Οι καλύτερες ταινίες που δεν γυρίστηκαν ποτέ

Δεν έχουν περάσει παρά μόνο λίγες ημέρες που ο Τέρι Γκίλιαμ ανακοίνωσε περιχαρής, μέσω του Διαδικτύου, πως ολοκλήρωσε επιτέλους τα γυρίσματα του πολύπαθου «Δον Κιχώτη» του, που προσπαθούσε να γυρίσει εδώ και 20 περίπου χρόνια –σπάζοντας έτσι την «κατάρα» που κουβαλούσε τόσο τη δική του ταινία όσο και το πρωτότυπο έργο (τα ίδια τράβηξε με το έργο του Θερβάντες και ο Oρσον Γουέλς). Με αυτή την αφορμή, θυμηθήκαμε κι εμείς έξι ταινίες που έμειναν… στα μισά του δρόμου.

Ο μεγάλος κινηματογραφιστής τού «Στην τύχη ο Μπαλταζάρ», του «Πορτοφολά» και της «Μουσέτ», ο σκηνοθέτης στον οποίο υποκλινόταν ακόμα και ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ, δεν είχε τυχαία τη φήμη του πιο χριστιανού σκηνοθέτη. Και η αλήθεια είναι πως βλέποντας τις ταινίες του γινόσουν και ο ίδιος κοινωνός μιας επίκλησης που σε ξεπερνούσε. Η μεγάλη στιγμή ήρθε όταν ο «πολύς» παραγωγός Ντίνο ντε Λαουρέντις έδωσε στον Μπρεσόν «λευκή επιταγή» προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο της ζωής του. Σύντομα ο Μπρεσόν συνειδητοποίησε πως η βιβλική «Γένεσις» δύσκολα μπορεί να «περάσει» στη μεγάλη οθόνη: τα ζώα, για παράδειγμα, αδυνατούσαν να συμμορφωθούν στις σκηνοθετικές του οδηγίες –και κανένας εκπαιδευτής δεν μπορούσε να τα μεταπείσει! Ολα αυτά, το 1985.

του Ρίντλεϊ Σκοτ

Κανόνας απαράβατος στο Χόλιγουντ: όταν κάτι έχει σουξέ, το επαναλαμβάνεις. «Μα στη πρώτη ταινία ο ήρωας πεθαίνει!» θα μου πείτε. Και στο «Aλιεν» 3 πεθαίνει η Σιγκούρνι Γουίβερ, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τους παραγωγούς να στήσουν και ένα τέταρτο μέρος. Το κλου της υπόθεσης είναι αλλού: ποιον πήρε τηλέφωνο, προσωπικά, ο Ράσελ Κρόου, ζητώντας ένα νέο σενάριο για το σίκουελ του «Μονομάχου»; Τον Νικ Κέιβ! Ο οποίος, σε περίπτωση που δεν το ξέρετε, γράφει πού και πού κανένα σενάριο ή κάποιο μυθιστόρημα –ούτως ή άλλως, και τα τραγούδια του, αφηγηματικά δουλεύουν. «Πώς να σε αναστήσω;» ρωτάει ο Κέιβ. «Κάτι θα βρεις» απαντά ο Κρόου. Και η ιστορία τελειώνει εδώ…

Το 1974 (κάποια χρόνια πριν από τον «Πόλεμο των Αστρων» δηλαδή) ο σκηνοθέτης συναντά τον γάλλο παραγωγό Μισέλ Σεντού και του προτείνει τη μεταφορά του ογκωδέστατου «Dune» του Φρανκ Χέρμπερτ. Η ταινία θα είχε διάρκεια 10 ώρες, το soundtrack θα υπέγραφαν οι Pink Floyd, ενώ θα πρωταγωνιστούσαν οι Ορσον Γουελς, Μικ Τζάγκερ και Αλέν Ντελόν. Ο Γιοντορόφσκι όμως έχει ακόμα μεγαλύτερες φιλοδοξίες. Προτείνει τη συμμετοχή στο καστ του Νταλί –ο τελευταίος ζητεί το ποσό των 100 χιλιάδων δολαρίων ανά ώρα δουλειάς, απαιτώντας μάλιστα να κάθεται σε μια τουαλέτα με δελφίνια δικής του κατασκευής! Ενας χρόνος προετοιμασίας είχε περάσει, με χιλιάδες κοστούμια, σκηνικά και storyboards να έχουν ολοκληρωθεί. Υπήρξε όμως ένα σημαντικό πρόβλημα: 15 εκατομμύρια δολάρια είχαν ήδη ξοδευτεί, χωρίς να έχει γυριστεί ούτε ένα καρέ! Η οικονομική κατάρρευση θα αναγκάσει τον Σεντού να εγκαταλείψει.

Θα ήταν το magnus opus του σημαντικότερου αμερικανού κινηματογραφιστή. Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, φρέσκος από την επιτυχία του «2001» (που γύρισε το 1968) ήθελε να μιλήσει για όλα: το πάθος για εξουσία, για έρωτα, για αυτοκαταστροφή, όλα αυτά που, κατά τον δημιουργό, συντελούν σε ένα «οπτικοποιημένο επικό ποίημα». 15 χιλιάδες φωτογραφίες τοποθεσιών συγκεντρώνονται. Ο Κιούμπρικ διαβάζει εξονυχιστικά κάθε βιβλίο πάνω στο θέμα. Αλλες 17 χιλιάδες πρωτότυπες γκραβούρες μπαίνουν στο αρχείο. Ο Τζακ Νίκολσον και ο Ντέιβιντ Χέμινγκς του «Blow Up» είναι οι πρώτοι υποψήφιοι για τον ρόλο. Ολα πάνε στον βρόντο: η United Artists (και μετέπειτα η MGM) λέει το τελικό «όχι» –η εμπορική αποτυχία του «Ναπολέοντα» με τον Ροντ Στάιγκερ, το τελευταίο καρφί στο φέρετρο μιας από τις πιο φιλόδοξες ιδέες ενός σπουδαίου κινηματογραφιστή.

Τη λεγόμενη χρυσή εποχή του Χόλιγουντ, κανείς δεν μπορούσε να «πιέσει» την Γκλόρια Σουάνσον, να γυρίσει μια ταινία που δεν ήθελε, ακόμη κι αν αυτή βρισκόταν στα γυρίσματα: στα πλατό του «Queen Kelly» εν έτει 1929, η Σουάνσον ανακαλύπτει πως ο χώρος που στο σενάριο περιγραφόταν ως αίθουσα χορού ήταν στην πραγματικότητα ένα μπορντέλο και εγκαταλείπει το σετ. Σύντομα τα κακά μαντάτα έφτασαν στον σκηνοθέτη. Η σταρ του, όχι μόνο δεν θα ολοκλήρωνε το φιλμ, αλλά θα είχε και τον τελικό λόγο στη διαμόρφωση του σεναρίου. Ή έτσι νόμιζε. Γιατί μια ρήτρα στο συμβόλαιο του Στρόχαϊμ (του οποίου η καριέρα είχε πλέον καταστραφεί) της έδεσε τα χέρια. Ετσι, η κουτσουρεμένη εκδοχή του φιλμ, με ένα φινάλε εμπνεύσεως Σουάνσον, προβλήθηκε μόνο στην Ευρώπη και τη Νότια Αμερική, λίγα χρόνια μετά. Το «Queen Kelly» είναι η ταινία που παρακολουθούν μαγεμένοι οι Στρόχαϊμ και Σουάνσον στο Sunset Boulevard του Μπίλι Γουάιλντερ. Tο πιο σκληρό in-joke που φιλμογραφήθηκε ποτέ.

Ενας άντρας ερωτευμένος. Παθιασμένα και ολοκληρωτικά. Που τυγχάνει να είναι παντρεμένος με μια πανέμορφη γυναίκα (η Ρόμι Σνάιντερ πλάι στον Σερζ Ρετζιανί). Η ζωή του σε άσπρο – μαύρο. Οι φαντασιώσεις του σε οργιώδες Technicolor. Ο Κλουζό στα πρόθυρα νευρικής κρίσης: εξουθενωτικές πρόβες με τους ηθοποιούς να φεύγουν ρετάλια από το πλατό. Στο τέλος, αυτός και ο πρωταγωνιστής του θα καταλήξουν στο νοσοκομείο, ο πρώτος με έμφραγμα. Η δε Ρόμι Σνάιντερ, συγκλονισμένη από την εμπειρία, αναζητά έναν σκηνοθέτη εξίσου «παράφρονα» για να τα δώσει όλα. Και βρίσκει τον Αντρέι Ζουλάφσκι, με τον οποίο γυρνούν το «Σημασία έχει να αγαπάς» το 1975.