Αναζήτηση
Είναι δύσκολο να εντοπίσεις τον αργεντινό καλλιτέχνη Αντριαν Βιγιάρ Ρόχας ανάμεσα στο πλήθος που έχει φτάσει ώς τον Λόφο των Νυμφών μέσα στον περίβολο του Εθνικού Αστεροσκοπείου για να δει την πρώτη παρουσίαση του έργου του. Μάταια η διευθύντρια του πολιτιστικού οργανισμού ΝΕΟΝ (που ίδρυσε ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος) μέσω του οποίου χρηματοδοτήθηκε το εγχείρημα και επιμελήτρια της εικαστικής εγκατάστασης Ελίνα Κουντούρη τον προσκαλεί να δώσει διευκρινίσεις στις πολλές ερωτήσεις των παρευρισκομένων. Ο εικαστικός που έστησε το «Θέατρο της εξαφάνισης» στην Αθήνα αποφεύγει διακριτικά να βρεθεί στην πρώτη γραμμή και να εξηγήσει πώς μετέτρεψε έναν άγονο τόπο στην καρδιά της πόλης σε μια μικρή «ζούγκλα», αλλά και για ποιο λόγο αποφάσισε στον ίδιο κήπο να στήσει και μια «ζώνη πολεμικών επιχειρήσεων», όπου το κατάφυτο τοπίο διαδέχεται μια άγονη περιοχή στην οποία «φύονται» μόνο γυάλινες προθήκες με παράταιρα εκθέματα: από τη γεμάτη γκραφίτι «Νίκη της Σαμοθράκης» ώς τη «Λούσι» (τον απολιθωμένο σκελετό ηλικίας 3,2 εκατ. χρόνων, που απέδειξε πως δεν υπήρξε ευθύγραμμη πορεία εξέλιξης από τον πίθηκο στον άνθρωπο) και τη στολή του Νιλ Αρμστρονγκ όταν πάτησε στη Σελήνη κεντημένη με τον Αγιο Γεώργιο που σκοτώνει τον δράκο. Σε αντίγραφα φυσικά.
«Είναι πολύ σημαντικό το κοινό να έρχεται απροετοίμαστο», λέει ο 37χρονος καλλιτέχνης στα «Πρόσωπα». «Δεν θέλω να δώσω πολλές πληροφορίες, γι’ αυτό και δεν θα δείτε σε κανένα σημείο του χώρου ούτε στις προθήκες υπομνηματισμό. Δεν θεωρώ απαραίτητο να καταλάβετε ότι αυτή είναι η “Λούσι”. Λίγο πολύ θα αντιληφθείτε ότι πρόκειται για τα κατάλοιπα ανθρώπινου σκελετού ή σκελετού ενός όντος που μπορεί να είναι κοντά στο ανθρώπινο είδος. Είναι αρκετό. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να δει και να καταλάβει ό,τι θέλει. Είναι ελεύθερος να δει με τον τρόπο που θέλει κι όσο θέλει. Είναι μέρος του εγχειρήματος να προκαλείται σύγχυση. Την υποβοηθώ. Ολο αυτό που βλέπετε είναι μια σημειολογική σούπα», συνεχίζει με αφορμή το τρίτο «Θέατρο της εξαφάνισης» που δημιούργησε μετά το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και το Μουσείο Τεχνών στο Μπρέγκενζ της Αυστρίας. «Μπορεί ο τίτλος να είναι ο ίδιος, αλλά δεν επαναλαμβάνω το ίδιο έργο. Κάνω πάντα κάτι εντελώς διαφορετικό», διευκρινίζει.
Και παραδέχεται ότι δεν απουσιάζουν τα πολιτικά μηνύματα από το έργο του. «Με ενδιαφέρει να τονίσω το πόσο εύκολο είναι να φτιάξει κάποιος φαγητό. Γι’ αυτό θέλησα να μετατρέψω τον περιβάλλοντα χώρο του Αστεροσκοπείου σε τόπο εύφορο, σε έναν τόπο που μπορείς να έρθεις για να παρατηρήσεις τα αστέρια αλλά που μπορείς και να συλλέξεις κάτι. Το ισχυρότερο πολιτικό μήνυμα όμως βρίσκεται μέσα στις προθήκες. Η “Νίκη της Σαμοθράκης”, για παράδειγμα, είναι ένα πολύ ισχυρό σύμβολο και για αυτό θέλησα να τη χρησιμοποιήσω. Το αντίγραφό της μου θυμίζει εκείνα που βρίσκει κάποιος στις σχολές καλών τεχνών και τα οποία υπονομεύονται από τους φοιτητές με γκραφίτι και αφισοκολλήσεις. Το έχω τοποθετήσει δίπλα σε ένα πέτρωμα που μοιάζει να έχει έρθει από το Διάστημα. Είναι σουρεαλιστικό. Τι θα γινόταν αν μεταφέραμε πολύ σημαντικά έργα τέχνης σε άλλους πλανήτες;», αναρωτιέται.
46.000 ΦΥΤΑ. Οκτώ μήνες προετοιμασίας, 46.000 διαφορετικά φυτά από 26 διαφορετικά είδη –από αγριόχορτα έως αγκινάρες, σπαράγγια και κολοκύθες –φυτεμένα πάνω σε χώμα που χώρεσε σε 1.983 τσουβάλια, σε μια έκταση 4.500 τ.μ. δείχνουν ότι ο Αντριαν Βιγιάρ Ρόχας έριξε ιδιαίτερο βάρος στη γη ενώ ο χώρος του Αστεροσκοπείου είναι ταυτισμένος με τον ουρανό και την παρατήρησή του. «Η γεωργία είναι μια απολύτως ανθρώπινη επινόηση. Εμείς αποφασίζουμε ποια φυτά θα καλλιεργήσουμε και σε ποιο έδαφος. Ο χώρος του Αστεροσκοπείου μάς βοηθά να κατανοήσουμε τον ουρανό, τα αστέρια και πώς λειτουργεί το Σύμπαν. Αυτή η γνώση είναι πολύτιμη για κάποιον που καλλιεργεί, άρα δεν βλέπω καμία αντίφαση. Αντιθέτως, βλέπω ισχυρή σύνδεση», σχολιάζει, ενώ γύρω μας υψώνονται καλαμπόκια που ξεπερνούν σε ύψος το 1,60 μ. και καλαμιές που κρύβουν επιμελώς τη θέα προς την Ακρόπολη.
«Είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα σημεία του κόσμου», σχολιάζει. «Την είδαμε αρκετά. Οταν ήρθα εδώ για πρώτη φορά, διαπίστωσα ότι μέσω της περίφραξης μπορούσες να δεις τα πάντα γύρω σου: τα αυτοκίνητα, τους γείτονες… Ηταν πολύ θορυβώδες το τοπίο. Γι’ αυτό ήθελα ο επισκέπτης να αισθανθεί ότι βρίσκεται μέσα σε έναν χώρο. Και για να το πετύχω μετέτρεψα τα φυτά σε εργαλείο μου».
Σε τρεις μήνες το «Θέατρο της εξαφάνισης» θα εξαφανιστεί. Ως καλλιτέχνης ο Αντριαν Βιγιάρ Ρόχας δεν νιώθει την ανάγκη να μείνει κάτι από το έργο του; «Δεν με ενδιαφέρει η διατήρηση του έργου μου, αλλά να ερευνήσω για ποιο λόγο δεν ενδιαφέρομαι για τη διατήρησή του. Είμαι ο πρώτος τρομοκράτης της δουλειάς μου. Επιτίθεμαι στον ίδιο μου τον εαυτό. Δεν ξέρω αν όλο αυτό είναι τέχνη. Κι εγώ αναρωτιέμαι», ομολογεί.
