«Ο κόσμος μου καταλήγει σε ένα ωραίο βιβλίο» λέει ο Στεφάν Μαλαρμέ, τον οποίο συχνά μνημονεύει ο Γιώργος Βέλτσος. Αυτό προφανώς ισχύει και για τον δεύτερο τόμο των Απάντων του έλληνα διανοουμένου που βγήκε μόλις στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Περισπωμένη –ο πρώτος είχε κυκλοφορήσει από την Ινδικτο –και περιλαμβάνει οκτώ ποιητικές του συλλογές που κυκλοφόρησαν στο διάστημα 2006-2016.

Είναι πράγματι ένα ωραίο βιβλίο, όχι μόνο από άποψη περιεχομένου αλλά και από άποψη μορφής, της ποιότητας που συνηθίζει ο εκδότης Σωτήρης Φασούλας (ποιητής και ο ίδιος με το όνομα Σωτήρης Σελαβής, καθώς και μεταφραστής του έργου «Οι ελεγείες του Ντουίνο» του Ρίλκε).

Επίσης, όμως, «το βιβλίο είναι ένα άφραχτο κοιμητήρι, όπου στις περισσότερες ταφόπλακες δεν μπορείς πια να διαβάσεις τα σβησμένα ονόματα» λέει ο Προυστ, για να σπεύσει ο Βέλτσος να συμπληρώσει: «Στη δική μου μπορείς. Διαβάζεις ένα “β” που είναι το αρχικό του ονόματός μου αλλά και ο “δεύτερος τόμος” των Απάντων μου».

Η συνεχής αφιέρωση

Πράγματι, έτσι εξηγείται αυτός ο σχεδόν εκκεντρικός τίτλος «β’» του δεύτερου αυτού τόμου, που έρχεται να υπενθυμίσει μια συνεχή, «μοναστικού τύπου», όπως λέει ο ίδιος ο Γιώργος Βέλτσος, αφιέρωση στην υπόθεση της ποίησης από το 1993 και μετά. Βέβαια, φαίνεται πως δεν αναγνωρίζουν όλοι τέτοιου τύπου ασκητισμούς. Γιατί ενώ ο Γιώργος Βέλτσος προτάθηκε πριν από έναν μήνα, από τον τότε πρόεδρο της Εταιρείας Συγγραφέων Δημήτρη Καλοκύρη, να γίνει επίτιμο μέλος της Εταιρείας, η πρόταση απορρίφθηκε μετ’ επαίνων –και είναι η δεύτερη φορά που συμβαίνει αυτό από τη μάλλον δυσκίνητη και εσωστρεφή πλειοψηφία της Εταιρείας. Η πρώτη ήταν πριν από δέκα χρόνια.

Βέβαια ένας Βέλτσος δύσκολα θα πτοηθεί από κάτι τέτοιο. Και όσο και αν μιλάει για «ταφόπλακες», ήδη τα Απαντά» του δεν είναι και τελείως Απαντα, αφού σε λίγες εβδομάδες θα κυκλοφορήσει μια ακόμη ποιητική του συλλογή, τούτη τη φορά από τις εκδόσεις Αγρα. Θα λέγεται «Αύγουστος», όπως και ο τίτλος του πρώτου μέρους της, συμβαδίζοντας με το ημερολόγιο, ενώ το δεύτερο μέρος της λέγεται «Χειμώνας». Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει και ένα πεζό κείμενο, ομιλία του Γιώργου Βέλτσου, στις αρχές Φεβρουαρίου, στο 18ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καρδιακής Ανεπάρκειας. Απευθυνόταν σε γιατρούς αλλά, Γιώργος Βέλτσος είναι αυτός, κατάφερε να κάνει τους ανθρώπους με τις άσπρες μπλούζες να εκτιμήσουν περισσότερο την επάρκεια της καρδιάς σε ποιητικούς οίστρους, αφήνοντας για λίγο κατά μέρος τις φυσικές ανεπάρκειές της.

Ο ιδιότροπος νους

Κάπως έτσι επιχειρηματολόγησε και για την ασθένεια ως προσπάθεια της φύσης να επιτύχει μια νέα ισορροπία, για να συνεχίσει: «Αυτά για τον κοινό νου. Τι θα υποδείκνυε όμως ένα ιδιότροπος νους –έστω ο Σαρλ Μποντλέρ όταν προέκρινε την παθολογική κατάσταση ως προϋπόθεση της τέχνης;».

Κάπου εδώ, στη συζήτησή μας, ο Γιώργος Βέλτσος εμπλέκει έναν παλιό σπουδαίο ποιητή, τον Ουίλιαμ Κάρλος Ουίλιαμς. Στο δοκίμιό του «Πώς να γράφω» έλεγε: «Ετσι οι ποιητές έχουν θεωρηθεί πλάσματα ανισόρροπα. Αλλά σπάνια γίνεται κατανοητή η εγγενής αιτία γι’ αυτό. Βρίσκονται σε επαφή με “φωνές”, αλλά αυτή είναι η πεμπτουσία της δύναμής τους, οι “φωνές” είναι το παρελθόν, τα βάθη της ίδιας μας της ύπαρξης. (…) Ομως από τη στιγμή που η γραφή βρίσκεται στο χαρτί, γίνεται αντικείμενο. Δεν είναι πια υγρό που μιλάει μέσα από συμβολισμούς τελετουργικών μορφών, αλλά συγκεκριμένες λέξεις στο χαρτί. (…) Εχει εισχωρήσει σε ένα νέο πεδίο τώρα, εκείνο της νόησης».

Μικρής έκτασης σχόλια

Ο Γιώργος Βέλτσος εξακολουθεί, πάντως, να εκτοξεύει τα μικρής έκτασης σχόλια, που πάντα συνήθιζε να γράφει, μέσω της ιστοσελίδας του «Βήματος». Αλλοτε διφορούμενα, άλλοτε σαφή, σχεδόν πάντα φαρμακερά, συνοδεύονται από κάτω από δεκάδες σχόλια αναγνωστών. Του το λέμε και μας θυμίζει τη ρήση του Σιοράν, έστω και αν δεν τον αντιπροσωπεύει απόλυτα: «Να έχεις ταυτόχρονα κλίση για την πρόκληση και για την αφάνεια, να είσαι ενοχλητικός από ένστικτο και πτώμα από πεποίθηση!»

Σε κάθε περίπτωση, κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον Γιώργο Βέλτσο ότι δεν είναι πάντα ο εαυτός του. Στο τέλος του «β’», υπό τον γενικό τίτλο «Γλωσσάρι», παραθέτει 13 σελίδες με ανέκδοτα μικρά (συνήθως) ποιήματα, που τα χωρίζει σε διάφορες υποκατηγορίες: ποιήματα, ζωγραφήματα, βήματα, όνειρα, άνθη. Στο πρώτο από αυτά λέει: «Αυτά μου αρέσουν. Αυτή θέλω να είναι η ζωή μου. Να εξέρχομαι από ένα ταλαιπωρημένο σώμα και ένα στριφνό μυαλό. Να εισβάλλω στον γνόφο τους. Φωτεινά ποιήματα, από το σκοτάδι μου, όταν το φως πέφτει στο χέρι μου και ιχνογραφεί τον ίσκιο μου στο χαρτί, “διότι το δύσκολο δεν είναι να γράψεις αλλά να ζεις με τέτοιο τρόπο ώστε το γραπτό να γεννιέται φυσικά”» (Φιλίπ Ζακοτέ).
Στίχοι

«Από το φόβο πως δεν θα ξαναξυπνήσει, φώναξε»

Modo canis

Κι αφού σαν το σκυλί / δεξιά κι αριστερά ύγρανα το τοπίο / ζάρωσα με τον τρόπο του / ανόμοιος στο είδος σας / Σ’ ένα επώνυμο πλευρό αποκοιμήθηκα / χωρίς οξύνοια και με τη γλώσσα έξω

Κι αφού αντί τις λέξεις σας / τους ήχους έπιασα με αυτί ζώου / σας γάβγισα / μιλώντας τα ελληνικά της ποίησής μου.

Από το φόβο

Από το φόβο / πως δεν θα ξαναξυπνήσει, φώναξε / Αλλά δεν είναι κυνηγός / κι ούτε έπεσαν ποτέ τα ποιήματα / σε χειμερία νάρκη / Τη λιγοστή εγρήγορση χρεωστά / στα σκάγια παιδικών φωνών, απ’ έξω / Ο ήλιος τον εκπαίδευσε / ενώ περνά ο Αύγουστος αμετακλήτως

Δεν είναι κυνηγός / κι όταν κοιμάται ουδέποτε πυροβολεί / Κι όταν κουράζεται, σκοτώνει εμένα

Τα παραπάνω ποιήματα θα περιλαμβάνονται στην υπό την υπό έκδοση συλλογή του Γιώργου Βέλτσου«Αύγουστος» που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Αγρα