Θα χάσει η Μέι τις εκλογές λόγω Υγείας;

Οταν η Τερίζα Μέι ανακοίνωσε ότι θα γίνουν πρόωρες βρετανικές εκλογές, η γενική εντύπωση ήταν ότι θα τις κέρδιζε με περίπατο, πρώτον, επειδή είχε «σκληρή στάση» απέναντι στη διαδικασία του Brexit απορροφώντας πολλούς ψηφοφόρους από το αντιευρωπαϊκό κόμμα UKIP, το οποίο ήταν σε συνεχή πτώση και, δεύτερον, επειδή το Εργατικό Κόμμα βρισκόταν σε κρίση, βασικά εξαιτίας της δυσαρμονίας ανάμεσα στον αρχηγό του Τζέρεμι Κόρμπιν και την Κοινοβουλευτική του Ομάδα.

Η εκτίμηση επιβεβαιώθηκε με μια σειρά από νίκες των Συντηρητικών στις δημοτικές εκλογές των αρχών του Μαΐου, όπου, επιπλέον, φάνηκε πως ούτε οι Φιλελεύθεροι επιβραβεύθηκανγια τον φιλευρωπαϊσμό του Brimain: είχαν εμφανιστεί πια οι λεγόμενοι re-leavers, δηλαδή ρεαλιστές φιλευρωπαίοι που δέχονταν όμως πια την πραγματικότητα τουBrexit.Ολα αυτά μέχρι να προσεχθεί ό,τι οι δημοσιογράφοι ονόμασανDeathTax (= φόρος θανάτου), δηλαδή η μείωση της δημόσιας χρηματοδότησης στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ, ΝΗS) για τη φροντίδα των ηλικιωμένων, μείωση που περιελήφθη στο προεκλογικό μανιφέστο των Συντηρητικών. Ο αρνητικός αντίκτυπος ήταν τόσο μεγάλος και τόσος άμεσος, ώστε η Μέι αναγκάστηκε να υπαναχωρήσει. Εφυγε μάλιστα εσπευσμένα από τη Σύνοδο Κορυφής του G7 και γύρισε στο Λονδίνο για να κάνει τη σχετική δήλωση. Ομως η ζημιά για τους Συντηρητικούς είχε γίνει. Ενα θέμα Υγείας ανέτρεψε τα πάντα. Τώρα, σε μερικές δημοσκοπήσεις, οι Εργατικοί έχουν πλησιάσει τους Συντηρητικούς μέχρι και στο 3% της πρόθεσης ψήφου.

Ηρθε και μια σχετική με το θέμα έκθεση από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής των Λόρδων, η οποία επέτεινε την κακή για τους Συντηρητικούς εντύπωση.Η έκθεση επέκρινε διαδοχικές βρετανικές κυβερνήσεις –και την παρούσα –ότι δεν σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα τον εκσυγχρονισμό και την αναπροσαρμογή του NHS, αλλά δίνουν μόνο άμεσες, βραχυπρόθεσμες λύσεις.Ετσι, το NHS, που είναι κάτι σαν «θρησκεία» για τους Βρετανούς, θα βρεθεί, μακροπρόθεσμα, υπό κατάρρευση. Η έκθεση ζήτησε αύξηση των δαπανών για την Υγεία σε σταθερά ποσά κάθε χρόνο, δηλαδή μια «προστατευμένη» δαπάνη, ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στη βρετανική οικονομία. Ζήτησε, ακόμα, θέσπιση ειδικής ασφάλειας για τη φροντίδα των ηλικιωμένων και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό βιωσιμότητας του NHS για τα επόμενα 15-20 χρόνια.

Ανοίγω εδώ μια παρένθεση για να πω ότι στη Βρετανία υπάρχουν τέσσερα επιμέρους NHS: το αγγλικό, το σκωτσέζικο, το ουαλικό και το βορειοϊρλανδικό. Το πρώτο είναι πιο ελεύθερο και ανταγωνιστικό,τα άλλα τρία πιο κεντρικά διευθυνόμενα.Ειδικά στην Αγγλία, που είναι και η πιο πολυάνθρωπη, οι δαπάνες κατανέμονται από το υπουργείο Υγείας σε200 περίπου οργανισμούς αγοράς υπηρεσιών Υγείας, ενώ εμπλέκεται και η Αυτοδιοίκηση, έτσι ώστε να υπάρχει ανταγωνισμός. Τα νοσοκομεία ανταγωνίζονται κι αυτό παράγει θετικά αποτελέσματα. Αλλά ό,τιλειτουργεί σε μια μεγάλη πόλη, όπου υπάρχουν πολλά νοσοκομεία, δεν λειτουργεί σε μικρούς τόπους, όπου οι δομές Υγείας είναι λίγες και δεν μπορεί να υπάρξει επιλογή. Επίσης, τα άλλα τρία συστήματα δεν είναι χειρότερα από το αγγλικό.

Η έκθεση της Βουλής των Λόρδων επιδιώκει τη σταθεροποίησητων δαπανών Υγείας μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας. Η παρούσα κατάσταση δεν είναι καλή. Τα ελλείμματα του NHS ήταν το 2015 2,5 δισ. λίρες (= 3 δισ. ευρώ). Το διάστημα 2009 – 2016 υπήρξεαύξηση των γιατρώνστα νοσοκομεία κατά 25%, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν4.700 κενές θέσεις γιατρών και πολλές νοσηλευτών (που εγκαταλείπουν το επάγγελμα λόγω κακών αμοιβών, ψάχνοντας για κάτι καλύτερο).Το Brexit μάλιστα αναμένεται ότι θα χειροτερέψει το πρόβλημα.

Εξάλλου, στην Ψυχική Υγεία η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη, αφού από εδώ λείπουν 6.400 γιατροί και νοσηλευτές. Ο χρόνος αναμομονής στα Επείγοντα έχει αυξηθεί, όπως και η δυσαρέσκεια του προσωπικού, λόγω συνθηκών εργασίας. Οι Συντηρητικοίλένε τώρα ότι θα δώσουν στην Υγεία 6 δισ., ισχυριζόμενοι ότι οι περαιτέρω βελτιώσεις θα προκύψουν από την αύξηση της παραγωγικότητας. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια αυτό δεν έχει συμβεί στο σύστημα υγείας, ενώ η σταθεροποίηση των δαπανών έχει προκύψει από το πάγωμα των μισθών και τη μείωση παραπομπών στα νοσοκομεία από τους γενικούς γιατρούς. Δηλαδή μάλλον από έλλειψη πόρων, παρά από καλύτερη διαχείριση.

Εξάλλου, οιΕργατικοί υπόσχονται 30 δισ., και για τον λόγο αυτόν προτείνουν αύξηση του ανώτατου ορίου φορολόγησης για τους πλουσίους από το 45% στο 50%.

Σε κάθε περίπτωση, η ουσία είναι ότι το βρετανικό σύστημα υγείας που είχε σχεδιαστεί τη δεκαετία του ’40 χρειάζεται γενική αναδιάρθρωση, βραχυπρόθεσμα και κυρίως μακροπρόθεσμα, ώστε να μπορέσει να σταθεί με αξιώσεις τον 21ο αιώνα. Το κύριο πρόβλημα των συστημάτων υγείας είναι η αύξηση του αριθμού των ασθενών με πολλαπλά νοσήματα. Το 10% των ασθενών καταναλώνει το 65% των πόρων. Εισάγονται στα νοσοκομεία τουλάχιστον τρεις φορές τον χρόνο, ενώ για την περίθαλψή τους χρειάζεται συντονισμός πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας φροντίδας υγείας, κάτι που σήμερα λείπει από τα περισσότερα μέρη του κόσμου.

Εχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος από το δημοψήφισμα και το Brexit. Η Τερίζα Μέι, που δεν έδειξε και ιδιαίτερες δεξιότητες προεκλογικά, είναι πρωθυπουργός χωρίς να έχει εκλεγεί από τον λαό. Σε λίγες μέρες θα ξέρουμε αν η πρωθυπουργία της θα διατηρηθεί, επικυρωμένη από τη λαϊκή ψήφο ή όχι. Το πιο πιθανό είναι ότι θα εκλεγεί άνετα. Αν όχι, αυτό θα οφείλεται κατά κύριο λόγο στο (πάντα και για όλες τις κοινωνίες) ευαίσθητο θέμα της Υγείας.

Ο Ηλίας Μόσιαλoς είναι καθηγητής στη London School of Economics