Υπό μία έννοια, για τους θαμώνες και τους πελάτες των καφέ και του ζαχαροπλαστείου ΕκλεκΤούλα της Πλατείας Μεσολογγίου στο Παγκράτι, την Τετάρτη το απόγευμα δεν συνέβη τίποτε. Τα παιδάκια συνέχιζαν να παίζουν με ποδήλατα και μπάλες στην πλατεία –που είναι κρυμμένη πίσω από την πολύβουη Σπύρου Μερκούρη. Οι περίοικοι να βγάζουν τα σκυλιά τους βόλτα. Και στις γύρω πολυκατοικίες τα μπαλκόνια να γεμίζουν από τους ενοίκους που αναζητούσαν λίγη δροσιά.
Κι όμως, την ίδια ώρα, γύρω στις 20.00, στο κέντρο της πλατείας έβλεπες σε μικρογραφία όλο το σημερινό πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό. Αφορμή, η ομιλία του υπουργού Υγείας Ανδρέα Ξανθού και του αναπληρωτή γενικού γραμματέα του υπουργείου του και πολιτικού επιστήμονα Σταμάτη Βαρδαρού. Η εκδήλωση είχε οργανωθεί εκεί από την Τοπική (Οργάνωση Μελών) της περιοχής του ΣΥΡΙΖΑ.
Οταν η ένταση χτύπησε κόκκινο
Και λέμε μικρογραφία αφού όλα συνέβησαν σε λίγα λεπτά και αποτυπώνουν τη σημερινή συγκυρία. Μια ομάδα 30 νεαρών αντιεξουσιαστών από γύρω περιοχές αλλά και ομάδα εργαζομένων της κλινικής Νέον Αθήναιον εισέβαλαν στην πλατεία πετώντας τρικάκια με το σύνθημα:
«Οι πολιτικές σας βλάπτουν σοβαρά την Υγεία». Και με πολύ άγριες διαθέσεις κινήθηκαν προς τον χώρο της εκδήλωσης, την κονσόλα και τη μικροφωνική μπροστά από τις πλαστικές παραταγμένες καρέκλες. Χρειάστηκε η παρέμβαση της ομάδας Ζήτα για να μην έχουμε χειροδικίες. Οι νεαροί συνέχισαν να φωνάζουν αντικυβερνητικά συνθήματα και παρότι την ίδια ώρα ακουγόταν δυνατά το «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ».
Και λέμε πως εδώ έβλεπες όλη τη σημερινή συγκυρία αφού σε ένα πλάνο είχαμε: την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να επιστρέψει στις πλατείες και να μιλήσει με τον κόσμο. Επιστρατεύοντας μάλιστα κεντρικά στελέχη, όπως ο Ανδρέας Ξανθός, που μπορεί να κυβερνά στη σκιά του αναπληρωτή του υπουργού Παύλου Πολάκη, για το εσωκομματικό ακροατήριο όμως είναι δημοφιλής (ανήκει στην τάση των 53+, αλλά με φιλίες και γέφυρες με όλους). Παράλληλα και από την άλλη έβλεπες πως η προσπάθεια αυτή –να ξανακάνει δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ λουτρό πλήθους –δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση.
Με δύο χρόνια διακυβέρνησης σε συνθήκες Μνημονίου, με ματαιώσεις, μεγάλα λόγια και μια παρελκυστική τακτική σε σχέση με την πορεία της διαπραγμάτευσης και την τόσο δύσκολη καθημερινότητα για τον κόσμο, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν περνάει ευχάριστα στις πλατείες. Το άλλοτε προνομιακό του τερέν έχει πολλές νάρκες. Ο κόσμος είναι θυμωμένος και εκφράζει συχνά τη δυσφορία του. Ακόμη συχνότερα σημειώνεται και ένταση. Στην Πλατεία Μεσολογγίου είχαμε το δεύτερο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί, ο κόσμος αδιαφορεί Συν κάτι ακόμη, πολύ σοβαρότερο. Η πλειοψηφία του κόσμου δεν έδειχνε, την Τετάρτη το απόγευμα στο Παγκράτι, κανένα ενδιαφέρον για το γεγονός πως ένας κεντρικός υπουργός είχε μόλις φτάσει στην πλατεία της γειτονιάς του και θα μιλούσε μαζί τους. Μια όψη της αντιπολιτικής διάθεσης που τροφοδοτήθηκε και από τη στροφή ΣΥΡΙΖΑ ή και από τα πολλά λόγια που προηγήθηκαν του τρίτου Μνημονίου.
Παρ’ όλα αυτά, στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος δεν μας επιβεβαίωνε πως υπάρχει απόφαση του κόμματος για επιστροφή στις πλατείες και διάλογο με τον κόσμο. Για την ακρίβεια, μας είπε πως δεν υπάρχει αυτοτελής ή ξεχωριστή απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής για κάτι τέτοιο και πως είναι δεδομένη και αυτονόητη η λογική της διαρκούς εξωστρέφειας και ανοιχτής συζήτησης σε πλατείες και αίθουσες.
Για παράδειγμα, στις 21 Ιουνίου ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Εσωτερικών Κώστας Πουλάκης θα μιλήσει στο Δημαρχείο Κορυδαλλού. Χθες ο Δημήτρης Παπαδημούλης μίλησε στο αμφιθέατρο του Δήμου Κορωπίου.
Επίσης την περασμένη Τετάρτη ο Νίκος Φίλης και άλλα πρωτοκλασάτα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ μίλησαν στη Βίλα Κώστα στη Νέα Ερυθραία. Μεθαύριο Δευτέρα, ο Γιάννης Θεωνάς και ο Δημήτρης Τσακίρης θα μιλήσουν σε ανοιχτό χώρο στη Γλυφάδα.
Ο Νίκος Παππάς επίσης θα μιλήσει στην Καλλιθέα. Κάθε εκδήλωση έχει άλλο θέμα (από συνταγματική αναθεώρηση μέχρι απολογισμό κυβερνητικού έργου), αλλά ένα νήμα ενώνει τα πάντα. Η προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να ξαναβρεί τον κόσμο του. Εν τω μεταξύ, βέβαια, μαζί με τη μετατόπιση του κόμματος προς τον μνημονιακό ρεαλισμό, έχει μετατοπιστεί κι ο κόσμος που μέχρι πρότινος διαμόρφωνε τη δεξαμενή του λεγόμενου αντιμνημονίου.
Με κορμό τον κομματικό πυρήνα Το βράδυ της Τετάρτης στην Πλατεία Μεσολογγίου μετρούσες περίπου 150 άτομα στο συριζαϊκό άνοιγμα. Δεδομένου πως η κινητοποίηση ήταν της Τοπικής Οργάνωσης του ΣΥΡΙΖΑ –αλλά έβαλαν πλάτη και οι γειτονικές Οργανώσεις Μελών Καισαριανής κ.λπ. -, ο κόσμος ήταν πολύ λίγος. Και η ανθρωπογεωγραφία του είχε ενδιαφέρον αφού ο κορμός ήταν οι κλασικοί κομματικοί (αυτοί ή μέρος αυτών που αμετανόητα ήταν με το εν λόγω κόμμα, ακόμη κι όταν ήταν πολύ μικρό). Πολύ λιγότερο έδωσε το «παρών» κόσμος έξω από τις κομματικές γραμμές ή που είχε ένα ενδιαφέρον για όσα θα ρωτούσε ή θα άκουγε από τον Ανδρέα Ξανθό.
Ο κομματικός κόσμος πάντως είχε απόλυτα αφομοιωμένα τα επικαιροποιημένα επιχειρήματα του ΣΥΡΙΖΑ. Οταν, για παράδειγμα, η ομάδα των αντιεξουσιαστών στάθηκε μετωπικά με τον κόσμο της εκδήλωσης, ένα μέλος του ΣΥΡΙΖΑ φώναξε:
«Μας βρίζετε, αλλά δώσαμε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σε 2,5 εκατ. ανέργους». Μόλις οι νεαροί ανταπάντησαν με σύνθημα για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές, ένα άλλο μέλος του ΣΥΡΙΖΑ ανταπάντησε: «Ναι, αλλά εμείς καταργήσαμε τις φυλακές τύπου Γ».
Τα μπουζούκια του τουριστικού μουσικού θέματος του «Ζορμπά» έντυναν το παράδοξο σκηνικό της εκατέρωθεν αντιπαράθεσης μέχρι που ο υπουργός Ξανθός σηκώθηκε όρθιος μετά τον πρόλογο του τοπικού στελέχους και καθηγήτριας στο Πάντειο Αλεξάνδρας Κορωναίου (εντελώς τραγική ειρωνεία αφού η εν λόγω καθηγήτρια είχε πει σε συνέντευξή της το μακρινό 2011 πως «στις πλατείες αφυπνίζονται συνειδήσεις»…) αλλά και της επίσης κομματικής συριζαίας Εύης Θωμαδάκη.
Μια άσκηση ελέγχου του θυμού Με μουστάκι και σακάκι μαύρο, σαν εξευγενισμένος Μαδούρο, έδωσε τον τόνο ο υπουργός: «Δεν έχουμε αλλεργία στην κοινωνική διαμαρτυρία, ειδικά όταν εκδηλώνεται από ανέργους και ανασφάλιστους ή απλήρωτους. Οφείλουμε να ακούμε και να βάζουμε τις σωστές προτεραιότητες. Πρoφανώς δεν βαίνουν όλα καλώς.
Είμαστε στην κόψη του ξυραφιού. Ελπίζουμε και διεκδικούμε να κλείσει αυτός ο κύκλος επισφάλειας για τη χώρα και να μπορέσουμε να δώσουμε αχτίδα ελπίδας σε μια Ευρώπη όχι και πολύ υπερασπίσιμη, αλλά με τεράστιες ανισότητες».
Είχε μόλις δοθεί ένα μικρό μάθημα απόπειρας ενσωμάτωσης της κοινωνικής δυσαρέσκειας. Μια άσκηση ελέγχου του θυμού. Ανά διαστήματα και όσο κρατούσε η ομιλία του υπουργού μπροστά στα περίπου 150 άτομα της εκδήλωσης, συχνά ορισμένοι του κόμματος διέκοπταν με παλαμάκια ή επαναλάμβαναν ορισμένες από τις συμπυκνωμένες φράσεις του Ξανθού, με τις οποίες συνόψιζε το μέχρι τώρα κυβερνητικό έργο στο πεδίο της Υγείας.
Αξονας και πυρήνας του επιχειρήματος, η «ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας για 2,5 εκατ. ανασφάλιστους» αλλά και «οι 8.500 προσλήψεις στην Υγεία» (εδώ βέβαια ο υπουργός τόνισε πως αυτές δεν είναι μόνιμου τύπου, αλλά όλων των ειδών των εργασιακών σχέσεων).
Αν έχουν κάποια σημασία ή συμβολισμό τα λόγια Ξανθού, συνόψιζαν όλες τις συνδηλώσεις και τα πρόσημα του συριζαϊκού λόγου για το προσεχές μέλλον. Ηθικοποίηση του συστήματος και ανάταξη, για παράδειγμα. Αλλά και ο τρόπος που επιλόγισε είχε ενδιαφέρον:
«Είναι μια αριστερή πολιτική η δική μας και αξίζει να το λέμε περήφανα. Η διαφορά μας με τους άλλους δεν είναι πως είμαστε καλύτεροι, αλλά πως είμαστε αριστεροί και άρα δεν θέλουμε τις ανισότητες».
Οι δύο κυρίες που επέλεξαν να ρωτήσουν τον υπουργό δεν ανήκαν στον απλό κόσμο. Η πρώτη, πλαστική χειρουργός, για παράδειγμα, του έδωσε τα εύσημα που πλέον δεν είναι τόσο εύκολο να κάνει όποιος θέλει επεμβάσεις λέιζερ, χωρίς να είναι γιατρός.
Και η δεύτερη ήταν από την Οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ και αναζητούσε ένα καλύτερο επιχείρημα σε όσα άκουσε. Στις 21.00, η μικρή αστυνομική δύναμη μετακινήθηκε πέριξ της πλατείας υπό τον φόβο των Ιουδαίων.
Η Πλατεία Μεσολογγίου έμοιαζε να μην επηρεάζεται από το όλο σκηνικό.