Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ετάφη στα Χανιά όπως ο ίδιος διάλεξε, δίπλα στη Μαρίκα. Συγκινητικές και δύσκολες στιγμές τόσο για την οικογένεια όσο και για πάρα πολλούς που είχαν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν από κοντά.

Εγώ τον γνώρισα μόνο μέσα από τη βαθιά εκτίμηση που του έτρεφε ο Λεωνίδας. Παρά τις βαθιές πολιτικές τους διαφορές σε σημαντικές στιγμές της κοινοβουλευτικής τους ιστορίας δεν δίστασε, και με προσωπικό κόστος, να συγκρουστεί κατά μέτωπο με τις αθλιότητες που εξέπεμπαν εναντίον του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη πολιτικοί και διαπλεκόμενα μέσα. Και είμαι σίγουρος πως ο αυστηρός και ξεκάθαρος τρόπος έκφρασης του Μητσοτάκη, η παρουσίαση των απόψεών του χωρίς καλλωπισμούς και στρογγυλέματα, δημιουργούσε στον Λεωνίδα το υπόβαθρο εμπιστοσύνης που χρειαζόταν όταν εξέταζε τυχόν κοινές πολιτικές απόψεις ή και δράσεις, όπως π.χ. στο Μακεδονικό.

Ο Λεωνίδας Κύρκος έφυγε στην αρχή της κρίσης, με το βάρος μιας ευθύνης που (κατά τη γνώμη μου) δεν ήταν δική του: το πώς η πολιτική γενιά του οδήγησε, με πράξεις ή παραλείψεις, τη χώρα σε αυτήν την καταστροφή. Και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης φεύγει τη στιγμή που όλες οι πολιτικές δυνάμεις καταλήγουν, αληθινά ή ευκαιριακά, στη διαπίστωση πως η έξοδος από την κρίση περνάει μόνο από την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας –ακόμη και εάν δεν έχουν ακόμη τη δύναμη να συζητήσουν τι ακριβώς σημαίνει αυτό σε όρους 2020.

Η εναλλακτική ιστορία, η προσπάθεια σύλληψης του πώς θα ήταν η ζωή μας εάν ένα γεγονός είχε συμβεί αλλιώς, είναι κάτι που λατρεύω, ειδικά εάν τη γράφουν ιστορικοί ή άλλοι ειδικοί που δίνουν το απαραίτητο βάθος και πιστευτότητα στα σενάρια. Πολύ θα ήθελα π.χ. να δω μια μελέτη για το πώς θα ήταν η Ελλάδα εάν στη θέση της οκταετίας Σημίτη είχαμε μια οκταετία Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, εάν δηλαδή το έργο του απαραίτητου «εκσυγχρονισμού» το είχε αναλάβει η Δεξιά.

Κάτι τέτοιο ξεπερνάει τις δικές μου δυνατότητες, όμως, ως άλλη άσκηση, τι θα είχε γίνει εάν στην αρχή της κρίσης πρωθυπουργός δεν ήταν ο ΓΑΠ αλλά ένας 65χρονος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης;

Η ιδιοκτησία του Μνημονίου θα είχε αναληφθεί. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δεν αποποιόταν τις ευθύνες, δεν υπέγραφε έχοντας στην άκρη του μυαλού τι δεν θα κάνει. Ενα από τα μεγάλα προβλήματα και των τεσσάρων Μνημονίων δεν θα υπήρχε, χωρίς φυσικά τα αποτελέσματα να ήταν, από αυτό και μόνο, θετικά.

Οι ιδιωτικοποιήσεις, το μικρότερο κράτος θα είχαν προχωρήσει με ταχύτατους ρυθμούς. Το σημερινό αποτέλεσμα, όπου σημαντικές υπογραφές έχουν ήδη μπει αλλά και η υπόλοιπη κρατική περιουσία βρίσκεται στο Υπερταμείο, ίσως δεν θα είχε γίνει απαραίτητο, ή και οι όροι θα μπορούσαν να ήταν καλύτεροι καθώς δεν θα έμπαιναν με το μαχαίρι στον λαιμό ως αποτέλεσμα κάποιας αξιολόγησης.

Οι πελατειακές σχέσεις θα συνεχίζονταν αμείωτες. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν πιστός στο παλαιοκομματικό μοντέλο που έδενε τους ψηφοφόρους με τον πολιτευτή. Τίποτα δεν μας δείχνει πως θα άλλαζε γνώμη μέσα στην κρίση, το κομματικό κράτος θα επιβίωνε (πιθανώς με την απάλειψη και του νόμου Πεπονή…).

Το πελατειακό κράτος όμως; Εδώ, ο εκσυγχρονισμός μπορεί να είχε λίγο προχωρήσει: η επιχειρηματικότητα απαιτεί λιγότερη γραφειοκρατία και πιο καθαρούς κανόνες.

Εκεί που θα είχαμε σίγουρα διαφορές θα ήταν στο επίπεδο του πολιτικού λόγου, στους κάθετους διαχωρισμούς. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν συνειδητά υπέρ των συμπράξεων (αναζητώντας φυσικά αυτές που προωθούν τις δικές του απόψεις), ήταν εναντίον του διχασμού και των εμπρηστικών λόγων. Η παράταξή του δεν θα είχε περάσει από τα Ζάππεια ή τη θεωρία της αριστερής παρένθεσης, θα προσπαθούσε να δώσει τη δική της σφραγίδα έστω και μέχρι πτώσεως. Και θα έτεινε καθαρό χέρι προς αυτούς που θεωρούσε πιθανούς συμμάχους.

Ας κρατήσουμε αυτό λοιπόν, αποχαιρετώντας τον μεγάλο Κρητικό. Τον σύμμαχο δεν τον αναζητείς όταν όλα δίπλα σου καταρρέουν από τα αποτελέσματα των έργων σου. Τον συναντάς νωρίτερα, μειώνεις τις εντάσεις σε όλο το πολιτικό σκηνικό, αφήνεις δυνατότητες να υπάρχουν. Οταν έρθει ο καιρός, μπορεί να σώσουν την παρτίδα.

Ο Μίλτος Κύρκος είναι ευρωβουλευτής του Ποταμιού