Ενα από τα τρέχοντα θέματα συζήτησης στην Ελλάδα είναι η μονιμοποίηση των εργαζομένων στην καθαριότητα. Στη Βρετανία, πάλι, συζητούν για τη μονιμοποίηση των πολιτών. Από την ημέρα που οι Βρετανοί ψήφισαν υπέρ του Brexit ένα πράγμα βρίσκεται στο μυαλό των ευρωπαίων κατοίκων της Γηραιάς Αλβιώνος: θα μπορέσουν να μείνουν ή θα απελαθούν;
Επί έναν ολόκληρο χρόνο 3,2 εκατ. άνθρωποι –μεταξύ τους περίπου 150.000 Ελληνες –οι οποίοι έφυγαν από τις πατρίδες τους και έκαναν σπίτι τους το Ηνωμένο Βασίλειο αναζητώντας μια καλύτερη ζωή αντιμετωπίζονταν από τη βρετανική κυβέρνηση ως διαπραγματευτικό χαρτί. Από τη Δευτέρα που το Λονδίνο έδωσε στη δημοσιότητα την πρότασή του για την προστασία των δικαιωμάτων τους, η αβεβαιότητα έλαβε τέλος. Ή μήπως όχι;
Η Τερίζα Μέι πράγματι εγγυήθηκε ότι όλοι οι Ευρωπαίοι που βρίσκονται σήμερα στη χώρα θα παραμείνουν και μετά το Brexit. Γενικά, η πρόταση δεν είναι κακή. Υπάρχουν, όμως, πολλά γκρίζα σημεία, ενώ ορισμένοι σχολιαστές υποστηρίζουν ότι δημιουργεί πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Η βρετανική κυβέρνηση εισάγει μια νέα κατηγορία πολιτών, τους «εγκατεστημένους» (settled), οι οποίοι θα αποκτούν άδεια παραμονής «επ’ αόριστον» και θα έχουν ίδια δικαιώματα με τους βρετανούς πολίτες (διαμονή, εργασία, εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, επιδόματα και συντάξεις) πλην αυτού του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, με εξαίρεση τις δημοτικές εκλογές.
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η παραμονή στη χώρα επί τουλάχιστον πέντε συναπτά έτη. Στις διαπραγματεύσεις θα συμφωνηθεί μία καταληκτική ημερομηνία έως την οποία οι Ευρωπαίοι πρέπει να έχουν εγκατασταθεί στη Βρετανία προκειμένου να αποκτήσουν δικαίωμα μόνιμης παραμονής. Η Μέι είπε ότι θα πρόκειται για μια ημερομηνία μεταξύ της 29ης Μαρτίου 2017, όταν ενεργοποιήθηκε το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισαβόνας, και της 29ης Μαρτίου 2019, όταν θα γίνει το Brexit. Το δεύτερο είναι και το πιθανότερο σενάριο.
Οσοι συμπληρώνουν πέντε χρόνια πριν από την καταληκτική ημερομηνία θα γίνονται «εγκατεστημένοι» αφού προηγουμένως υποβάλουν σχετική αίτηση στο υπουργείο Εσωτερικών. Οσοι βρίσκονταν στη χώρα πριν από την καταληκτική ημερομηνία αλλά δεν έχουν συμπληρώσει πέντε χρόνια θα μπορούν να παρατείνουν την παραμονή τους μέχρι να χτίσουν την πενταετία και να λάβουν, τελικά, την ιδιότητα του «εγκατεστημένου».
Η ιδιότητα αυτή θα αφαιρείται εάν αυτός που τη φέρει απουσιάσει από τη Βρετανία για περισσότερα από δύο χρόνια, εκτός εάν έχει «ισχυρούς δεσμούς» με τη χώρα (π.χ. οικογένεια). Οσοι «εγκατεστημένοι» έχουν συμπληρώσει έξι χρόνια παραμονής θα μπορούν, εάν το επιθυμούν, να υποβάλουν αίτηση για απόκτηση βρετανικής υπηκοότητας.
Οσοι έρθουν στη χώρα μετά την καταληκτική ημερομηνία θα μπορούν να μείνουν έως ότου ολοκληρωθεί η διετής «περίοδος χάριτος» που θα αρχίσει μετά το Brexit, λαμβάνοντας προσωρινή άδεια παραμονής. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι στο τέλος θα μπορέσουν να αποκτήσουν καθεστώς «εγκατεστημένου». Γι’ αυτούς θα ισχύουν οι ρυθμίσεις της νέας μεταναστευτικής νομοθεσίας, οι οποίες δεν έχουν ανακοινωθεί. Στις ρυθμίσεις αυτές θα υπάγονται και οι Ευρωπαίοι που θα θελήσουν να έρθουν στη χώρα μετά το Brexit.
Αγνωστο παραμένει τι δικαιολογητικά θα απαιτούνται για να αποδείξει κάποιος ότι μένει επί πέντε χρόνια στη Βρετανία (πολλοί που νοικιάζουν σπίτια ή δωμάτια δεν έχουν στο όνομά τους λογαριασμούς οργανισμών κοινής ωφελείας ή δημοτικών τελών, ενώ κάποιοι φιλοξενούνται από φίλους ή συγγενείς και δεν διαθέτουν συμβόλαιο μίσθωσης). Επιπλέον, δεν διευκρινίζεται αν θα ζητηθούν και άλλου είδους δικαιολογητικά (π.χ. αποδείξεις ότι κάποιος εργάζεται ή αναζητά εργασία κ.λπ.). Ωστόσο, αξιωματούχος της Ντάουνινγκ Στριτ είπε στα «ΝΕΑ» ότι θα αρκεί μόνον η απόδειξη διαμονής.
Η ασάφεια της βρετανικής πρότασης προκάλεσε νέα αβεβαιότητα στους ευρωπαίους κατοίκους της χώρας. Αρκετοί, ελλείψει επίσημης πληροφόρησης, καταφεύγουν στα κοινωνικά δίκτυα προσπαθώντας να μάθουν αν κινδυνεύουν. «Προτεραιότητα για εμάς είναι η προστασία των δικαιωμάτων των ελλήνων φοιτητών και εργαζόμενων που βρίσκονται στη Βρετανία. Υπάρχουν γκρίζα σημεία αβεβαιότητας στην πρόταση τα οποία πρέπει να διαλευκανθούν» είπε στα «ΝΕΑ» ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος.
Αυτό που εξόργισε πολλούς είναι η πρόθεση του Λονδίνου να αναγκάσει περίπου 150.000 πολίτες που έχουν ήδη υποβάλει αίτηση για πιστοποιητικό μόνιμου κατοίκου (ένα έντυπο 85 σελίδων που συνοδεύεται από παράβολο 65 στερλινών) να καταθέσουν νέα αίτηση για να τους χορηγηθεί καθεστώς «εγκατεστημένου». Για πρώτη φορά η έννοια της μονιμότητας αποκτά… προσωρινό χαρακτήρα!
«Αυτό δείχνει πόσο λίγο σέβονται τους πολίτες που υπέφεραν από κρίσεις άγχους ενώ περνούσαν από αυτή την επίπονη διαδικασία. Μερικοί έχουν δαπανήσει χιλιάδες στερλίνες για αμοιβές δικηγόρων και τώρα τους λένε ότι δεν χρειαζόταν να το κάνουν», δήλωσε στα «ΝΕΑ» ο Νικολά Ατόν, επικεφαλής της ομάδας The3million, η οποία εκπροσωπεί ατύπως τους Ευρωπαίους της Βρετανίας. «Σου λένε ότι μπήκες στη χώρα με καθεστώς Α, απέδειξες ότι είσαι νόμιμος και τώρα, επειδή γουστάρω να σου γ… τη ζωή, κάνε αίτηση ξανά» έγραψε ο Γ.Δ. σε μια ομάδα Ελλήνων της Βρετανίας στο facebook.
«Είμαστε πολύ απογοητευμένοι. Δυστυχώς, η πρόταση απέχει πολύ από αυτή που υπέβαλε η ΕΕ» υποστήριξε ο Ατόν. Στην πρόταση των Βρυξελλών αναφέρεται ότι οι Βρετανοί που ζουν στην ΕΕ θα διατηρήσουν εφ’ όρου ζωής όλα τα δικαιώματα που έχουν σήμερα και θα μπορούν να εργαστούν ή να συνταξιοδοτηθούν σε οποιαδήποτε χώρα.
