Ας είμαστε ειλικρινείς. Μετά τη δήλωση γνωστού έλληνα ηθοποιού (που παλαιότερα δίκασε σε λαϊκό δικαστήριο και καταδίκασε τον πρόεδρο των ΗΠΑ) ότι όποιος νέος φεύγει στο εξωτερικό είναι προδότης, αισθάνομαι ότι έχω διαπράξει δυνάμει προδοσία, μια και σκέφτομαι πως αν ήμουν νεότερος, θα έφευγα κι εγώ εκτός της χώρας του Κατρούγκαλου και του Πολάκη. Και κανονικά, με αυτή τη λογική, θα έπρεπε να χτιστεί ένα υψηλό τείχος στα χερσαία σύνορά μας, κατά το πρότυπο του κομμουνιστικού Ανατολικού Βερολίνου, ώστε η ελληνική νεότης να μην μπορεί να διαφύγει παρά μόνο μέσω θαλάσσης, που κι αυτή κατά το δυνατόν θα φυλάσσεται από το Ναυτικό, προστατεύοντας μεν τους μετανάστες που εισέρχονται, αλλά μην αφήνοντας τους Ελληνες να διαρρεύσουν. Κι όποιος το αποτολμούσε θα πυροβολούνταν ανηλεώς, όπως γινόταν επί τόσες δεκαετίες στην ουμανιστική Ανατολική Γερμανία του Χόνεκερ. Οι προδότες πρέπει να τιμωρούνται.
Και είναι λογική βέβαια η ερώτηση, κατά πόσο, εκτός του Κλίντον, πρέπει να περάσει αναδρομικό λαϊκό δικαστήριο και ο Καζαντζίδης, ο οποίος με εκατοντάδες άσματα κλαυθμήριζε για τους έλληνες μετανάστες της δεκαετίας του ’60 που γέμισαν τις φάμπρικες της Γερμανίας και του Βελγίου τις στοές. Οι μετανάστες εκείνοι ήταν βέβαια κι επίσης προδότες της πατρίδος, διότι, αντί να μείνουν στα χωριά τους και να πεθάνουν ηρωικά ως άνεργοι Σταχανοβίτες, επέλεξαν συνειδητά, λόγω μικροαστικής παρέκκλισης, να πάνε στη Μεσευρώπη και να παραγάγουν υπεραξία για τους ασπροκωλούχτεν. Να ενισχύουν και να δυναμώνουν την οικονομία του ιμπεριαλισμού, τα εργοστάσια λουκάνικων της Φρανκφούρτης και τα μεταλλεία των κληρονόμων του Λεοπόλδου Β’, μακελάρη του Κονγκό.
Ο ετοιμόδακρυς Στελλάρας έχει ηθική και εθνική ευθύνη για όλα εκείνα τα τραγούδια –ποιο να πρωτοθυμηθείς; «Το ψωμί της ξενιτιάς», «Οταν βραδιάζει στην ξενιτιά», «Φεύγουν οι μετανάστες», «Ο γυρισμός του μετανάστη», «Ανάθεμα την ξενιτιά», «Στον Καναδά στη Βραζιλία», «Στις φάμπρικες της Γερμανίας», «Δυο πατρίδες» και τόσα άλλα ωραία μελό που παρηγορούσαν τους έλληνες ξενιτεμένους, αντί να τους παροτρύνουν να γυρίσουν πίσω και να πεθάνουν ηρωικά από την ανεργία και την πείνα στα πάτρια χώματα, όπως εξάλλου άξιζε στους ηρωικούς εργάτες εκείνης της εποχής.
Αλλά μήπως στα νεότερα χρόνια δεν έχουν ευθύνη ο στιχουργός Φώντας Λάδης και ο Μάνος Λοΐζος που έγραψαν τo «Πάγωσε η τσιμινιέρα», εφόσον σε ένα σημείο οι στίχοι λένε:
«Πέντε καμιόνια στείλαν –στου φεγγαριού τη χάση/
Και γύρισαν γεμάτα απεργοσπάστες –
/γεμάτα ξαναφύγαν –κανείς δεν θα περάσει/
κάλλιο να πάμε όλοι μετανάστες…»
Τι προβοκατόρικη παρότρυνση είναι αυτή «Κάλλιο να πάμε όλοι μετανάστες»; Δεν έπρεπε να μείνουν εδώ οι εργάτες και με τις αφίσες και την αυτοθυσία τους να σώσουν τη χώρα απ’ τον φιλελευθερισμό;
Μην πούμε ότι εξίσου προδοτικά συμπεριφέρθηκαν και οι έλληνες μετανάστες του πρώτου κύματος των αρχών του 20ού αιώνα για τις ΗΠΑ μέχρι το 1930 –αλλά με την ίδια προοπτική και αυστηρή λογική του ηθοποιού, θα πρέπει να θεωρηθούν ετερόφθλαμοι και προδότες και οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού, που μετά την ήττα του 1949 στον Γράμμο – Βίτσι, αντί να μείνουν και να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να δικαστούν και μετά να εργαστούν για τη χώρα που τους γέννησε, διέφυγαν στο ανατολικό μπλοκ και εργάστηκαν στις κολεκτίβες και στα σταλινικά εργοστάσια για να οικοδομήσουν τον σοσιαλισμό και μάλιστα επί ματαίω, εφόσον αυτός εντέλει παταγωδώς κατέρρευσε –ευτυχώς συνεχίζει να ζει τουλάχιστον ο Ζαχαριάδης.
Πρόκειται για την άποψη του καλβινισμού και του Χέγκελ που λέει ότι το άτομο δεν υπάρχει, παρά μόνο το έθνος, και το υποκείμενο οφείλει να θυσιάζεται για το καλό του συνόλου. Πρόκειται για τον ιδεαλισμό που εξέθρεψε και τον ναζισμό και τον κομμουνισμό: η επίκληση του γενικού καλού, ερήμην του συγκεκριμένου και μοναδικού ανθρώπου, η αφηρημένη μελλοντική μαζική ευτυχία μέσα από την «συνειδητή απανθρωπία» του Αλτουσέρ –για να το πούμε εν προκειμένω απλά: εθνολαϊκισμός. Και επίκληση της ηθικής ευθύνης του άλλου, στιγματισμός («προδότες») κατά περίσταση, βέβαια, διότι κατά τα άλλα η ηθική γελοιοποιείται καθημερινά στο όνομα του «Υπέροχου σκοπού». Επιλεκτική ηθική, επιλεκτική ευθύνη, επιλεκτικός στιγματισμός. Η παλιά μας τέχνη κόσκινο.
Με τη λογική του ηθοποιού, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν και πρόσφυγες: οι Σύροι που διέφυγαν όφειλαν να μείνουν και να πεθάνουν ως έντιμοι πατριώτες στη Συρία μαζί με τις οικογένειές τους αλαλάζοντας «ο Αλλάχ είναι μεγάλος». Οπως και όσοι διέφυγαν από την Ελλάδα κατά τη χούντα για λόγους ιδεολογικούς, έπρεπε να παραμείνουν στην πατρίδα, να τους συλλάβει ο Παττακός και να τους βάλει να μαζεύουν γόπες –ούτε, βέβαια, και ο Λένιν έπρεπε να την κοπανήσει στην Ελβετία για να προετοιμάσει την επανάσταση. Αυτό κι αν ήταν προδοσία.
Αλλά όχι. Ο Λένιν κατ’ εξαίρεση είχε δίκιο. Είπαμε: επιλεκτική ευαισθησία, επιλεκτική ευθύνη, επιλεκτικός ουμανισμός. Σχιζοειδής λογική. Κατά περίσταση, και με διπλά σταθμά. Αλλο ο Καζαντζίδης και άλλο ο Μίκης και άλλοι συνθέτες που κι αυτοί διέφυγαν στο Παρίσι (έξοχο το «Καφενείον Εμιγκρέκ» του Βασίλη Βασιλικού) για να σωθούν στα δύσκολα χρόνια. Δεν έπρεπε να μείνουν ως βράχοι της αντίστασης και να τους χώσουν στη φυλακή, ώστε να έχει κάποια θαυμαστά πρότυπα η λαϊκή αντίσταση, που τότε προτίμησε να μάχεται ηρωικά στα σκυλάδικα;
Με βάση τη λογική του ολοκληρωτισμού είναι ριψάσπιδες. Την αντίληψη εκείνη που ονειρεύεται γενικό μπαγλάρωμα υπέρ της μαζικής ευτυχίας, την οποία θα φέρει σε κάποιο απώτερο και θολό μέλλον το κόμμα (συν τα ουρί με στρινγκ του σχετικού παραδείσου). Οι νέοι Ελληνες με δυο μεταπτυχιακά και διδακτορικό οφείλουν να παραμείνουν στην Ελλάδα άνεργοι, υπέρ πατρίδος, και να απολαμβάνουν τον στρατηγικό σχεδιασμό του μέλλοντός τους από τον διορισμένο Καρανίκα. Στο κάτω κάτω υπάρχουν και τα συσσίτια, η υπέρτατη προσφορά του κράτους προς τους νέους.
