Η διαδικασία των ιστορικών διαπραγματεύσεων για την επανένωση της Γερμανίας άρχισε τον Νοέμβριο του 1989. Η πρόθεση του Γκορμπατσόφ να αφήσει τους δορυφόρους της Σοβιετικής Ενωσης να προχωρήσουν ανεμπόδιστα στη δική τους περεστρόικα είχε οδηγήσει σε ραγδαίες αλλαγές στην Ουγγαρία, την Πολωνία και στην πτώση του Τείχους στο Βερολίνο. Το Τείχος είχε πέσει, η Ανατολική Γερμανία όμως εξακολουθούσε να υπάρχει. Οι ειρηνικές διαδηλώσεις στις πόλεις της Ανατολικής Γερμανίας ήταν η ιστορική ευκαιρία που άδραξε ο Κολ υποστηρίζοντας ότι η επανένωση της Γερμανίας είναι ασφαλέστερη και συμφερότερη οδός από την ανωμαλία, την αστάθεια και το χάος. Αφού ο Γκορμπατσόφ αντιστάθηκε στις εισηγήσεις των σκληροπυρηνικών για καταστολή της ανατολικογερμανικής εξέγερσης από τα σοβιετικά στρατεύματα, κινήθηκε στα γνώριμα μονοπάτια της σοβιετικής διπλωματίας για το γερμανικό πρόβλημα. Προκρίνοντας μια αργόσυρτη διαδικασία που θα οδηγούσε μακροπρόθεσμα σε μια συνομόσπονδη αλλά ουδέτερη Γερμανία. Τη διαφαινόμενη πρόθεση των Σοβιετικών να συζητήσουν για κάποιας μορφής επανένωση της Γερμανίας έπιασε από τα μαλλιά ο Κολ. Στις 28 Νοεμβρίου, σε μια ιστορική ομιλία, θα ανακοίνωνε ένα σχέδιο δέκα σημείων για την επανένωση της Γερμανίας. Ηταν η πρώτη φορά που γερμανός καγκελάριος τολμούσε να καλλιεργήσει προσδοκίες ότι η επανένωση μπορούσε να συμβεί μέσα στην τρέχουσα χιλιετία. Το σχέδιο του Κολ έγινε δεκτό με ρίγη ενθουσιασμού στη Γερμανία αλλά ρίγη ανατριχίλας στο εξωτερικό.

Η ειρωνεία της Ιστορίας είναι ότι όλες οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες που είχαν σταθερά υποστηρίξει, στο πλευρό της Βόννης, την επανένωση της Γερμανίας τάσσονταν τώρα εναντίον. Οι εφιάλτες του πολέμου στοίχειωναν ακόμη την Ευρώπη. Ολοι φοβούνταν την επανάληψη της Ιστορίας. Ο Κολ, παραλείποντας να αναφέρει την αναγνώριση και τον σεβασμό των υφιστάμενων συνόρων στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα των συνόρων της Γερμανίας με την Πολωνία, είχε επιβαρύνει το κλίμα. Ο Κολ θα έπαιρνε μια γεύση του κλίματος στη συνάντηση κορυφής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας τον Δεκέμβριο στο Στρασβούργο. Ποτέ στο παρελθόν, έγραψε αργότερα στη βιογραφία του, δεν είχε βιώσει μια τόσο τεταμένη και εχθρική ατμόσφαιρα. Η Θάτσερ είχε ήδη δηλώσει σταθερά αντίθετη στην επανένωση της Γερμανίας. Ο Αντρεότι προειδοποιούσε για έναν νέο παγγερμανισμό, ενώ ο Μιτεράν δήλωνε ότι η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη για μια τέτοια εξέλιξη. Μια συνέντευξη του Γιτσάκ Σαμίρ, που εξέφραζε τους φόβους ότι η ενωμένη Γερμανία μπορεί να διαπράξει τις φρικαλεότητες του παρελθόντος, είχε βαρύνει ιδιαίτερα την ατμόσφαιρα.

Σ’ αυτό το κλίμα η Θάτσερ, με τη σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων, ζήτησε από τον Κολ τη δέσμευση της Βόννης για την αναγνώριση και τον σεβασμό των υφιστάμενων συνόρων. Ο Κολ το αρνήθηκε. Ο πρώτος γύρος είχε μόλις χαθεί.

Οι Ευρωπαίοι όμως εθελοτυφλούσαν. Το ποτάμι της Ιστορίας δεν μπορούσε να αναστραφεί. Αυτό το κατάλαβαν έγκαιρα οι Αμερικανοί, οι οποίοι προσφυώς θέλησαν να το κατευθύνουν προς τη σωστή κατεύθυνση. Γι’ αυτό, μετά τις αρχικές επιφυλάξεις, τάχθηκαν υπέρ της επανένωσης, θέτοντας όμως έναν σχεδόν ακατόρθωτο όρο, την ένταξη της ενωμένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ. Η κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και η ενωμένη Γερμανία άλλαζαν την ισορροπία δυνάμεων στην Ευρώπη. Οι Αμερικανοί έκριναν απαραίτητη την περιχαράκωση της ενωμένης Γερμανίας εντός ΝΑΤΟ, την ενίσχυση της νατοϊκής συμμαχίας και την ανανέωση της δικής τους παρουσίας στην Ευρώπη. Ο Κολ συμφώνησε ασμένως στην ένταξη της ενωμένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ, εξασφαλίζοντας έτσι την αμερικανική στήριξη.

Με δεδομένη την αμερικανική στήριξη, ο Κολ κατόρθωσε να περάσει στον δεύτερο γύρο που αφορούσε τη διαδικασία. Η αρχική ιδέα για μια μεγάλη συνδιάσκεψη ειρήνης εγκαταλείφθηκε γρήγορα. Οι τέσσερις μεγάλες δυνάμεις κατοχής της ηττημένης Γερμανίας θέλησαν να κρατήσουν κλειστή τη διαδικασία. Προς ανακούφιση των Γερμανών, που σε κάθε άλλη περίπτωση θα είχαν να αντιμετωπίσουν το ζήτημα των αποζημιώσεων. Στη θέση των τεσσάρων δυνάμεων να συμμετέχουν οι δύο Γερμανίες ως κατώτεροι εταίροι, ο Κολ αντιτάχθηκε σθεναρά και πέτυχε την ισότιμη συμμετοχή των δύο Γερμανιών, την περίφημη φόρμουλα δύο συν τέσσερα. Ο δεύτερος γύρος είχε κερδηθεί.

Τα υπόλοιπα ήταν απλά. Ο Κολ κατόρθωσε να εξαγοράσει τη ρωσική συγκατάνευση για την ένταξη της ενωμένης Γερμανίας στο ΝΑΤΟ με ένα χαμηλότοκο δάνειο πολλών δισ. προς την καταρρέουσα οικονομικά Σοβιετική Ενωση και μια σειρά συμβιβασμών. Οι Γερμανοί δέχθηκαν να μειώσουν δραστικά τις στρατιωτικές τους δυνάμεις, να δεσμευθούν ότι δεν θα προχωρήσουν στην κατασκευή ή ανάπτυξη όπλων μαζικής καταστροφής και ότι θα σεβαστούν τα σύνορα με την Πολωνία. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ είχε αφαιρέσει ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο στην πορεία για την επανένωση της Γερμανίας. Το τελευταίο εμπόδιο που απέμενε ήταν η συγκατάβαση των Γάλλων. Αυτή κερδήθηκε με τη δέσμευση των Γερμανών για τη συμμετοχή της ενωμένης Γερμανίας στις ευρωπαϊκές διαδικασίες ενοποίησης και, κυρίως, τη στήριξη και επίσπευση των διαδικασιών για την ΟΝΕ και τη δημιουργία του ευρώ. Ο Κολ είχε κερδίσει και τον τρίτο γύρο. Είχε ολοκληρώσει τον ηράκλειο άθλο της επανένωσης της Γερμανίας, διασφαλίζοντας έτσι περίοπτη θέση στην Ιστορία.

Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος είναι καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής και πρώην υπουργός