Ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Μητσοτάκης, ο τελευταίος επιζών της μεγάλης γενιάς πολιτικών που σημάδεψαν τα μεταπολεμικά χρόνια της χώρας, και πολύ περισσότερο τη μεταπολιτευτική περίοδο, έφυγε μία ώρα μετά τα μεσάνυχτα, πλήρης ημερών. Ο κύκλος της πολυτάραχης διαδρομής του ολοκληρώθηκε ήρεμα, στα 99 χρόνια του, ανάμεσα σε μέλη της οικογένειάς του.
Η εικόνα του πολιτικού που βασιζόταν στη μακρά πορεία του και σε μια δεμένη οικογένεια, αναδεικνύεται σε μεγάλο βαθμό και στη λιτή ανακοίνωση για τον θάνατό του: «Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης έφυγε από τη ζωή στη μία μετά τα μεσάνυχτα, περιστοιχισμένος από τους ανθρώπους που αγαπούσε και τον αγαπούσαν», αναφέρει η λιτή ανακοίνωση της οικογένειάς του.
Πολιτικός με κεντρώο και φιλελεύθερο στίγμα, αναδείχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους και μαχητικότερους κοινοβουλευτικούς, σχεδόν από τα πρώτα χρόνια της παρουσίας του στην πολιτική σκηνή. Με αφετηρία το Κόμμα των Φιλελευθέρων, με τους οποίους πρωτοεξελέγη βουλευτής αμέσως μετά την Κατοχή, εντάχθηκε στην ομάδα των πολιτικών που επεδίωκαν τον εκσυγχρονισμό των κρατικών δομών και της εθνικής Οικονομίας, καθώς και την ευρωπαϊκή κατεύθυνση της χώρας. Γαλουχημένος με το πολιτικό όραμα του Ελευθερίου Βενιζέλου (σ.σ. η μητέρα του ήταν ανιψιά του πρωτοπόρου πολιτικού και ιδρυτή του εγχώριου φιλελευθερισμού), επεδίωξε προς την κατεύθυνση αυτή να στρέψει και τη συντηρητική παράταξη της οποίας ηγήθηκε σχδον επί μία δεκαετία (1984-1993).
Η ιστορία μιας οικογένειας πολιτικών
Τέσσερις γενιές πολιτικών έχει προσφέρει στη δημόσια ζωή της χώρας η οικογένεια Μητσοτάκη, η μακροβιότερη πολιτική οικογένεια του τόπου. Η ιστορία της ξεκινά τον 19ο αιώνα, συνεχίζεται τον 20ό και περνάει επιτυχώς στον 21ο. Ολα ξεκίνησαν από τον Κωστή Μητσοτάκη (1845-1898), ο οποίος ίδρυσε στην Κρήτη το Κόμμα των Ξυπόλητων. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος το μετονόμασε σε Κόμμα των Φιλελευθέρων. Ο γιος τού Κωστή, Κυριάκος Μητσοτάκης, ήταν βουλευτής Χανίων και ο δικός του γιος, ο – σημερινός – Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, μπήκε στη Βουλή το 1946 και σταμάτησε… οικειοθελώς το 2004! Για να ανοίξει στον γιο του Κυριάκο ο δρόμος που είχε ανοίξει ήδη για την κόρη του Ντόρα.
ΕΓΓΟΝΟΣ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ. Στους ανιόντες του βρίσκουμε και τον Αριστομένη Μητσοτάκη, βουλευτή Χανίων και υπουργό του Παπαναστασίου στον Μεσοπόλεμο. Επίσης, ο Κ. Μητσοτάκης είναι εγγονός της αδελφής του Ελευθέριου Βενιζέλου και θείος του ήταν ο Σοφοκλής Βενιζέλος. Χώρια που υπήρξε, από την πλευρά της μητέρας του, και εγγονός του πολιτικού της Κρήτης Χαράλαμπου Πλουμιδάκη. Συμπέρασμα; Αν υπάρχει στο DNA των ανθρώπων γονίδιο που οδηγεί στην πολιτική, στο Μητσοτακέικο είναι πολύ δραστήριο.
Το αστείο είναι ότι στο επίσημο βιογραφικό του ο Κ. Μητσοτάκης αναφέρει ότι δεν είχε την πρόθεση να αναμειχθεί στην πολιτική. Δεν το απέφυγε γιατί «δεν υπήρχε κανείς να εκπροσωπήσει πολιτικά την οικογένεια» – ο πατέρας του και ο θείος του είχαν πεθάνει. Τη δική του μακροβιότητα ακολουθεί και η εφημερίδα στην οποία στήριξε την εκλογή του: ο «ΚΗΡΥΞ» των Χανίων συνεχίζει και σήμερα να εκδίδεται – μέχρι και σύνταξη δημοσιογράφου του έβγαλε, δεδομένου ότι είναι ο εκδότης της.
ΣΤΑ 28 ΤΟΥ ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ. Πρωτοβγήκε βουλευτής στα 28 του με την Εθνική Πολιτική Ενωση του Σοφοκλή Βενιζέλου στα Χανιά και το 1951, στα 32 του, έγινε υφυπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Οταν το Κέντρο θα επανέλθει στα πράγματα το 1963-64 υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, θα πάρει το υπουργείο Οικονομικών και στις κυβερνήσεις Νόβα και Στεφανόπουλου, της Αποστασίας, θα είναι υπουργός Συντονισμού.
Το ίδιο αξίωμα πήρε το 1978 προσχωρώντας στη ΝΔ του Κ. Καραμανλή από το Κόμμα των Φιλελευθέρων με το οποίο κατάφερε να μπει στη Βουλή το 1977, καθώς ο ιδρυτής της ΝΔ δεν τον πήρε στο κόμμα του το 1974, όπως περίμενε. Εγινε υπουργός Εξωτερικών του Γεωργίου Ράλλη το 1980 και το 1984 – μετά την επέλαση του ΠαΣοΚ και την αδυναμία του Ευάγγελου Αβέρωφ να αναμετρηθεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου – επιλέχθηκε από τη Κοινοβουλευτική Ομάδα της ΝΔ ως αντι-Ανδρέας. Εχασε, ωστόσο, στην πρώτη αναμέτρησή τους το 1985.
Για να γίνει τελικά πρωθυπουργός, χρειάσθηκε να διοργανώσει τη σφοδρότερη – και όχι πάντα θεμιτή – επίθεση που έκανε ποτέ αξιωματική αντιπολίτευση σε κυβέρνηση, αλλά και τρεις συνεχόμενες αναμετρήσεις. Τα υψηλά ποσοστά του στις διαδοχικές εκλογές του «βρώμικου 1989» δεν του έδωσαν αυτοδυναμία και χρειάστηκε να ρίξει την τρικομματική κυβέρνηση Ζολώτα το 1990 για να πάρει τελικά τη θέση του άσπονδου αντιπάλου του. Τον οποίο εν τω μεταξύ είχε παραπέμψει στο Ειδικό Δικαστήριο μαζί με την τότε Αριστερά, με την όποια συνεργάσθηκε για τρεις μήνες στην κυβέρνηση Τζανετάκη.
ΠΥΡΡΕΙΟΣ ΝΙΚΗ. Η νίκη του 1990 ήταν πύρρειος για τον Κ. Μητσοτάκη καθώς η κοινοβουλευτική του υπέροχη ήταν μόλις μία έδρα. Αλλά όχι τυχαία. «Αυτή η έδρα μάς έδωσε την αυτοδυναμία» έλεγε ο ίδιος και εννοούσε την κόρη του – και διάδοχό του κατ’ ουσίαν – η όποια «έφερε την έδρα της Ευρυτανίας».
Πράγματι η Ντόρα Μπακογιάννη, διευθύντρια του πολιτικού γραφείου του πατέρα της ώς τότε και υπουργός Πολιτισμού
στην κυβέρνησή του, διεκδίκησε το 1990 την έδρα που είχε πάρει το 1989 ο – δολοφονημένος από τη 17Ν – σύζυγός
της Παύλος Μπακογιάννης. Εκτοτε η μισή βάση της οικογένειας μεταφέρθηκε στο Καρπενήσι, χωρίς να εγκαταλειφθούν τα Χανιά.
Εκεί ωστόσο δεν εκλέγεται κάνεις Μητσοτάκης πλέον και την έδρα παίρνει με ευκολία – χάρη στο όνομα και τις άπειρες
κουμπαριές των Μητσοτάκηδων – ο ανιψιός τους Κυριάκος Βιρβιδάκης.
Συνεχιστής ο Κυριάκος
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μετέχει στην πολιτική από το 2004 και ξεκίνησε με το δεξί καθώς βγήκε πρώτος στην ανθρωποβόρα Β’ Αθήνας, αλλά το χαρτοφυλάκιο άργησε σχετικά να το πάρει. Μπήκε στην κυβέρνηση το 2013, αφού οι πάγοι ανάμεσα στον πατέρα του και τον άνθρωπο που τον κατέστρεψε πολιτικά έλιωσαν – όσο γίνεται.
Υπήρξε από τους δυναμικούς υπουργούς με πολιτικό θάρρος και νεωτεριστικές απόψεις. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αν η οικογένεια προγραμματίζει κάθε φορά πού θα ρίξει το βάρος της για να αναδείξει στο μέλλον και ένα ακόμη μέλος της στο ρετιρέ της πολιτικής εξουσίας, η επένδυση δεν έγινε στον Κυριάκο – αν και ο ίδιος κατάφερε ως αουτσάιντερ να εκλεγεί αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας το 2016. Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, δεν πρόλαβε τελικά να δει τι θα κάνει ο γιος του ως αρχηγός της αξιωματικής Αντιπολίτευσης παρότι καμάρωνε για την πρόοδό του.
Στη φωτογραφία πατήρ και υιός, στο σαλόνι του σπιτιού του στη Ρηγίλλης,
την ημέρα εκλογής του Κυριάκου στην ηγεσία της ΝΔ
Για την αρχηγία στη ΝΔ
«Ενεθάρρυνα τον Κυριάκο να υποβάλει υποψηφιότητα. Νόμιζα εξαρχής ότι θα κάνει καλή παρουσία, είχα και ελπίδες ότι μπορεί να εκλεγεί, αλλά όχι μεγάλες. Στην πορεία επέδειξε πολλές ικανότητες, πήγε πολύ καλά…
Έκανε αυτό το οποίον έπρεπε να κάνει. Ο Κυριάκος παραμέρισε το παλιό αποφασιστικά, παραμέρισε τις προκαταλήψεις, είπε την αλήθεια και μέχρι τώρα, δόξα τω Θεώ, η πολιτική του πάει καλά… ΄Ενιωσα και νιώθω ικανοποίηση. Λυπούμαι μόνο που δεν πρόλαβε να τον δει και η Μαρίκα…»
Τι έλεγε για το Μνημόνιο
«Κανένα κόμμα δεν ετόλμησε να μιλήσει φανερά, μετά τη δική μου κυβέρνηση η οποία έπεσε, διότι ίσως πρόωρα εφήρμοσε τη σωστή πολιτική. Όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν έγιναν μνημονιακά, λέγοντας ότι το κάνουμε αυτό όχι γιατί είναι το σωστό, όχι διότι το θέλουμε, αλλά επειδή μας το επιβάλλουν…»
Και μια μαρτυρία του εγγονού του
Ο εγγονός Κώστας Μπακογιάννης, περιφερειάρχης Στερεάς Ελλάδας, για τον Κώστα Μητσοτάκη που έβλεπε το Μνημόνιο να έρχεται:
«Δεν τον νοιάζει να είναι αρεστός, δεν το έχει συναισθηματικά ανάγκη… Θυμάμαι ήταν Χριστούγεννα του 2006-07. Βγαίνει αυτός ο ψηλός τύπος στην τηλεόραση και λέει: “Να σας ευχηθώ χρόνια πολλά και να σας πω ότι η οικονομία θα καταστραφεί!”. Του λέγαμε “Βρε παππού, χρειαζόταν τώρα αυτό χριστουγεννιάτικα;”. “Μα εγώ αυτό βλέπω, τα νούμερα δεν βγαίνουν”. Και αυτό ήταν ενδεχομένως πολιτικά μια αδυναμία του, θεωρούσε το θέμα της εικόνας “έλασσον” και δεν ασχολήθηκε» (ΒΗΜΑgazino, Φεβρουάριος 2013)
Τι έλεγε για την Αποστασία
«Εχω μετανιώσει, γιατί θα μπορούσα εκείνη την ώρα να δείξω λιγότερη ευαισθησία απέναντι των εξελίξεων και αντί να πάω να ορκιστώ, να πάω στο Καστρί και να κοιτάξω να συμφιλιώσω και πάλι τον Βασιλέα με τον Γεώργιο Παπανδρέου. Ίσως μπροστά στο φάσμα του απειλουμένου εμφυλίου πολέμου να ήσαν σοβαρότεροι και οι δύο.
Διότι και η μια μεριά και η άλλη είχε άδικο. Κατά τη δική μου αντίληψη και το είχα πει τότε εις τον Γέρο, ότι επιτέλους ο Κωνσταντίνος, ο τότε Βασιλεύς ήτο νέος, άπειρος, υφίστατο και κακές επιρροές, σίγουρα υφίστατο κακές επιρροές γύρω του, δεν αναφέρομαι κατ’ ανάγκη στη Βασίλισσα Φρειδερίκη, η οποία κι αυτή είχε ορισμένες φορές ακραίες θέσεις, είχε πολλά προσόντα, αλλά είχε και αδυναμίες που οφείλονται ίσως στην καταγωγή της και στην ψυχολογία την οικογενειακή, αλλά αναφέρομαι και σε πολλούς άλλους, είχε αδυναμίες, είχε ο Βασιλεύς άδικο.
Αλλά ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν ένας ώριμος πολιτικός, ο οποίος θα έπρεπε εκείνη την ώρα να δείξει περισσότερη λογική και να παραδεχθεί ότι χρειαζόταν μια μικρή υποχώρηση. Σας είπα, ότι αναγκάστηκε στη συνέχεια να κάνει πολύ μεγαλύτερη για να αποφύγει.»
Τι είχε πει για τον Ανδρέα
Για την είσοδο στην πολιτική του Ανδρεά Παπανδρέου και την πρώτη αναμέτρησή τους:
«Εγώ ήμουν μία από τις αιτίες που μπήκε στην πολιτική. Εγώ και ο Πάνος Κόκας πήγαμε και βρήκαμε τον Γεώργιο Παπανδρέου πριν από τις εκλογές του ‘64. Στις πρώτες εκλογές του ‘63 ο Ανδρέας δεν εψήφισε. Διότι δεν πίστευε ότι θα κερδίζαμε και δεν ήθελε να χάσει την αμερικανική του υπηκοότητα. Διότι για να ψηφίσει, έπρεπε να παραιτηθεί από την αμερικανική υπηκοότητα. Στις δεύτερες εκλογές λοιπόν πήγαμε και είπαμε του Γέρου ότι είναι συνταγματική ανωμαλία να έχεις τον γιο σου σύμβουλο χωρίς να έχει μια ιδιότητα, κάνε τον βουλευτή και αν θες κάνε τον και υπουργό. Δεν λέω πως εμείς τον επηρεάσαμε, θα το έκανε πιθανώς και χωρίς εμάς. Αλλά του το ζητήσαμε. Και όταν είχε φύγει λόγω του σκανδάλου Σκιαδαρέση και επανήλθε, εγώ από την Κρήτη έκανα μια δήλωση και είπα ότι “η επιλογή των υπουργών είναι απόλυτο δικαίωμα του πρωθυπουργού”. Και άνοιξα τον δρόμο του Ανδρέα για να γυρίσει στην κυβέρνηση. Εγώ δεν έβλεπα τον Ανδρέα ως αντίπαλο. Και ο Ανδρέας εγνώριζε πόσο άνισοι ήταν οι όροι στην εσωτερική αναμέτρηση και γι’ αυτό δεν είχε παρά μόνο μία ελπίδα: να φθάσουν τα πράγματα σε ρήξη, για να μπορεί ν’ ανοίξει ο δρόμος του. Και επέτυχε ακριβώς αυτό που επεδίωξε».
Τι είπε για την είσοδο των παιδιών του στην πολιτική
Η Ντόρα ασχολήθηκε με την πολιτική όταν δολοφόνησαν τον άνδρα της και πέτυχε στην πολιτική, ήταν πολύ ουσιαστική η συμβολή της στην παράταξη. Ο Κυριάκος το ήθελε μέσα του και το απεφάσισε αφού προηγουμένως εργάστηκε δέκα χρόνια στον ιδιωτικό τομέα. Ούτε τον παρότρυνα, ούτε τον απέτρεψα.
