Το ΑΠΘ εξακολουθεί να είναι ένα μεγάλο, ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο. Βρίσκεται πολύ ψηλά στις κατατάξεις, βγαίνει πρώτο ή δεύτερο μεταξύ των ελληνικών πανεπιστημίων –επομένως εκτελεί την αποστολή του, δηλαδή την εκπαίδευση των νέων και την παραγωγή νέας γνώσης μέσω της έρευνας, όπως ακριβώς αναμένεται από ένα τέτοιο μεγάλο πανεπιστήμιο. Κι όλα αυτά παρά το ότι έχουμε δει τους προϋπολογισμούς μας να μειώνονται στο 1/4 του ποσού του 2009 και έχουμε πληγεί από τις συνεχείς συνταξιοδοτήσεις.
Η καθημερινότητα στο campus της Πανεπιστημιούπολης του ΑΠΘ, η οποία είναι μια πόλη μέσα στην πόλη, έχει σκαμπανεβάσματα. Υπάρχουν περίοδοι που λειτουργούμε καλά και άλλες πιο δύσκολες. Αυτή τη στιγμή αντιμετωπίζουμε πρόβλημα με ναρκωτικά στο ανατολικό σημείο, γύρω από την Πολυτεχνική Σχολή, όπου δεν είχαμε τέτοια προβλήματα για πολλά χρόνια. Εκεί μετακινήθηκαν οι διακινητές, γιατί εκδιώχθηκαν από άλλα σημεία της πόλης και τους τελευταίους δύο μήνες προσπαθούν να δημιουργήσουν μια «πιάτσα».
Είχαμε συνεχώς αναφορές από φύλακες και θυρωρούς. Εμείς ως Σύγκλητος και ως διοίκηση του ΑΠΘ ζητάμε διαρκώς τη συμβολή της οργανωμένης πολιτείας. Αυξήσαμε τις ομάδες φύλαξης, προσθέτοντας προσωπικό από χρήματα της επιτροπής ερευνών, και ήρθαμε σε συνεννόηση με τον ΟΚΑΝΑ, με τον οποίο υπογράψαμε και σύμφωνο συνεργασίας, για να δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε και σε άλλο επίπεδο, αυτό της πρόληψης, το πρόβλημα της χρήσης ναρκωτικών. Εχουμε την ιδιάζουσα περίπτωση μέσα στην Πανεπιστημιούπολη να βρίσκεται το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, το οποίο κάθε μέρα υποδέχεται ανθρώπους που φιλοξενεί ο ΟΚΑΝΑ. Πολλοί από αυτούς επιλέγουν τελευταία το κυλικείο της Πολυτεχνικής Σχολής για να πιουν τον καφέ τους και συγχρωτίζονται και με τους διακινητές. Εκεί δημιουργήθηκε μια άσχημη κατάσταση, αυτή ακριβώς που προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε.
Η επιστολή των 471 φοιτητών ζητούσε μια λύση σ’ αυτό το πρόβλημα, γιατί, όπως είναι λογικό, δεν ανέχονται να φοιτούν σε ένα περιβάλλον που δεν αρμόζει σε ένα πανεπιστήμιο, δεν είναι συμβατό με την έννοια του πανεπιστημίου. Επομένως, αυτή η επιστολή δημοσιοποίησε το πρόβλημα και νομίζω άγγιξε περισσότερες χορδές της κοινωνίας, γιατί προέρχεται από νέους ανθρώπους που ίσως για πρώτη φορά διαμαρτύρονται για όσα βιώνουν.
Εμείς αυτό που ζητάμε είναι η Αστυνομία να παρεμβαίνει όποτε παρεμβαίνει και στην υπόλοιπη πόλη. Οταν γίνονται αδικήματα που χρειάζεται να παρέμβει η Αστυνομία, να μη χρειάζεται ο διαχωρισμός, να ισχύει παντού το ίδιο. Οι δικοί μας οι φύλακες δεν έχουν ούτε τη νομική εξουσιοδότηση ούτε την επιχειρησιακή ικανότητα να αντιμετωπίζουν διακινητές ναρκωτικών ή οποιουσδήποτε άλλους κάνουν κακουργηματικές πράξεις. Το Πανεπιστήμιο θα παραμείνει άσυλο διατήρησης ιδεών, ελεύθερης σκέψης, έκφρασης και παραγωγής νέας γνώσης. Αυτό θα το διαφυλάξουμε –και ξέρουμε πώς θα το κάνουμε -, ωστόσο το άσυλο δεν μπορεί να είναι άσυλο έκνομων πράξεων.
Ο νόμος Διαμαντοπούλου έδινε κάποιους επιπλέον βαθμούς ελευθερίας στα ελληνικά πανεπιστήμια και τη δυνατότητα να σχεδιάσουν μια δική τους αναπτυξιακή πολιτική, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ιδρύματος. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν εφαρμόστηκε στην ουσία ο νόμος, γιατί με αλλεπάλληλες τροποποιήσεις και την κατ’ ουσία κατάργηση των συμβουλίων δεν μπόρεσαν να δοκιμαστούν οι ρυθμίσεις που προέβλεπε.
Ο νέος νόμος δεν φέρνει μια νέα πνοή στο Πανεπιστήμιο ούτε το μεταφέρει στην παγκόσμια πραγματικότητα. Αυτό που θα δημιουργήσει είναι περισσότερες αλλαγές, σε μια περίοδο που το Πανεπιστήμιο χρειάζεται σταθερό πλαίσιο λειτουργίας και κάποιους βαθμούς ελευθερίας για να μπορέσει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια νέα στρατηγική. Με προβληματίζει πάρα πολύ ο νέος τρόπος διαχείρισης των ερευνητικών προγραμμάτων, ο οποίος απομακρύνεται από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα ερευνητικά πανεπιστήμια, αλλά και ο τρόπος διαχείρισης των μεταπτυχιακών σπουδών, καθώς και εκεί εισάγεται μια υπερρύθμιση από το υπουργείο, η οποία δεν φέρνει κάτι καινούργιο.
Αυτό που θέλουμε είναι να ανοίξουμε τις πόρτες μας σε φοιτητές όλου του κόσμου. Βλέπουμε, ωστόσο, πως τα ελληνικά πανεπιστήμια κλείνονται όλο και περισσότερο στο καβούκι τους. Κινούμαστε μάλλον προς την αντίθετη κατεύθυνση. Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι φοιτητές το Πανεπιστήμιο και το πώς αντιλαμβάνονται οι καθηγητές τον ρόλο τους.
Δεν θέλω να αναφέρομαι σε πανεπιστήμια-πρότυπα. Συνήθως μιλάμε για τα πιο γνωστά, αυτά που έχουν πίσω τους ιστορία αιώνων, τα πανεπιστήμια-θεσμούς. Δεν μπορεί εύκολα ένα πανεπιστήμιο 300ό στην παγκόσμια κατάταξη να φτάσει την Οξφόρδη. Κανείς δεν μπορεί να πιστεύει ότι με κάποιον μαγικό τρόπο θα φτιάξουν όλα. Το ΑΠΘ, όμως, ανεβαίνει διαρκώς και γίνεται ολοένα και πιο αναγνωρίσιμο –κι αυτός είναι ένας εφικτός στόχος.
