Οταν ανέλαβε την αρχηγία της ΝΔ ο Κώστας Μητσοτάκης, οι καιροί απαιτούσαν ριζικά μέτρα και περιφρόνηση του πολιτικού κόστους. Η πολιτική της άλλωστε που διακηρυσσόταν με όλα τα μέσα ήταν ξεκαθαρισμένη: φιλελεύθερο κόμμα με κοινωνική ευαισθησία. Αλλά και η εκλογική της πελατεία εκείνη την περίοδο ήταν επίσης ξεκαθαρισμένη. Η ΝΔ σε εκείνη τη χρονική συγκυρία, το 1984, αντιπροσώπευε τις δεξιές, κεντροδεξιές και κεντρώες πολιτικοκοινωνικές ομάδες του ελληνικού λαϊκού φάσματος. Αυτές τις προσδοκίες ο Κώστας Μητσοτάκης ενέταξε στο ευρύτερο φάσμα ενός ήπιου φιλελευθερισμού.
Ο πολιτικός βίος όμως της ΝΔ φάνηκε ευθύς εξαρχής ότι δεν θα είναι ανθόσπαρτος. Οι πρώτες δυσκολίες και αντιξοότητες δεν άργησαν να εμφανισθούν και έγιναν περισσότερο ευδιάκριτες μετά τον Απρίλιο του 1990, όταν ανέλαβε την κυβερνητική ευθύνη. Κατ’ αρχάς, η οριακή πλειοψηφία της μιας έδρας δεν της έδιδε πολλά περιθώρια τολμηρών αποφάσεων και λύσεων. Ισως τότε με την αλλαγή του εκλογικού νόμου ο Κώστας Μητσοτάκης θα ‘πρεπε να προχωρήσει σε προκήρυξη εκλογών, ώστε με αυξημένη πλειοψηφία να επιχειρήσει τις αλλαγές που είχε ανάγκη ο τόπος.
Μια άλλη δυσκολία που είχε ν’ αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν οι εμφανισθείσες από την πρώτη στιγμή άμετρες φιλοδοξίες πολλών στελεχών της, που με τη συμπεριφορά τους εμπόδιζαν την προώθηση του κυβερνητικού έργου. Πράγματι, την περίοδο εκείνη, Κύριος οίδε πώς ξεφύτρωσαν τόσοι «αρχηγοί» και «αρχηγίσκοι» στη ΝΔ, που με κόντρες μεταξύ τους ή με ένα είδος λευκής απεργίας ή ακόμη με μια εσκεμμένη και συστηματική εσωτερική αντιπολίτευση σε όλους τους τομείς της κυβερνητικής δράσης (με την συγχορδία μάλιστα και την αμέριστη βοήθεια των αντιπάλων προς την κυβέρνηση Μητσοτάκη ΜΜΕ) κατόρθωσαν να φθείρουν και ν’ αποδυναμώσουν τη συλλογική προσπάθεια και να δημιουργήσουν συνθήκες ατολμίας και αναβολής εφαρμογής του κυβερνητικού έργου.
Μια επίσης πολύ σοβαρή δυσκολία που είχε ν’ αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν και μια βαθιά και ισχυρή λαϊκιστική και εθνικιστική τάση που υπέβοσκε στο εσωτερικό της ΝΔ από παλιά. Η τάση αυτή αποτελούσε αναμφίβολα προέκταση μιας λογικής που δέσποζε στην περίοδο της 10ετίας του 1960, στην οποία ανέτρεχαν και είχαν άλλωστε γαλουχηθεί πολλά από τα στελέχη της.
Η τάση αυτή που ήθελε τη ΝΔ να είναι «λαϊκό κόμμα» και ν’ αγκαλιάζει όλες τις κοινωνικές τάξεις καλλιέργησε την ιδέα την οποία περιέλαβε και στην ιδεολογία της, ότι η Ελλάδα είναι «ο ομφαλός της γης» και ότι το σωστό και το δίκαιο είναι πάντοτε το δικό μας! Πάνω στις ιδέες αυτές αναπτύχθηκε και πραγματοποιήθηκε και η δημιουργία της Πολιτικής Ανοιξης, που βρήκε πρόσφορο εθνικιστικό έδαφος.
Τελικά, η ΝΔ του Κώστα Μητσοτάκη κατόρθωσε να εκφράσει έναν νέο πολιτικοϊδεολογικό λόγο, αυτόν του ήπιου φιλελευθερισμού, και να εγκαταλείψει γενικεύσεις που δημιουργούν λαϊκισμό και σύγχυση. Ετσι, προχώρησε στον προσδιορισμό του νέου κοινωνικού χώρου, που τη διαφοροποιούσε από άλλους πολιτικούς χώρους, ενώ συγχρόνως άφησε στο χρονοντούλαπο τις παλιές δεξιόστροφες εθνικιστικές κορόνες, που τις πληρώνουν μέχρι σήμερα ακριβά και η ίδια η παράταξη και ο τόπος.
Στις δυσκολίες εξάλλου που είχε ν’ αντιμετωπίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν και το εκρηκτικό δημοσιονομικό πρόβλημα και ο κίνδυνος χρεοκοπίας που διέτρεξε η Ελλάδα κατά τα χρόνια ’89 και ’90. Μέσα λοιπόν από την καρδιά του οικονομικού κυβερνητικού μηχανισμού ζήσαμε και τον κίνδυνο αδυναμίας καταβολής μισθών και συντάξεων. Βέβαια είναι αλήθεια πως η μεγάλη δυσκολία εξαρτάτο από το γεγονός ότι καλούνταν τότε η κυβέρνηση της ΝΔ ν’ αναλάβει μια σειρά αντιδημοτικών, αλλά αναγκαίων, οικονομικών μέτρων. Το δείγμα γραφής πάντως είναι ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη τόλμησε να προχωρήσει σε πολλά γενναία και αντιδημοτικά μέτρα.
Συμπερασματικά, η πρώτη μεταπολιτευτική εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στηρίχθηκε στο όραμα της Ευρωπαϊκής Ελλάδας. Στην εποχή του Ευάγγελου Αβέρωφ η ΝΔ ενσάρκωνε την επανάσταση των νοικοκυραίων. Στη συνέχεια με την ηγεσία Μητσοτάκη οι αρχές αυτές κεφαλαιοποιήθηκαν και ενσωματώθηκαν στην ευρύτερη πλατφόρμα ενός ήπιου και σύγχρονου φιλελευθερισμού.
Ο Σωτήρης Χατζηγάκης είναι πρώην υπουργός και πρώην βουλευτής της ΝΔ
