Είχε όλα τα προσόντα για να αποβληθεί ως αποσυνάγωγη από το πολιτικό σύστημα της χώρας της: είναι γυναίκα, είναι λεσβία, ενώ δεν ανήκει σε κανένα κόμμα. Κι όμως, η 41χρονη Αννα Μπρνάμπιτς έγινε χθες πρωθυπουργός της Σερβίας μετά την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης που της ανέθεσε ο πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Η Μπρνάμπιτς καταλαμβάνει τον θώκο λίγες ημέρες αφότου ο ινδικής καταγωγής γκέι Λίο Βάραντκαρ έγινε πρωθυπουργός της Ιρλανδίας. Η σερβική κοινωνία, ωστόσο, είναι λιγότερο ανεκτική από την ιρλανδική. Οπως σημειώνει ο «Γκάρντιαν», η ομοφοβία στη βαλκανική χώρα είναι ακόμη αρκετά διαδεδομένη.

Ο σέρβος πρόεδρος, πάντως, εκτίμησε τα «επαγγελματικά προσόντα και τις προσωπικές αρετές» της νέας πρωθυπουργού καθώς και το γεγονός ότι «εργάζεται σκληρά». Ο Βούτσιτς είχε επιλέξει την Μπρνάμπιτς για διάδοχό του μετά τη θριαμβευτική του εκλογή στην προεδρία τον περασμένο Απρίλιο. Αυτός θα παραμείνει η ισχυρή πολιτική προσωπικότητα της χώρας, ενώ ο σοσιαλιστής υπουργός Εξωτερικών Ιβιτσα Ντάτσιτς «θα ηγηθεί ουσιαστικά της πολιτικής πλευράς» της κυβέρνησης. Ο Ντάτσιτς, όπως και ο Βούτσιτς, ήταν σύμμαχος του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ενώ θεωρείται φίλα προσκείμενος στο Κρεμλίνο και αφοσιωμένος στις εθνικιστικές του θέσεις.

Η Μπρνάμπιτς εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο μόλις τον περασμένο χρόνο όταν και έγινε η πρώτη υπουργός στην Ιστορία που είχε εκφράσει ανοικτά τον σεξουαλικό της προσανατολισμό αναλαμβάνοντας το υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Το βιογραφικό της λέει ότι έχει σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες και στη Βρετανία πριν επιστρέψει στη Σερβία για να εργαστεί στον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για λογαριασμό αμερικανικών επενδυτικών σχεδίων. Αυτή της η επαγγελματική δραστηριότητα τής είχε χαρίσει τον τίτλο του «επιχειρηματία της χρονιάς».

«Ακόμη και σε κάποιες δυτικές χώρες θα θεωρούνταν μεγάλη είδηση και θετικό σημάδι εάν ένας ομοφυλόφιλος γινόταν πρωθυπουργός ή υπουργός. Μπορεί να φανταστεί κανείς πόσο σημαντικό είναι για μια χώρα όπου το 65% θεωρεί πως η ομοφυλοφιλία είναι αρρώστια και το 78% ότι δεν θα πρέπει να δηλώνεται ανοικτά. Η ανάθεση του αξιώματος σε μια λεσβία δεν μπορεί παρά να είναι ένα θετικό μήνυμα» δήλωσε ο Γκόραν Μίλετιτς, ακτιβιστής του ομοφυλοφιλικού κινήματος στη Σερβία. Για τον σεξουαλικό της προσανατολισμό είχε ρωτηθεί από τους δημοσιογράφους και ο Βούτσιτς: «Οι προσωπικές επιλογές της δεν με ενδιαφέρουν, είναι ευπρόσδεκτη στη σερβική κυβέρνηση», είχε απαντήσει. «Της είπα ότι αυτό που με ενδιαφέρει είναι η δουλειά που μπορεί να κάνει».

Το βήμα είναι τεράστιο για μια χώρα την οποία η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλει για έλλειψη βούλησης στο θέμα της αντιμετώπισης της ομοφοβίας, ενώ το Βελιγράδι δέχεται πιέσεις και από την Ευρωπαϊκή Ενωση στο θέμα της προστασίας των δικαιωμάτων της ΛΟΑΤ κοινότητας. Ακτιβιστές και μη κυβερνητικές οργανώσεις καταγγέλλουν ότι οι ομοφυλόφιλοι πέφτουν συχνά θύματα διώξεων, διακρίσεων και βίας με αποκορύφωμα τις επιθέσεις των σκληροπυρηνικών εθνικιστών στους διαδηλωτές της παρέλασης ομοφυλοφιλικής υπερηφάνειας το 2010 όταν και είχαν τραυματιστεί 150 άτομα. Οι ακροδεξιοί είχαν ζητήσει τότε να απαγορευτούν οι παρελάσεις ομοφυλοφιλικής υπερηφάνειας, κάτι που έγινε τα επόμενα χρόνια από την αστυνομία για λόγους ασφαλείας. Η παρέλαση πραγματοποιήθηκε φέτος αλλά κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας και με την άκρα Δεξιά και την Ορθόδοξη Εκκλησία να διοργανώνουν αντισυγκεντρώσεις.

Ακόμη και σήμερα τα ομόφυλα ζευγάρια δεν δέχονται κανενός είδους νομικής προστασίας –το μόνο δικαίωμα που έχει αναγνωριστεί νομικά είναι η αλλαγή φύλου. Αυτό είναι ένα πεδίο στο οποίο η Αννα Μπρνάμπιτς καλείται να δώσει λύσεις. Αλλά δεν είναι το μόνο. Η χώρα προετοιμάζεται για την ένταξή της το 2020 στην Ευρωπαϊκή Ενωση, διατηρώντας παράλληλα τις στενές σχέσεις της με τη Ρωσία και καλλιεργώντας τη φιλία που υπάρχει ήδη με το Πεκίνο. Ποιος θα είναι ο ρόλος μιας πρωθυπουργού χαμηλού προφίλ και χωρίς πολιτική εμπειρία; «Δεν πιστεύω ότι η Μπρνάμπιτς θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική. Αυτή θα μείνει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του προέδρου Βούτσιτς» εκτιμά ο αναλυτής Μπόμπαν Στογιάνοβιτς. Ο δρόμος για αλλαγές στο εσωτερικό της χώρας, πάντως, είναι τόσο κλειστός.