Το 2013 ο Ογκι Πούλμαν έγινε για πρώτη φορά γνωστός στο ελληνικό κοινό με το βιβλίο Θαύμα (κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος) που έκτοτε έχει ανατυπωθεί άλλες τρεις φορές, αφού ο Ογκι υπήρξε κυριολεκτικά ένα συγγραφικό θαύμα όπως το λέει και ο τίτλος του.
Στο βιβλίο – ντεμπούτο της Ρ. Τζ. Παλάσιο Θαύμα, ο Ογκι, ένα δεκάχρονο αγόρι που γεννήθηκε με κρανιοπροσωπική δυσμορφία, σταματά τα κατ’ οίκον μαθήματα και συνεχίζει τη φοίτησή του στο ιδιωτικό σχολείο Μπίτσερ. Στο πρώτο βιβλίο ο μικρός Ογκι αντιμετωπίζει τα σκαμπανεβάσματα της κοινωνικής ζωής και της δημόσιας έκθεσής του. Βιώνει τις δύσκολες καταστάσεις της απόρριψης και της κοροϊδίας από την μια αλλά και την ειλικρινή και ανιδιοτελή φιλία από την άλλη. Ο Ογκι ίσως να είναι τρομακτικός στην όψη ή να αποτελεί πρόβλημα για τους φίλους του, ο αυτοσαρκασμός του όμως και η ειλικρινής συμπεριφορά του είναι το μεγαλύτερο κέρδος γι’ αυτούς. Στο βιβλίο παρακολουθούμε κυρίως τη σκέψη και τους προβληματισμούς του μικρού αγοριού στο γυμνάσιο, στον δρόμο για την πλήρη αυτογνωσία του και την αγάπη που τρέφει για τον εαυτό του. Παρατηρούμε ότι το πραγματικό πρόβλημα δυσμορφίας που έχει ξεπερνιέται, γιατί ο Ογκι μπορεί να κάνει τα πάντα να συμβούν. Ιδιαίτερα ευαίσθητη είναι η εξομολόγηση της αδελφής του, που εξωτερικεύει τα συναισθήματά της για αυτόν, τα οποία πολλές φορές εμπλέκονται με τις δικές ανάγκες και αναζητήσεις.
Ανάγκη αποδοχής
Το Θαύμα είναι ένα βιβλίο που συγκινεί και προβληματίζει όχι για το κομμάτι της διαφορετικότητας όσο για την ανάγκη αποδοχής, η οποία δεν αφορά μόνο τον Ογκι. Η έννοια της διαφορετικότητας είναι εξάλλου τόσο ρευστή και αμφίσημη. Ολα τα παιδιά υποκύπτουν στην ανάγκη τους αυτή να ξεχωρίζουν, να διαφέρουν και να κερδίζουν την προσοχή. Ο Ογκι όμως, ο πραγματικά διαφορετικός, τους δείχνει έναν δρόμο στη ζωή που δεν μπορούσαν να δουν χωρίς ίσως τα μάτια του.
Αυτή την πορεία ακολουθούμε στο δεύτερο βιβλίο της Παλάσιο Ο Ογκι και εγώ (εκδ. Παπαδόπουλος 2016). Είναι η ιστορία του Ογκι από την οπτική γωνία τριών παιδιών που επηρέασε τη ζωή τους. Οπως η ίδια η συγγραφέας αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου, Ο Ογκι και εγώ δεν αποτελεί με τον παραδοσιακό τρόπο τη συνέχεια του Θαύματος. Είναι ένα ταξίδι μέσω αφηγήσεων στη σκέψη τριών παιδιών που εξηγούν τα κίνητρα της συμπεριφοράς τους.
Η πρώτη ιστορία είναι αυτή του Τζούλιαν. Ο Τζούλιαν, που είχε επιλεγεί από τον διευθυντή να καλωσορίσει τον Ογκι στο σχολείο, ήταν εκείνος που του φέρθηκε πιο άσχημα από όλους. «Το ξέρω, το ξέρω, το ξέρω. Δεν φέρθηκα καλά στον Ογκι Πούλμαν». Τι ήταν όμως εκείνο που έκανε τον Τζούλιαν να έχει τέτοια συμπεριφορά; Ο Τζούλιαν φοβάται, έχει αϋπνίες, έχει επίσης απαιτητικούς γονείς που πάσχουν από τελειομανία, έχει πολύ ευαίσθητο εσωτερικό κόσμο που επηρεάζεται αρνητικά από την «αποκρουστική» εμφάνιση του Ογκι. «Αυτό το αγόρι δεν έπρεπε να έρθει ποτέ στο σχολείο», αναφέρει κάπου η μαμά του Τζούλιαν και εκείνος ελπίζει ότι αν φύγει όλα θα είναι όπως παλιά. Δεν θα έχει εφιάλτες και όλα θα επιστρέψουν στο σημείο που ήταν πριν. Ο Τζούλιαν δεν αντέχει την απομόνωση, θέλει να είναι αστείος και δημοφιλής, θέλει να κερδίζει τα βλέμματα και τις θετικές κριτικές των άλλων. Από τη στιγμή όμως που ήρθε αυτό το περίεργο αγόρι, φοβάται ότι όλα αυτά σιγά σιγά χάνονται. Χάνει τον φίλο του τον Τζακ, χάνει τις θετικές κρίσεις προς το πρόσωπό του, την ηρεμία του, μέχρι που τελικά αποπέμπεται και από το σχολείο. Ο Τζούλιαν δεν αισθάνεται να έχει κάνει κανένα λάθος. Εξάλλου έχει πάντα τη μαμά του να τον στηρίζει και να δικαιολογεί τη συμπεριφορά του απέναντι στον Ογκι. Ομως μια συγκινητική εξομολόγηση της γιαγιάς του από την παιδική της ηλικία στις διακοπές του στη Γαλλία τον κάνει να μην φοβάται πια. Τον κάνει να αναγνωρίζει τα λάθη του, να αντιλαμβάνεται τις αδυναμίες του και στο τέλος να τις νικά.
Η δεύτερη αφήγηση είναι του πιο παλιού φίλου του Ογκι, του Κρίστοφερ. «Είναι δύσκολο να είσαι φίλος με τον Ογκι», λέει ο Κρίστοφέρ και ξέρει καλά τι εννοεί. Γνωρίζονται από τους πρώτους μήνες της ζωής τους και μεγάλωσαν μαζί. Ο Κρίστοφερ ήταν τόσο στενά συνδεδεμένος με τον Ογκι που δεν αντιλαμβανόταν ακριβώς τι ήταν αυτό που τρόμαζε τους άλλους όταν τον αντίκριζαν. Ηταν τόσο οικείο γι’ αυτόν το πρόσωπο του φίλου του. Μαζί στο παιχνίδι, στις βόλτες, αλλά μαζί και στις εγχειρήσεις και τα προβλήματα. Ο Κρίστοφερ όμως αλλάζει γειτονιά και οι δυο τους απομακρύνονται. Στην αφήγησή του περιγράφεται η φόρτισή του και τα προβλήματα της συναναστροφής με ένα τέτοιο παιδί, η προτεραιότητα που είχε ο Ογκι σε σχέση με αυτόν, η έκθεσή του σε καταστάσεις σκληρές, όπως μια επίσκεψη σε ένα νοσοκομείο. Ο Κρίστοφερ, αν και έχει πάψει να κάνει στενή παρέα με τον Ογκι, φαίνεται να έχει ένα έντονο δέσιμο μαζί του. Σαν να ήταν ο Ογκι το μεγαλύτερο σχολείο για αυτόν, σαν να ήταν ο Ογκι εκείνος που μπόρεσε να του δείξει πόσο σκληρό είναι να διαφέρεις, πόσο σημαντικό να αγωνίζεσαι, να μην ξεχνάς, να ζητάς και να παίρνεις βοήθεια.
Μυστική φιλία
Η τελευταία αφήγηση είναι της Σάρλοτ. Μας περιγράφει τη μυστική φιλία που ανέπτυξε με την πιο δημοφιλή κοπέλα του σχολείου, τη Ζιμένα, και την εκπληκτική Σάμερ. Εδώ ανοίγεται ένας κόσμος που έχει να κάνει με τη σκέψη των παιδιών, τις ανάγκες τους και τις αναζητήσεις τους. Η Σάρλοτ ήταν και αυτή ένα από τα τρία παιδιά που υποδέχθηκαν τον Ογκι στο σχολείο. Ποτέ δεν έκανε παρέα μαζί του, αλλά φρόντιζε να είναι πάντα ευγενική και καλή σε βαθμό που τη θεωρούσαν υποκρίτρια, όπως θα της πει η νέα της φίλη. Μέσα από τα λόγια αυτά, όσο και αν φαίνονται σκληρά, η Σάρλοτ αρχίζει μια δική της προσωπική αναζήτηση για το πώς θέλει να είναι, για το τι σημαίνει αγάπη, φιλία και γνήσια συμπεριφορά.
Το βιβλίο αυτό της Παλάσιο είναι, όπως και το πρώτο, υποδειγματικά μεταφρασμένο από την έμπειρη Μαρίζα Ντεκάστρο, που πετυχαίνει να αποδώσει την προσπάθεια της συγγραφέως να βυθιστεί στην ψυχή των παιδιών και να δείξει το πώς αυτή διαμορφώνεται από το περιβάλλον και τις κοινωνικές επιρροές. Βλέπουμε την ανιδιοτελή συμπεριφορά τριών δεκάχρονων παιδιών που αποκαλύπτονται χωρίς να κρύβονται πίσω από κανονιστικές προσταγές και εκφράζουν αυτό που τους τρομάζει ή φοβούνται. Μέσα από αυτή την ομολογία τους όμως καταφέρνουν να το εξημερώσουν και να το αποδεχθούν. Τα παιδιά για τη συγγραφέα έχουν απεριόριστη δυνατότητα να αγαπήσουν και να νοιαστούν. Εκείνα μπορούν να δείξουν τη μεγαλύτερη αποδοχή και ανοχή απέναντι σε όλους, ακόμα και τους πιο αδύναμους ή τους πιο απομονωμένους. Είναι αυτά που χαρίζουν το χαμόγελο και το χειροκρότημά τους απλόχερα γιατί μάλλον γνωρίζουν πως μόνο έτσι, όπως λέει ο Ογκι, μπορούμε να νικήσουμε τον κόσμο.
R.J. Palacio
Θαύμα
Μτφ. Μαρίζα Ντεκάστρο
Εκδ. Παπαδόπουλος, 2013, σελ. 368
Τιμή: 14 ευρώ
R.J. Palacio
Ο Ογκι κι εγώ
Μτφ. Μαρίζα Ντεκάστρο
Εκδ. Παπαδόπουλος, 2016, σελ. 336
Τιμή: 14 ευρώ
