Ένα εμβόλιο που θα χαρίζει ανοσία στους ανθρώπους ενάντια στην υψηλή χοληστερόλη και στη στένωση των αρτηριών εξαιτίας της, διαγράφεται πλέον στον ορίζοντα – αν και όχι στον κοντινό.
Τα πρώτα αποτελέσματα του εμβολίου σε πειραματόζωα (ποντίκια) ήταν επιτυχή, ενώ πρόσφατα ξεκίνησε και η πρώτη φάση μιας κλινικής δοκιμής σε ανθρώπους.
Οι ερευνητές έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «European Heart Journal» της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας. Το εμβόλιο με την προσωρινή ονομασία ΑΤ04Α αναπτύσσεται από την εταιρεία και το ίδρυμα ερευνών AFFiRis στην Αυστρία, με επικεφαλής τον δρα Γκίντερ Στάφλερ.
Οι έως τώρα μελέτες δείχνουν για πρώτη φορά ότι είναι δυνατό να ενεργοποιηθεί μέσω ενός μορίου το ανοσοποιητικό σύστημα έτσι ώστε να παράγει αντισώματα ενάντια στο ένζυμο PCSK9, που εμποδίζει την απομάκρυνση της «κακής» χοληστερίνης (LDL) από το αίμα.
Οι άνθρωποι με υψηλά επίπεδα LDL είτε για γενετικούς λόγους είτε λόγω κακής διατροφής και τρόπου ζωής κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν καρδιαγγειακή νόσο πρόωρα εξαιτίας της εναπόθεσης λιπιδίων και της προκαλούμενης αθηροσκλήρωσης.
Τα φάρμακα όπως οι στατίνες μειώνουν την «κακή» χοληστερίνη, αλλά πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά και μπορεί να επιφέρουν παρενέργειες σε μερικούς ανθρώπους. Μια νέα κατηγορία φαρμάκων, τα μονοκλωνικά αντισώματα που στοχεύουν στο ένζυμο PCSK9, είναι αποτελεσματικά, αλλά και δαπανηρά, ενώ η δράση τους είναι βραχύβια.
Γι’ αυτό αναζητούνται και άλλες λύσεις όπως ένα εμβόλιο. Οι δοκιμές του ΑΤ04Α στα ποντίκια έδειξαν ότι το εμβόλιο, που χορηγήθηκε υποδόρια, μείωσε την ολική χοληστερίνη κατά 53%, την «κακή» (LDL) κατά 50%, τις αθηρωματικές βλάβες στα αιμοφόρα αγγεία κατά 64% και τη φλεγμονή στα αγγεία έως κατά 28%, σε σχέση με τα πειραματόζωα που δεν είχαν εμβολιασθεί.
«Αν αυτά τα αποτελέσματα “μεταφρασθούν” με επιτυχία και στους ανθρώπους, αυτό θα σημαίνει ότι, καθώς τα αντισώματα παραμένουν επί μήνες μετά τον εμβολιασμό, θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε μια μακράς διάρκειας θεραπεία, η οποία απλώς θα χρειάζεται μια ετήσια επανάληψη μετά τον αρχικό εμβολιασμό», δήλωσε ο δρ Στάφλερ.
Το ένζυμο PCSK9 παράγεται στο ήπαρ και «κλειδώνει» πάνω στους υποδοχείς της LDL, μειώνοντας έτσι την ικανότητά τους να διώχνουν την «κακή» χοληστερίνη από το αίμα. Το εμβόλιο ΑΤ04Α ωθεί το σώμα να παράγει αντισώματα που μπλοκάρουν το εν λόγω ένζυμο, έτσι ώστε η δραστηριότητα των υποδοχέων της LDL να αυξάνεται και η «κακή» χοληστερίνη να απομακρύνεται ευκολότερα από το αίμα.
Όπως είπαν οι ερευνητές, η διαφορά ανάμεσα σε ένα συμβατικό εμβόλιο και στο ΑΤ04Α είναι ότι το πρώτο παράγει αντισώματα εναντίον συγκεκριμένων πρωτεϊνών βακτηρίων και ιών που έχουν εισβάλει στο σώμα, ενώ το εμβόλιο για τη χοληστερίνη παράγει αντισώματα ενάντια σε μια ενδογενή πρωτεΐνη-στόχο, την οποία το ίδιο το σώμα παράγει.
Η πρώτη φάση της κλινικής δοκιμής του εμβολίου κατά της χοληστερίνης σε 72 υγιείς ανθρώπους άρχισε το 2015 στο Τμήμα Κλινικής Φαρμακολογίας του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Βιέννης. Η δοκιμή αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2017 και τα αποτελέσματα αναμένονται με ενδιαφέρον.
Θα χρειασθούν πάντως τουλάχιστον έξι χρόνια, έως ότου οι επιστήμονες βεβαιωθούν ότι ένα τέτοιο εμβόλιο είναι όντως ασφαλές και αποτελεσματικό στους ανθρώπους. Μία υποψία είναι ότι θα μπορούσε να αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση διαβήτη τύπου 2. Και σε κάθε περίπτωση, λένε οι ερευνητές, το εμβόλιο δεν θα πρέπει να αποτελέσει «άλλοθι» για να μην ασκούνται οι άνθρωποι ή να τρώνε λιπαρά φαγητά χωρίς ενοχές.
