Οι γάλλοι στρατηγοί του αιώνα που πέρασε ήταν πάντα έτοιμοι –για τον προηγούμενο πόλεμο. Ετσι η στρατηγική τους το 1914 θα κέρδιζε τον πόλεμο του 1870. Οι επιλογές τους του 1940 σίγουρα θα ήταν αποτελεσματικές το 1914. Η στρατηγική του 1954 στο Βιετνάμ θα είχε καλύτερη τύχη το 1940. Κ.ο.κ.

Αντιστρόφως, οι επιτυχίες κρίθηκαν από στρατηγικές επιλογές που έτυχαν επεξεργασίας πολύ πριν δοκιμαστούν στο πεδίο της μάχης. (Σε μερικές περιπτώσεις με περιπετειώδη τρόπο –οι ρηξικέλευθες ιδέες του στρατάρχη Μ.Ν. Τουχατσέφσκι για τα τεθωρακισμένα ήταν ορθές και ίσως να κέρδισαν τον Πόλεμο, αλλά τον καταδίκασαν στις Δίκες της Μόσχας το 1937).

Ετσι και οι μεταρρυθμίσεις –ως προς το εύρος, την εμβέλεια και την αποτελεσματικότητα –κρίνονται πολύ πριν «ανοίξει» η μεταρρυθμιστική περίοδος και πέσουν στο τραπέζι οι πρώτες προτάσεις.

Ετσι, για να είμαστε έτοιμοι για αυτά που θα έρθουν, πρέπει να προετοιμαστούμε, επειγόντως, για τη νέα μεταρρυθμιστική περίοδο. Ιδίως αν αποχωρήσει η τρόικα, που ήταν η κινητήρια δύναμη του προηγούμενου κύματος μεταρρυθμίσεων, πρέπει να αρχίσουμε να αναρωτιόμαστε πώς θα είναι η επόμενη μέρα και αν θα μπορέσουμε να τα καταφέρουμε.

Αν η επόμενη μέρα είναι σαν την προηγούμενη, τότε τα πράγματα θα είναι απλούστερα. Θα ξεσκονίσουμε τα παλιά προσπέκτους για να θυμηθούμε τι κάνει το καθένα από τα πολλά και πολύχρωμα κουμπιά και θα πάμε για μπάνια (με το τηλέφωνο της τρόικας πρώτο στη μνήμη του κινητού). Από το 2009, που ήταν η τελευταία φορά που αποφασίζαμε μόνοι μας, έχει περάσει καιρός.

Αυτό που όμως πρέπει να μας προβληματίσει είναι μήπως ο κόσμος είναι διαφορετικός από αυτό που τον θυμόμαστε πριν αρχίσουμε να διαπληκτιζόμαστε με την τρόικα. Μήπως η τρόικα και τα διάφορα προγράμματα ήταν απλώς μια έκτακτη οδική βοήθεια που μας τράβηξε στο συνεργείο; Μήπως τώρα αρχίζει η ουσιαστική δουλειά; Μήπως πέρα από το ποιος θα κρατάει το τιμόνι πρέπει να αποφασίσουμε πού θα πάμε και πώς;

Πολύ φοβάμαι ότι αυτά που ξέραμε δεν φτάνουν. Στον κόσμο της οικονομίας, η γήρανση του πληθυσμού έχει προχωρήσει πολύ και φορτώνει άλλο ένα εθνικό χρέος τουλάχιστον. Η τεχνολογία και η παγκοσμιοποίηση αλλάζουν τις παραμέτρους της ανταγωνιστικότητας. Η μετανάστευση έχει αντιστραφεί και τώρα εμείς τροφοδοτούμε την ανάπτυξη άλλων. Ο κόσμος έξω από τα σύνορα είναι πολύ πιο σύνθετος: πολλά που θεωρούσαμε δεδομένα –όπως το σημείο αναφοράς της ΕΕ –πρέπει να διεκδικηθούν.

Η ελληνική πολιτική τάξη έχει αποδείξει ότι μπορεί να κάνει μόνο ένα πράγμα κάθε φορά. Το να μην μπορεί να μασάει τσίχλα και να περπατά ταυτοχρόνως είναι σπάνιο προτέρημα. Ετσι, μετά τη δεύτερη αξιολόγηση του τρίτου Μνημονίου πρέπει κάποιοι να εφαρμόσουν αυτά που αποφασίστηκαν, ενώ άλλοι να σκεφτούν πού θα πάνε αύριο –και πώς.

Δυστυχώς για την Ελλάδα το καλοκαίρι είναι η εποχή των μπάνιων στη θάλασσα (για τους μεν) και των ώριμων φρούτων (για τους δε).

*Ο Πλάτων Τήνιος είναι οικονομολόγος, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά

Τελευταία Νέα