Σήμερα που τα αποτελέσματα της διαπραγμάτευσης για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης και τα εμφανή σημάδια κυβερνητικής κατάρρευσης σηματοδοτούν την αρχή του τέλους για την κυβέρνησης της Αριστεράς στη χώρα μας, είναι ευκαιρία να κρίνουμε τα πεπραγμένα της με μεγαλύτερη ψυχραιμία και αντικειμενικότητα. Θα ήταν λοιπόν χρήσιμο να αναλογιστούμε ότι πολλά από τα κρισιμότερα γεγονότα των τελευταίων 2,5 ετών βρίσκουν τις ρίζες τους ή εξηγούνται με βάση την ιστορία της Αριστεράς στην Ελλάδα και παγκοσμίως.
Σημαντικότερη παρακαταθήκη που αφήνει η κυβέρνηση Αριστεράς στον τόπο μας ήταν η περίφημη διαπραγμάτευση του 2015 που κατέληξε σε ταπεινωτική ήττα για το επιτελείο του πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα και μεγάλο κόστος για τη χώρα. Το κρίσιμο ερώτημα είναι, τί οδήγησε τον Πρωθυπουργό να ριχτεί σε μια μάχη από την οποία – λογικά – θα γνώριζε εξ αρχής ότι δεν είχε καμία σοβαρή πιθανότητα επιτυχίας, παίρνοντας στο λαιμό του τον Ελληνικό λαό;
Πράγματι τα αριστερά κινήματα ποτέ στην ιστορία τους δεν πορεύτηκαν με γνώμονα τις πιθανότητες επιτυχίας πριν ξεκινήσουν μια σύγκρουση ή μια εκστρατεία. Είναι γνωστό ότι ο Λένιν αρχικά εκτιμούσε τις πιθανότητες νίκης της Οκτωβριανής Επανάστασης «κοντά στο 10%» ενώ ο Μάο Τσε Τούνγκ κυνηγημένος από το Κινεζικό εθνικιστικό κόμμα είχε για μια περίοδο απομείνει με 1000 περίπου συντρόφους σε μια αχανή χώρα της οποίας ο πληθυσμός πλησιάζε το ¼ του παγκοσμίου συνόλου. Έναν τέτοιο πρόχειρο υπολογισμό είχε κάνει και ο Ζαχαριάδης όταν εκτιμούσε τις πιθανότητες νίκης του ΕΑΜ στον Εμφύλιο, σε μια εποχή μάλιστα που οι συγκρούσεις αποτιμώνταν όχι σε δις Ευρώ, αλλά σε αίμα.
Το ότι οι πρωταγωνιστές της πρώτης φοράς Αριστερά απέφυγαν να εξηγήσουν στον Ελληνικό λαό αυτήν την πραγματικότητα δείχνει όχι μόνο ότι δεν διδάχθηκαν τίποτα από την ιστορία αλλά και ότι καταδέχτηκαν να παρασύρουν την Ελληνική κοινωνία σε μια αχρείαστη και κοστοβόρα σύγκρουση που είχε περισσότερο ιδεολογικά παρά κοινωνικά κίνητρα.
Ενα εξίσου σοβαρό πρόβλημα, είναι ότι μετά το τέλος της διαπραγμάτευσης οι ιθύνοντες αρνήθηκαν να αναλάβουν τις ευθύνες τους για το αποτέλεσμα αυτής. Ο πρ. Υπουργός Οικονομικών Γιαν. Βαρουφάκης εξοβελίστηκε από την κυβέρνηση και σήμερα περιφέρεται ανά την υφήλιο παραπονούμενος ότι για την αποτυχία του έφταιγαν όλοι οι άλλοι εκτός από αυτόν. Ο δε Πρωθυπουργός για να δικαιολογήσει την παραμονή του στην εξουσία υιοθετεί όλα τα μνημονιακά επιχειρήματα που στηλίτευε στο παρελθόν ενώ υποστηρίζει ότι οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015 μετέπειτα της συμφωνίας με την Τρόικα τον αποδέσμευσαν από κάθε υπόσχεση ή άποψη που είχε εκφέρει όλα τα προηγούμενα χρόνια της πολιτικής του καριέρας.
Το άλλο μεγάλο χαρακτηριστικό της κυβέρνησης της Αριστεράς ήταν η εκπληκτική ευκολία με την οποία τα μέλη της ψεύδονταν στον Ελληνικό λαό ακόμα και για πράγματα ευκόλως διασταυρώμενα. Δεν αναφέρομαι μόνο στα προεκλογικά ψέματα περί σκισήματος του μνημονίου, αναστολής ιδιωτικοποιήσεων, αποχώρησης από το ΝΑΤΟ κλπ. Πιο αφάνταστα ήταν τα ψέματα που έλεγαν κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης τους. Σχεδόν καθημερινά στα τελευταία 2,5 χρόνια ακούγαμε τους Αλ. Τσίπρα, Γιαν. Βαρουφάκη και Παν. Καμμένο να αναγγέλουν ότι «η Τρόικα τελείωσε και έρχονται οι Θεσμοί», «οι θέσεις μας κερδίζουν έδαφος στην Ευρώπη» και ότι «η συμφωνία καθαρογράφεται» (η οποία παρεπιπτόντως διέδιδαν ότι δεν περιελάμβανε «κανένα μέτρο») ή για τα ξεδιάντροπα αφηγήματα περί «παράλληλου προγράμματος» και «αντίμετρων». Υπήρχαν πολλά παρωνύμια με τα οποία οι επικριτές των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ χαρακτήριζαν αυτά τα ψέματα, με γνωστότερο ίσως αυτό του Ελ. Βενιζέλου ο οποίος είχε πει πως η νέα συμφωνία της κυβέρνησης με την Τρόικα θα ονομάζεται «Σχέδιο Ανάπτυξης Νέας Οικονομίας» (ΣΑΝΟ).
Κι αυτή η πρακτική βρίσκει τις ρίζες της στην ιστορία της Αριστεράς από την εποχή της εξωφρενικής προπαγάνδας της Σοβιετικής Ενωσης. Χαρακτηριστική ήταν μια ταινία που παράγγειλε ο Στάλιν όπου τον έδειχνε να καταφτάνει στο Βερολίνο μέσα σε έναν όχλο εκστασιασμένων Γερμανών οι οποίοι έσπευδαν να τον υποδεχτούν ως απελευθερωτή. Στην πραγματικότητα ο Στάλιν δεν επισκέφθηκε ποτέ το Βερολίνο. Στην δική μας πρόσφατη ιστορία ο Ζαχαριάδης, για να εμψυχώνει τους πολεμιστές του ΕΑΜ συχνά τους διαβεβαίωνε ότι ο Στάλιν στέλνει όπλα για να στηρίξει τον αγώνα τους και μάλιστα κάποτε τους πρόσταξε να σκάψουν έναν αεροδιάδρομο για να προσγειωθεί το αεροπλάνο με τα πολεμοφόδια που υποτίθεται ότι έστελνε ο θείος Στάλιν! Όπως όμως δείχνει η ιστορία, το ψέμα είναι μια μέθοδος άμυνας μέχρι να έλθουν τα αδιέξοδα της πραγματικότητας. Σε ανάλογα σύγχρονα αδιέξοδα έχει περιέλθει σήμερα και η χώρα μας.
Είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν η γνώση των κρίσιμων αυτών ιστορικών γεγονότων θα είχε αποτρέψει τους πολίτες από το να επιλέξουν ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο του 2015. Η δυναμική που είχε αναπτύξει ο ΣΥΡΙΖΑ τους μήνες πριν τις εκλογές, σε συνδυασμό με την κόπωση από την πολυετή λιτότητα εφαρμοσμένη από τα δύο παλιά κόμματα εξουσίας, τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, έκανε την άνοδο του στην εξουσία να μοιάζει αναπόφευκτη. Όμως η γνώση της ιστορίας και ειδικότερα η ψύχραιμη αποτίμηση της εμπειρία από την πρώτη φορά Αριστερά μπορεί να αποτελέσουν οδηγό για μελλοντικές κρίσιμες εκλογές που θα καθορίσουν την έξοδο από τα μνημόνια, την επιστροφή στην κανονικότητα και την προοπτική στο μέλλον.
(*) Ο Γιώργος Κράτσας είναι δικηγόρος Λονδίνου – διδάκτωρ νομικής του University College London
