ένας από τους πέντε καθηγητές, ο Σταύρος Τσακυράκης, και είπε, εμφανώς ενοχλημένος: «Εγώ δεν δέχομαι τη συγγνώμη του υπουργού. Είστε απαράδεκτος, κ. Κατρούγκαλε!».

Η ατομική ευθύνη είναι κάτι παρεξηγημένο στη χώρα μας. Συνήθως την αποφεύγουμε, καθώς υπάρχει το Κράτος που πρέπει να τα φροντίζει όλα. Στο παρελθόν την ταυτίσαμε με τις μούντζες των Αγανακτισμένων στη Βουλή. Η με τις λαϊκίστικες εκρήξεις του εθνικού μας διασκεδαστή. Ο Τσακυράκης διδάσκει ότι πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό. Δεν διέκοψε τον ομιλητή. Ούτε τον εξύβρισε. Τον περίμενε να τελειώσει κι ύστερα κατακεραύνωσε με δύο λέξεις την αλαζονεία του, το θράσος του και την απόλυτη έλλειψη σεβασμού προς τους παρισταμένους. Τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά, δηλαδή, που επιδεικνύει ο Κατρούγκαλος απέναντι σε όλη την ελληνική κοινωνία.

To εξαιρετικό βιβλίο του αμερικανού ιστορικού Τίμοθι Σνάιντερ «Απέναντι στην τυραννία», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος σε μετάφραση Κατερίνας Σχινά, περιλαμβάνει 20 μαθήματα από τον 20ό αιώνα. Το πέμπτο λέγεται «Μην ξεχνάτε ποτέ την επαγγελματική δεοντολογία». Και ξεκινά ως εξής: «Οταν οι πολιτικοί ηγέτες δίνουν το αρνητικό παράδειγμα, η αφοσίωση κάθε πολίτη στην έντιμη άσκηση του επαγγέλματός του γίνεται πιο σημαντική. Χωρίς δικηγόρους είναι δύσκολο να ανατραπεί ένα νόμιμο κράτος· χωρίς δικαστές είναι δύσκολο να στηθούν δίκες – παρωδίες. Οι αυταρχικοί ηγέτες χρειάζονται υπάκουους κρατικούς υπαλλήλους και οι διοικητές των στρατοπέδων συγκέντρωσης αναζητούν επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται για φτηνή εργασία».

Η δεοντολογία δεν γνωρίζει από επαγγέλματα ούτε από ηλικίες. Την περασμένη Κυριακή, σε μια τελετή αποφοίτησης που έγινε στο στάδιο Νοτρ Νταμ της Ιντιάνα, επίσημος προσκεκλημένος ήταν ο αμερικανός αντιπρόεδρος Μάικ Πενς. Οταν πήρε τον λόγο, δεκάδες απόφοιτοι με τις τηβέννους τους και τα καπέλα τους σηκώθηκαν από τις θέσεις τους και άρχισαν να αποχωρούν επιδεικτικά, αλλά σιωπηρά. Οπως είπε αργότερα ένας από αυτούς, η συγκεκριμένη πράξη έγινε ως εκδήλωση διαμαρτυρίας για τον ρόλο του Πενς στην κυβέρνηση Τραμπ, για την αντίθεσή του στην υποδοχή σύρων προσφύγων όταν ήταν κυβερνήτης και για τις θέσεις του εναντίον των ομοφυλοφίλων.

«Η επαγγελματική δεοντολογία πρέπει να είναι η πυξίδα μας», γράφει ο Σνάιντερ, «ιδίως όταν η εξουσία επιχειρεί να μας πείσει ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιδιάζουσα, εξαιρετική κατάσταση». Στις κατηγορίες «κυβερνητικών πηγών» ότι τα ΜΜΕ κατασκευάζουν τις τελευταίες ημέρες ψευδείς ειδήσεις και προσπαθούν να δημιουργήσουν κλίμα εις βάρος όχι μόνο της κυβέρνησης αλλά και της ίδιας της χώρας δύσκολα θα μπορούσε να δοθεί καλύτερη απάντηση.