Ιστορίες θεάτρου σε εννέα στάσεις

Αφήνουν το θεατρικό σανίδι και κατεβαίνουν στον δρόμο. Ηθοποιοί και σκηνοθέτες αναλαμβάνουν ατύπως χρέη ξεναγών σε έναν κυριακάτικο απογευματινό περίπατο στην Αθήνα μέσα από μια διαδρομή με στάσεις σε κτίρια συνυφασμένα με το θέατρο, τους ανθρώπους του και τον ρόλο τους στη διαμόρφωση της νεότερης Ιστορίας με τους δικούς τους αγώνες.

ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΤΖΙΑ. Σημείο εκκίνηση η Πλατεία Κοτζιά, πάλαι ποτέ Πλατεία Λαού, την οποία κοσμούσε το Δημοτικό Θέατρο της πρωτεύουσας (κατεδαφίστηκε επί δημαρχίας Κοτζιά, αν και είχε χαρακτηριστεί ως το «καλλίτερον της Ευρώπης», επειδή, σύμφωνα με φήμες της εποχής, η τότε κακή κατάσταση του θεάτρου ενοχλούσε τον άλλοτε διοικητή της Εθνικής Τράπεζας Ιωάννη Δροσόπουλο που είχε το γραφείο του ακριβώς απέναντι, στην οδό Αιόλου). Στο Δημοτικό Θέατρο (έργο του Τσίλλερ), το 1917, φιλοξενήθηκαν τα πρώτα γραφεία του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών, «που ήταν η πρώτη ουσιαστική προσπάθεια για ένα σωματείο προοδευτικό έπειτα από την πρώτη απόπειρα το ’14 στη Σύρο με συνδικάτο που όμως διαλύθηκε έπειτα από επίθεση ενόπλων» αναφέρει ο Στράτος Σαραντίδης, γιος του Γεώργιου Σαραντίδη, ιδρυτικού μέλους του ΣΕΗ, ο οποίος στην αφετηρία του περιπάτου θα περιγράψει το ευρύτερο κοινωνικο-πολιτικό πλαίσιο που συνέβαλε ώστε να ωριμάσουν οι συνθήκες για την ίδρυση του ΣΕΗ. Εκεί η Ελένη Γερασιμίδου θα αναφερθεί στην ξεχωριστεί σημασία της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας ενταγμένης στο πλέγμα εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια του Σωματείου.

Ο Σαραντίδης στη σύντομη αναδρομή πιάνει το νήμα από το 1917 και ξετυλίγει τις προσπάθειες των ηθοποιών για τη συσπείρωσή τους σε έναν φορέα συλλογικότητας μέχρι το 1936 και τη μεταξική δικτατορία, εξηγώντας πως μια σειρά γεγονότων, όπως η Οκτωβριανή Επανάσταση και η εμφάνιση νέων κομμάτων τότε στην Ελλάδα, έπαιξαν τον ρόλο τους στον σχηματισμό του ΣΕΗ.

ΠΕΙΡΑΙΩΣ 40. Οι ηθοποιοί Μαριάνθη Σοντάκη και Σάββας Στρούμπος στην Πειραιώς 40, εκεί όπου λειτουργούσαν τα πρώτα γραφεία του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, θα διαβάσουν μαρτυρία του ηθοποιού Ευθύφρονα Ηλιάδη –ο πρώτος που διάβασε τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου –και οι συνοδοιπόροι θα πληροφορηθούν πως στο ισόγειο του Εργατικού Κέντρου οι ηθοποιοί είχαν μετατρέψει αίθουσα σε θεατρική σκηνή και περνούσαν τα μηνύματά τους κατά του καθεστώτος μέσα από τις παραστάσεις που έδιναν παρ’ ότι η Ασφάλεια είχε τοποθετήσει ανθρώπους της στο κτίριο.

ΘΕΑΤΡΟ REX. Σε έναν άλλο σταθμό της ιστορικής βόλτας, στο θέατρο Rex, οι συνοδοιπόροι των ηθοποιών θα μεταφερθούν χρονικά στις ταραγμένες δεκαετίες του ’40 και του ’50. Η Μαρία Κίτσου θα διαβάσει απόσπασμα από τη μαρτυρία της Ολυμπίας Παπαδούκα, τότε υπεύθυνης διαφώτισης του ΕΑΜ στο θέατρο, η οποία στην Κατοχή διατηρούσε στο καμαρίνι της μικρό πολύγραφο και με κίνδυνο της ζωής της και των συναδέλφων της τύπωνε προκηρύξεις κατά των Γερμανών. Μαζί της η συγγραφέας Αλκη Ζέη που θα καταθέσει προσωπικά της βιώματα και ο ηθοποιός Βασίλης Κολοβός, πρώην πρόεδρος ΣΕΗ, θα αναφερθούν μέσα από γεγονότα και μαρτυρίες στην Κατοχή, στην Αντίσταση και στον Εμφύλιο.

ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ. Στη Στοά του Βιβλίου, τοπόσημο του Θεάτρου Τέχνης, η ηθοποιός Καλή Καλό θα ανοίξει το κάδρο, θα μιλήσει μέσα από προσωπικές μαρτυρίες: «Η Κατοχή με βρήκε 10 ετών. Εζησα τις εκπαραθυρώσεις αγωνιστών από τους Ναζί της Κομαντατούρ, φυλακισμένη στα κρατητήριά της με άλλους αγωνιστές ηθοποιούς, όπως ο Φραγκίσκος Μανέλλης. Πολλοί από εμάς ήμασταν τακτικοί της Κομαντατούρ». Θα μετατοπίσει το ενδιαφέρον από το κέντρο της πόλης στις ανατολικές συνοικίες Καισαριανή, Βύρωνα, Υμηττό, για να εξάρει τη σημασία του αγώνα των ανταρτών του ΕΛΑΣ στις αναμετρήσεις τους με τον αγγλικό στρατό και να δείξει την ειδοποιό διαφορά με τις συμπλοκές στο βουνό. «Οι αντάρτες της Αθήνας έδωσαν μεγάλο αγώνα, έδιναν μάχες στήθος με στήθος, δεν είχαν πού να καλυφθούν», υπογραμμίζει η Καλή Καλό. Ακόμη φωτίζει τον κώδικα που είχαν σχηματίσει οι θεατρικοί συγγραφείς και εξέπεμπαν μέσα από το παίξιμό τους οι ηθοποιοί διακινδυνεύοντας τις ζωές του αν γίνονταν αντιληπτοί. «Τα «νέα κλαριά» ήταν τα παιδιά και όταν λέγαμε «θα πετάξουμε την φτώχεια από πάνω μας» εννοούσαμε τους Ναζί και την Κατοχή». Θα μιλήσει τέλος για τον ρόλο του θεάτρου στην Αντίσταση στα χρόνια του Εμφυλίου, για την υποδόρια αντίσταση των ανθρώπων του θεάτρου οι οποίοι με ρίσκο τόνωναν το ηθικό των ανταρτών και των χωρικών που τους συνέδραμαν «με τον υπονοούμενο λόγο των θεατρικών κειμένων αλλά και των τραγουδιών».