Οι υποψήφιοι στις Πανελλαδικές έπρεπε χθες στο μάθημα της Εκθεσης να αναπτύξουν το θέμα που αναφερόταν «στον ρόλο της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων, κατά τη γνώμη σας, σύγχρονων προβλημάτων και στα ηθικά εφόδια του επιστήμονα που θα του επιτρέψουν να υπηρετήσει αυτό τον στόχο». Εμπνευσμένο από παλαιότερη ομιλία του καθηγητή Γρηγόρη Σκαλκέα στην Ακαδημία Αθηνών, θεωρήθηκε κλασικό. Γιατί όμως μου φαίνεται ότι, έστω και ως διατύπωση, υπαινίσσεται την εξ ορισμού χαλαρότητα στη σχέση ηθικής και επιστήμης; (παρ’ ότι στην ομιλία του ο καθηγητής αναφέρεται κυρίως στην τεχνολογία, δηλαδή τη χρήση της επιστήμης). Οταν γίνεται λόγος για τα ηθικά εφόδια του επιστήμονα ακόμη και για την επίτευξη των επιστημονικών του στόχων, δεν μοιάζει να θεωρείται δεδομένο ότι είναι επιρρεπής στην ηθική εκτροπή; Ενώ αν μιλήσει κάποιος για τα ηθικά εφόδια του καλλιτέχνη, είναι πιθανό να κατηγορηθεί ως υπέρμαχος της λογοκρισίας.
Από την άλλη, η ηθική παίρνει το σχήμα αυτού που την επικαλείται. Αλλη η προτεσταντική ηθική, άλλη η βικτωριανή, άλλη η κομμουνιστική. Αλλη η ηθική του Βολταίρου, άλλη του Καλβίνου και εντελώς διαφορετική των αφρικανικών ή ασιατικών πολιτισμών. Την ηθική επικαλούνται και οι αναισθησιολόγοι της Σάμου που αρνούνται να κάνουν αμβλώσεις. Πόσο επιστημονικό είναι άραγε αυτό; Και πόσο εποικοδομητικό το να θεωρείται η ηθική αντίβαρο της επιστήμης ή της τεχνολογίας. Με όλο τον σεβασμό μου στον καθηγητή Σκαλκέα, η εποχή μας δεν έχει ειδικώς ανάγκη «από έντιμους, συνεπείς και ανιδιοτελείς, διορατικούς, ειλικρινείς και αντικειμενικούς ανθρώπους – επιστήμονες». Εχει, γενικώς, ανάγκη από τέτοιας ποιότητας ανθρώπους. Επιστήμονες, καλλιτέχνες ή χειρώνακτες.
