«Το καλύτερο από τους καλύτερους»

Μια αποκάλυψη

Τι να πει πια κανείς γι’ αυτό το άλμπουμ; Από τότε που κυκλοφόρησε έχουν γραφτεί ποταμοί. Είναι πολύ δύσκολο να προσθέσεις κάτι. Δεν φαντάζεστε πάντως τι σήμαινε το «Sgt. Pepper’s…» των Beatles για όσους το ακούσαμε εκείνη την εποχή. Μας άφησε άφωνους. Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε τι ακριβώς ήταν, παρόλο που ήμασταν προετοιμασμένοι, παρόλο που είχαμε υποψιαστεί ότι κάτι μεγαλειώδες συμβαίνει με αυτό το γκρουπ, ήδη από το «Rubber Soul» και το «Revolver», τους δύο προηγούμενους δίσκους. Κι όλα αυτά σε μια εποχή που δεν μπορούσες να ακούσεις μουσική τόσο εύκολα όσο σήμερα, με τα τραγούδια να εξαφανίζονται σε έναν μήνα. Θυμάμαι ότι είχε περάσει αρκετός καιρός μέχρι να συνειδητοποιήσω τι είχαν κυκλοφορήσει οι Beatles. Και θεωρούσα ότι το «Sgt. Pepper’s…» ξεκινά από εκεί που είχε σταματήσει το «Revolver». Οι θόρυβοι, τα ορχηστρικά εφέ, οι ονειρικές σεκάνς, οι κοινωνικές παρατηρήσεις ήταν μια αποκάλυψη. Μόνο αυτή τη λέξη μπορώ να χρησιμοποιήσω. Τραγούδι; Δεν γίνεται να ξεχωρίσεις τραγούδι. Ισως όμως να διάλεγα το «A Day in the Life» για λόγους προσωπικούς.

Ήταν και μερακλήδες

Το 1965, οι Beatles, στο απόγειο της δημοτικότητάς τους, σταμάτησαν τις ζωντανές εμφανίσεις. Νομίζω ότι συνέβη εξαιτίας μιας απειλής για τη ζωή τους, πριν από κάποια συναυλία τους στο Τόκιο. Εκμεταλλεύτηκαν πάντως τον ελεύθερο χρόνο, μπαίνοντας στα στούντιο της Abbey Road και αρχίζοντας αμέσως τους πειραματισμούς. Είχαν κυκλοφορήσει το «Revolver» του 1966, στη ζύμωση όμως εκείνης της περιόδου προέκυπταν ιδέες που δεν ήξεραν τι να τις κάνουν, που δεν συμμαζεύονταν με τίποτα: από ορχήστρες και συμφωνικά όργανα στα ροκ κομμάτια τους, μέχρι καινοτόμους ήχους με πνευστά, που αυτή τη φορά εντάσσονταν σε καλύτερες ενορχηστρώσεις ή βελτιώνονταν με τη βοήθεια πρωτοποριακών τεχνολογιών, όπως το mellotron: ένα πληκτροφόρο όργανο, προπομπός του συνθεσάιζερ. Μουσικολογικά επίσης, το «Sgt. Pepper’s…» περιείχε πολλά στυλ: το «When I’m 64» (που θα παίξουμε μαζί με άλλα τραγούδια των Beatles στον κήπο της ΕΡΤ στις 8 Ιουλίου), αποκλίνει από το υπόλοιπο ροκ ύφος του άλμπουμ. Διαθέτει στοιχεία μεσοπολεμικά, στοιχεία ragtime, ασυνήθιστα μέχρι τότε. Μην ξεχνάμε τέλος και το μπάτζετ: το ντεμπούτο των «σκαθαριών», το «Please, Please Me», είχε κοστίσει 400 λίρες. Το «Sgt. Pepper’s…», περίπου σαράντα φορές περισσότερο. Ηταν και μερακλήδες οι Beatles, που προσηλώνονταν στον ήχο, μόλις λοιπόν απόκτησαν άπλετο χρόνο και άνεση παραγωγής, παρήγαγαν αυτό το μουσικό απόσταγμα.

Που πιάνει χώρο, χρόνο και φλέβα

Kάποιος έχει πει «να προσέχεις όσα αποφεύγεις, γιατί κάποια μέρα θα τα βρεις μπροστά σου…». Πριν από λίγες ημέρες, με αφορμή τον βομβαρδισμό αφιερωμάτων για τα 50 χρόνια του «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band», σκέφτηκα να ξαναμετρήσω τα βινύλια των Beatles. Να θυμηθώ τους

23 δίσκους και τα 30 επτάιντσα που έχω κληρονομήσει από την οικογένειά μου. Διόλου ευκαταφρόνητη συλλογή, συν κάποιες ψιλοσπάνιες εκδόσεις, με τη διαφορά πως δεν έχω διαθέσει το παραμικρό αντίτιμο για να την αποκτήσω. Με άλλα λόγια, όχι μόνο μου χαρίστηκαν τα εν λόγω βινύλια, αλλά ούτε και ανήκω στην κατηγορία όσων τα έχουν τοποθετήσει στο σπουδαιότερο μουσικό ράφι όλων των εποχών (τους). Παρ’ όλα ταύτα, μέσα το «Sgt. Pepper’s…» υπάρχει το «Within You Without You». Ενα τραγούδι του George Harrison που συνεχίζει να πιάνει χώρο, χρόνο και φλέβα. Ειδικά εκείνες τις στιγμές που πιάνω τον εαυτό μου να χαζεύει με αγάπη και κατανόηση,

την απεικόνιση των Beatles στο εξώφυλλο ενός δίσκου που κυκλοφόρησε την Πρωταπριλιά του 1974, με τον τίτλο «Meet The Residents».

Το αίσθημα της πλήρους ελευθερίας

To «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» είναι το απόλυτο concept άλμπουμ. Εκεί όπου η «ιδέα» εμφανίζεται ως κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία μουσικής. Οι Beatles δημιούργησαν μια φανταστική μπάντα ως alter ego τους και έτσι, απενοχοποιημένα πλέον, μπορούσαν να πειραματιστούν σε σύνθεση, στίχο, αλλά και τεχνικές ηχογράφησης. Αυτό το πείραμα πήρε ώθηση και από το τέλειο timing. Ηταν τότε που ο McCartney υποστήριζε πως οι Beatles δεν νιώθουν τέσσερις performers αλλά τέσσερις καλλιτέχνες, και ο Lennon εξέφραζε την άποψη πως οι συναυλίες τους δεν έχουν πια κανένα νόημα, καθώς δεν ακούγεται η μουσική τους από τα ουρλιαχτά του κοινού! Με το αίσθημα της πλήρους ελευθερίας πλέον, ηχογράφησαν ένα «καλειδοσκοπικό» άλμπουμ πέρα από τα καθιερωμένα μουσικά ύφη. Kλασική και ινδική μουσική, ψυχεδελικό ροκ και avant-garde, σε συνδυασμό με την τραγουδοποιία των Beatles, δημιούργησαν κάτι αθάνατο στον χρόνο, που μοιάζει να είναι η βάση για τα γκρουπ όλων των μετέπειτα δεκαετιών μέχρι σήμερα. Τα τραγούδια πλέον έχουν γίνει τα νέα standards για τους jazz αυτοσχεδιαστές.

Από τις βίβλους της ποπ

Θεωρώντας πως δεν έχει κανένα νόημα να εκφέρω άλλη μια γενική γνώμη για το «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band», θα περιοριστώ στους προσωπικούς λόγους που με κάνουν να το ξεχωρίζω. Για μένα λοιπόν, το «SPLHCB» είναι μια από τις βίβλους της ποπ τραγουδοποιίας. Πολλοί έχουν αντιγράψει το στυλ του, το ηχόχρωμά του και το συναίσθημα που βγάζει, αλλά είναι αδύνατο να κλέψεις τα «hooks» του. Γιατί τα «hooks» αυτά είναι απλώς μοναδικά. Μιλάμε για παραθαλάσσια οικόπεδα που πρόλαβαν και τα έχτισαν πρώτοι οι Beatles, σε μια εποχή μάλιστα που κανείς δεν ενδιαφερόταν για τις συγκεκριμένες παραλίες. Μιλάμε για εξαιρετική δημιουργία, που είναι φτιαγμένη όμως από τα πιο απλά και φυσικά υλικά, ντυμένη με τα ρούχα μιας δεκαεφτάχρονης του 1967. Τώρα βέβαια δεν θα χαλούσε κανέναν να έχει ένα σπιτάκι στο κύμα, αλλά είναι αργά. Οι Beatles ήταν ευφυείς, προνοητικοί, γρήγοροι και έδρασαν στη σωστή στιγμή και κάτω από εύφορες συνθήκες. Και το «SPLHCB» είναι ό,τι πιο άρτιο, πλήρες και αβίαστο είχαν να προσφέρουν. Το καλύτερο από τους καλύτερους.