«Ποτέ δεν ξεκινώ από την εικόνα. Η σκηνική απεικόνιση οφείλει να ακολουθεί την ιδέα ως αναπόφευκτη συνέπειά της». Η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν» είχε ανασύρει αυτή τη δήλωση του τέως καλλιτεχνικού διευθυντή της Λυρικής Σκηνής Στέφανου Λαζαρίδη, όταν το 2010 έφυγε από τη ζωή νικημένος από τον καρκίνο, για να υπενθυμίσει την κληρονομιά που αφήνει. Το ίδιο επιχειρείται στο επερχόμενο πρόγραμμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής το οποίο ξεκινά τον Οκτώβριο και ολοκληρώνεται τον Ιούλιο του 2018, μέσα από ένα μικρό αφιέρωμα στον τέως διευθυντή της.
Η ανακοίνωση του προγράμματος χθες ξεκίνησε με μια εισαγωγή της υπουργού Πολιτισμού Λυδίας Κονιόρδου που ταίριαζε στη Λυρική: ήταν λυρική και η ίδια. «Χθες ήμουν εδώ και παρακολούθησα την συναυλία του Λεωνίδα Καβάκου. Σήμερα ξύπνησα και μου ήρθε αυτό το τραγούδι». Δευτερόλεπτα μετά η Κονιόρδου άρχισε να τραγουδά Οδυσσέα Ελύτη σε μελοποίηση Μίκη Θεοδωράκη: «Με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς εβγήκα/ στο αγιάζι των λειμώνων στη μόνη ακτή του κόσμου/πού να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ!/ Τα κορίτσια μου πένθος για τους αιώνες έχουν/ Τ’ αγόρια μου τουφέκια κρατούν και δεν κατέχουν/ πού να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ!». Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Γιώργος Κουμεντάκης από την πλευρά του υπενθύμισε την ανάγκη ανοιχτής επικοινωνίας της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την κοινωνία. «Η μεγάλη τέχνη της όπερας ποτέ δεν ήταν διακοσμητική, αντιθέτως πάντα ήταν σε διάλογο με την κοινωνία. Λαμβάνοντας αυτό ως δεδομένο και πυξίδα, επιθυμία μας για την πρώτη μας σεζόν εδώ στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος είναι να επανατοποθετήσουμε την όπερα στις πραγματικές της διαστάσεις. Δεν μας ενδιαφέρει μια τέχνη διακοσμητική, αλλά μια τέχνη αιχμηρή, επιδραστική, σημερινή και διαχρονική. Θέλουμε μια όπερα που δημιουργεί ερωτηματικά και ανοίγει συζητήσεις, που προκαλεί διαφωνίες, αλλά και που μας ενώνει».
Αιχμηρή ματιά. Στο φετινό πρόγραμμα πάνω από τους θεματικούς κύκλους και τα αφιερώματα, η λεπτή γραμμή που συνδέει όλες τις παραγωγές είναι η αιχμηρή ματιά και ο σύγχρονος προβληματισμός. «Παίρνουμε τη σκυτάλη από τους σπουδαίους συνθέτες της όπερας οι οποίοι διαχειρίστηκαν στα έργα τους –έμμεσα ή άμεσα –πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα. Μεταφέρουμε στο σήμερα τον προβληματισμό τους, βρίσκοντας τα νοήματα, τα θέματα, τις αποχρώσεις και αναθέτοντας σε καλλιτέχνες αιχμής να δημιουργήσουν παραστάσεις που θα σέβονται το έργο, αλλά και την ίδια στιγμή θα μπορούν να προβληματίσουν τον σημερινό θεατή». Μέσα σε αυτό το ελπιδοφόρο πλαίσιο του νέου προγραμματισμού, με τη νέα ματιά και την αίσθηση ότι κάτι καινούργιο αλλάζει στο λυρικό θέατρο της χώρας, θα συναντήσουμε επτά κύκλους και το αφιέρωμα στον Στέφανο Λαζαρίδη. Εδώ ανήκουν έργα του 18ου, του 19ου και του 20ού αιώνα, από όλες τις μεγάλες σχολές της όπερας (γαλλική, γερμανική, ιταλική, σλαβική), αριστουργήματα της όπερας για πρώτη φορά όπως «Ηλέκτρα» του Στράους, «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Γκουνό και «Υπόθεση Μακρόπουλου» του Γιάνατσεκ. Παράλληλα επιχειρείται διαφορετική ματιά σε διάσημες όπερες όπως ο «Μαγικός αυλός» από την Κωμική Οπερα του Βερολίνου και «Λουτσία ντι Λαμερμούρ» σε συμπαραγωγή με τη Βασιλική Οπερα του Λονδίνου.
Τη σεζόν 2017/18, εξάλλου, αναμένονται η νέα οπερέτα του Νίκου Κυπουργού πάνω στη «Μήδεια» του Μποστ, οι όπερες «Μποέμ» και «Τόσκα» στις παραγωγές με τις οποίες τις παρουσίασε ο Στέφανος Λαζαρίδης στην ΕΛΣ, οι σημαντικές όπερες στο Ηρώδειο «Ναμπούκο» και «Κάρμεν», αλλά και ένα αφιέρωμα στο έργο του Μάνου Χατζιδάκι. Το Μπαλέτο της ΕΛΣ θα παρουσιάσει μια νέα εκδοχή της «Ωραίας Κοιμωμένης», την παιδική βερσιόν του «Καρυοθραύστη», ένα δίπτυχο σύγχρονου χορού σε χορογραφίες Αντώνη Φωνιαδάκη και Αλεξάντερ Εκμαν, ενώ θα συμμετάσχει και στην όπερα «Ρωμαίος και Ιουλιέτα». Αναμένονται επίσης συνεργασίες με έλληνες και ξένους σπουδαίους καλλιτέχνες του λυρικού θεάτρου και της μουσικής Γιάννη Κόκκο, Γκρέιαμ Βικ, Πόντους Λίντμπεργκ, Πάτρικ Κίνμονθ, Νίκο Μαστοράκη, Γιοχάνες Σιτς, Κέιτι Μίτσελ, Μπάρι Κόσκι, Αλεξάντερ Εκμαν, Γιάννη Χουβαρδά, Λέο Μουσκάτο, Νίκο Καραθάνο καθώς επίσης με νεότερους και καταξιωμένους αρχιμουσικούς και μονωδούς. Στην εναρκτήρια παραγωγή της σεζόν «Ηλέκτρα» του Στράους πρωταγωνιστεί η κορυφαία ελληνίδα μεσόφωνος Αγνή Μπάλτσα στην πρώτη της συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ. Αν η τακτική επιχορήγηση των 12,5 εκατ. ευρώ φτάσει στο ταμείο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συν την κάλυψη των λειτουργικών εξόδων από το υπουργείο Οικονομικών είναι αρκετά για να αντεπεξέλθει στα έξοδα που θα προκύψουν. Αυτό τόνισε ο Γ. Κουμεντάκης επισημαίνοντας: «Ελπίζουμε ότι οι παραγωγές μας θα έχουν την απήχηση που περιμένουμε, οπότε θα έχουμε και έσοδα. Φυσικά αναμένουμε και την έκτακτη επιχορήγηση των 4.168.000 ευρώ για να πληρωθούν τα λειτουργικά έξοδα στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (φύλαξη, καθαριότητα κ.λπ.) ώστε να μη δημιουργηθούν νέα ελλείμματα. Σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις τις ΕΛΣ προς τρίτους οι οποίες τον Φεβρουάριο σας είχαμε πει ότι είναι 3.115.000, τώρα έχουν μειωθεί και έχουν φτάσει στα 2,5 εκατ. Υπάρχει μπορώ να πω μια συνετή διαχείριση. Ξέρετε ότι το ελληνικό θέατρο δεν μπορεί να βασιστεί μόνο στα έσοδά του. Το ότι υπάρχει η υπουργός εδώ δίπλα δείχνει ότι στηρίζεται στο υπουργείο Πολιτισμού. Είμαστε εποπτευόμενος φορέας και χρειαζόμαστε την επιχορήγηση για να υπάρξουμε». Ο Κουμεντάκης στο πλαίσιο της αναφοράς στους οικονομικούς πόρους για την βιωσιμότητα του ιστορικού πολιτιστικού οργανισμού αναφέρθηκε και στον σημαντικό τομέα των χορηγιών λέγοντας ότι έχει εξασφαλίσει την στήριξη μεγάλων επιχειρήσεων.
