Η ελληνική πολιτική σκηνή συγκροτήθηκε μεταδικτατορικά με ισχυρή αναφορά στον ευρωπαϊσμό. Είτε αντίδικα και στα πλαίσια ενός μετωπικού αντιμπεριαλισμού, είτε ομόρροπα, στα πλαίσια μιας γενικής ανασφάλειας απ’ την οποία έπασχε το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Η έννοια του ευρωπαϊσμού είχε και έχει μεγάλη ιδεολογική χωρητικότητα, που περιέχει όλους τους καημούς. Για τους πιο συντηρητικούς πραγματιστές της εποχής (κυρίως τη ΝΔ του Καραμανλή) η κεντρική σύλληψη ήταν: να αγκιστρωθεί θεσμικά η χώρα μας στο άρμα που θα τη σύρει και θα της λύσει υποχρεωτικά τη θεσμική, διοικητική, οικονομική και πολιτική καχεξία ακόμα και αθλιότητά της. Για τους αριστερούς πραγματιστές (κυρίως το ΚΚΕεσ.) το ευρωπαϊκό κέλυφος θα θεμελίωνε ένα στοιχειωδώς δημοκρατικό κράτος στα πλαίσια μιας αστικής δημοκρατίας (που δεν θα κυνηγάει πια ως αποσυνάγωγο τον αριστερό). Σιγά σιγά με τις φάσεις ενσωμάτωσης, τα προγράμματα και τις ροές χρημάτων δημιουργήθηκε ένας άλλης ποιότητας, εξω-ιδεολογικός «πραγματισμός». Ενας εισπρακτικός πραγματισμός. Επιδοματικός πραγματισμός. Αυτή η μετακίνηση απ’ το πολιτικό φαντασιακό, στον σκληρό οικονομισμό δημιούργησε και μια άλλου τύπου θνησιγένεια της έννοιας. Οχι μόνο λόγω της σταδιακής γενικής προσχώρησης στον νεοφιλελευθερισμό που ενισχύθηκε απ’ την παραγωγική μετατόπιση ολόκληρων χωρών απ’ τον ένα τύπο πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής στην χρηματιστηριοποιημένο τριτογενή τομέα, πράγμα που διέστρεψε ολόκληρες ζώνες οικονομίας και διοίκησης. Συγχρόνως αυτό δέσμευσε τα περιεχόμενα και την πρόσληψη του ευρωπαϊσμού μονοδιάσταστα ως προς την οικονομική ισοδυναμία: Ευρώπη ίσον λεφτά. Αρα όταν η Ευρώπη άρχισε να σημαίνει είτε λιγότερα λεφτά, είτε επέβαλλε κανονιστικές αλλαγές και επιταγές όταν αναδιατάχθηκε η επιδοματική πολιτική (πρόστιμα, αλλαγές στη θεματολογία χρηματοδοτήσεων) ή όταν συνοδεύονταν από θεσμικές υποχρεώσεις και εξαναγκασμούς, τότε η έννοια ευρωπαϊσμός κλυδωνίστηκε επικίνδυνα. Αυτή την αυξανόμενη σεισμική ταλάντωση προσπαθεί να εκλογικεύσει και η Ευρώπη και η Ελλάδα με δραματικό και συχνά τραγικό τρόπο. Η κρίση στην οικονομική διάσταση της έννοιας οδήγησε σε κρίση περιεχομένου. Αυτό έχει δύο παρεπόμενα.
1) Η πρόσληψη του ευρωπαϊσμού αυτοδιαστράφηκε στην οικονομίστικη πλευρά της.
2) Το νεοελληνικό φαντασιακό εννοιοδότησε με βάση κυρίως το υλικό υπόστρωμα.
Οι δύο συγγενείς και αμοιβαία καθοριζόμενες παραμορφώσεις του ευρωπαϊσμού, που έχουν ως κεντρικό πυρήνα την οικονομικοκεντρική του (μονο)διάσταση, συγκροτούν και τα μοντέλα εσωτερικής πολιτικής αντίδρασης. Πράγμα που εντείνεται καταπληκτικά από την ευρωπαϊκή θεσμοποιητική αδυναμία, το γραφειοκρατικό χάος αλλά και τα εκλογικά αποτελέσματα σε πολλές χώρες. Η χρηματιστηριοποιημένη οικονομία είναι ανορθολογική στην ίδια την ιδρυτική της συνθήκη, το ίδιο και η εκβολή της στο πολιτικό σύστημα. Αυτός ο πυρήνας οικονομικής και θεσμικής παραμόρφωσης και όχι μόνο η ισλαμοτρομοκρατία και οι ασυμμετρίες της στο τέλος δημιουργούν μια πανευρωπαϊκή πολιτική απροσδιοριστία. Ο Κόρμπιν π.χ. αιφνιδίασε νικώντας την εικονογράφηση loser που του είχαν επιφυλάξει, αφομοίωσε την τεράστια λαϊκή επιφύλαξη απέναντι στις αντικοινωνικές πολιτικές και τους μονεταριστικούς δογματισμούς που δεσπόζουν στη Ευρώπη, ο Κόρμπιν πρότεινε την οικονομική ηπιότητα και την ανάκτηση του στοιχειώδους κοινωνικού κράτους συγκεφαλαιώνοντας τη μεγάλη στρατηγική αμηχανία της Ευρώπης μας και του πεντάρφανου ευρωπαϊσμού.

Ο Δημήτρης Σεβαστάκης είναι βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Σάμου, πρόεδρος της

Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής

Τελευταία Νέα