Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ήταν ο τελευταίος μιας γενιάς πολιτικών που σφράγισε τη μεταπολεμική και μεταπολιτευτική Ιστορία του τόπου. Διαρκώς παρών στις πολιτικές εξελίξεις από την Κατοχή και μετά, πρωταγωνίστησε σε εποχές που τα πολιτικά πάθη και οι συγκρούσεις υπήρξαν ιδιαίτερα οξυμμένα. Οπως με κάθε μεγάλη πολιτική προσωπικότητα, η πορεία του εμπεριέχει και λάθη και αντιφάσεις. Δεν κρύφτηκε όμως, δεν σιώπησε και δεν δίστασε να πάρει πρωτοβουλίες.
Γι’ αυτό και έγινε στόχος, πόλωσε, αγαπήθηκε και μισήθηκε.
Ο Μητσοτάκης συνεργάστηκε με τους αντιστασιακούς κομμουνιστές για να αποτραπεί ο εμφύλιος στην Κρήτη ενώ, μετεμφυλιακά, ζητούσε σταθερά τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν σφοδρός και συνεπής αντικομμουνιστής, όπως άλλωστε οι περισσότεροι πολιτικοί του Κέντρου. Αυτό κέρδισε την εμπιστοσύνη των πολιτικών του αντιπάλων και έκανε εφικτή τη συνεργασία το 1989. Οπως είχε πει ο Φλωράκης, είχε σημαντικά χαρίσματα, σου έλεγε πάντα αυτό που σκεφτόταν.
Ο Μητσοτάκης συνέβαλε αποφασιστικά στον σχηματισμό της Ενωσης Κέντρου, πείθοντας τον Σοφοκλή Βενιζέλο να συνεργαστεί με τον Γεώργιο Παπανδρέου. Η Ενωση Κέντρου κατάφερε, μέσα από έναν αντικαραμανλισμό, να αποτελέσει την εναλλακτική πολιτική πρόταση της εποχής. Χωρίς ουσιαστικά να αμφισβητεί βασικά θεμέλια του μετεμφυλιακού πολιτικού συστήματος, όπως το Παλάτι, τον αντικομμουνισμό και τον ατλαντισμό. Σφοδρός πολέμιος του Καραμανλή και ο ίδιος, θα ανασκεύαζε τις ακρότητες των επιθέσεων και θα απομυθοποιούσε τον Ανένδοτο, κάνοντας γενναία αυτοκριτική σε μια συνέντευξή του στα «Επίκαιρα» της 24ης Ιουλίου 1976.
Η πορεία του αλλά και τα πολιτικά πράγματα της χώρας σημαδεύτηκαν από την αντιπαλότητά του με τον Ανδρέα Παπανδρέου. Δεν μπορούσαμε να προφητεύσουμε τον αερόλιθο που ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος έπεσε στο κεφάλι μας, αναφέρει κάπου στην πολιτική του βιογραφία. Από την άλλη, ο Ανδρέας Παπανδρέου, στο βιβλίο του «η Δημοκρατία στο Απόσπασμα», θα ορίσει, «τον ψηλό και αδίστακτο Κρητικό, που είχε υφάνει τους μίτους της καταστροφής μας» ως τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό του. Η αντιπαλότητα δεν ήταν μόνο προσωπική. Ηταν και βαθιά πολιτική. Ο Μητσοτάκης ήταν φιλελεύθερος, ενώ ο Παπανδρέου σοσιαλιστής με έντονα στοιχεία λαϊκισμού. Η κρίση στην Ενωση Κέντρου θα οδηγήσει στα γεγονότα του 1965. Με την κατάρρευση της δημοκρατίας ο Μητσοτάκης θα τηρήσει συνεπή αντιδικτατορική στάση καταλήγοντας τελικά υπέρμαχος της λύσης Καραμανλή.
Το 1978, στο πλαίσιο της διεύρυνσης, θα ενταχθεί στη ΝΔ, θα αναλάβει αργότερα την ηγεσία της, και το 1990 θα την οδηγήσει στην εξουσία. Ο θορυβημένος Ανδρέας Παπανδρέου, την επομένη της εκλογής του στην ηγεσία της ΝΔ, θα τον αποκαλέσει εφιάλτη. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη του 1990-93 ήταν μια μάταιη προσπάθεια αφύπνισης του ελληνικού λαού από το παραισθησιογόνο του λαϊκισμού. Πολλά και σημαντικά δρομολογήθηκαν, άλλα έμειναν ανολοκλήρωτα. Είναι μια περίοδος που αναμένει την τελική κρίση της Ιστορίας, όπως άλλωστε και η συνολική πολιτική παρουσία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και πρώην υπουργός