Προδότες

Αυτοί που φεύγουν πάντα έπεφταν θύματα παρερμηνειών. Ο λόγος για τους μετανάστες μας. Είτε του ’50 και του ’60 –που έφευγαν για Γερμανία με μια κασέτα του Καζαντζίδη στην τσάντα. Είτε για τους σημερινούς μορφωμένους πτυχιούχους που αναζητούν μια καλύτερη τύχη σε Ινδία, Ευρώπη ή Ντουμπάι. Αυτές τις μέρες –και δημοσίου λόγου ένεκα –προστέθηκε μια ακόμη εκδοχή ή περιγραφή του κόσμου που μεταναστεύει για μια δουλειά. Ο σπουδαίος μας θεατράνθρωπος Κώστας Καζάκος έκανε μια δήλωση που συζητήθηκε πολύ. Η αλήθεια είναι πως η συγκεκριμένη άποψή του δεν ήταν τωρινή, αλλά αναπαρήχθη στον δημόσιο λόγο περικομμένη και αποσπασματική και προήλθε από μια παλιότερη συνέντευξη. Εστω κι έτσι όμως, ήταν μια τραβηγμένη προσέγγιση, που σχεδόν καταλόγιζε προδοσία σε όσους νέους φεύγουν και δεν κάθονται εδώ να παλέψουν στη χώρα τους. Ο Καζάκος ανασκεύασε με νεότερη ραδιοφωνική δήλωση, αλλά η ζημιά είχε γίνει.

Ζημιά, κατ’ αρχάς για τον ίδιο. Και το λέμε αυτό αφού ο Καζάκος με συνέπεια υπηρετεί ένα πολιτικό θέατρο που επιχειρεί να τέμνεται κάθε φορά με την κοινωνική αγωνία. Αυτό είναι κάτι που δεν μπορείς να αρνηθείς ακόμη κι αν η κουλτούρα σοσιαλιστικού ρεαλισμού που αποπνέει η όλη λογική του, είναι κάτι με το οποίο διαφωνείς. Ζημιά όμως και στη δική του Ιστορία, αφού πάντα και πέραν των συχνά εμπορικών του επιλογών, ο Καζάκος είναι ένας σπουδαίος καλλιτέχνης και συνδέεται με την πιο συμβολική παράσταση της δικτατορίας, «Το μεγάλο μας τσίρκο». Χωρίς να ξεχνούμε και το προσωπικό κόστος από μια τέτοια επιλογή για τον ίδιο.

Είναι όμως προδότες όσοι φεύγουν έξω για εργασία; Ας αντιστρέψουμε το ερώτημα. Ο Καζάκος θα το έλεγε ποτέ στον Ιάνη Ξενάκη που έφυγε κυνηγημένος από το μεταπολεμικό κράτος της Δεξιάς και τραυματισμένος στα Δεκεμβριανά; Θα το έλεγε στον φίλο του Τίτο Βανδή που έφυγε στην Αμερική; Ή θα έλεγε προδότες τους αριστερούς διανοουμένους που έφυγαν από τη χώρα με το πλοίο «Ματαρόα» για να σωθούν από τη Λευκή Τρομοκρατία; Το ζήτημα βέβαια δεν είναι μια άστοχη δήλωση που θίγει τη σημερινή νεολαία. Είναι περισσότερο μια παρωχημένη λογική της προκοπής σε τοπικό επίπεδο την ίδια ώρα που το τοπικό δεν παρέχει καμία προσδοκία για τον σημερινό νέο.