Επειδή γνωρίζω δύο-τρία πράγματα από διαπραγματεύσεις, ένα πράγμα μπορώ να πω με σχετική βεβαιότητα και με την επιφύλαξη της πληροφόρησης που έχουμε μέχρι στιγμής για το τι ακριβώς συνέβη (ή δεν συνέβη) στη Διάσκεψη για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας: λύση δεν υπήρξε γιατί κάποιοι δεν ήθελαν τη λύση (ενδεχομένως με τίποτα και κάτω από οποιεσδήποτε ορθολογικά ρεαλιστικές συνθήκες). Εάν την ήθελαν υπήρχαν όλα τα στοιχεία στο τραπέζι που θα επέτρεπαν εκείνες τις διατυπώσεις (το wording) που θα οδηγούσαν στους έντιμους συμβιβασμούς για τη «δίκαιη και βιώσιμη λύση» με βάση τις γνωστές αρχές του ΟΗΕ και του κεκτημένου της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Είχαμε φθάσει τόσο κοντά. Ποιοι είναι ακριβώς αυτοί οι συγκεκριμένοι «κάποιοι» θα το μάθουμε ή θα το αποκωδικοποιήσουμε ίσως σύντομα με επίσημο και υπεύθυνο τρόπο μέσω της έκθεσης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ στο Συμβούλιο Ασφαλείας σε λίγες μέρες. Αλλά επί του παρόντος, ας μη σπεύδουμε σε βεβιασμένα, τελεσίδικα συμπεράσματα. Οι διαχρονικές ευθύνες της Τουρκίας είναι δεδομένες. Ας αποφύγουμε όμως το εύκολο παιγνίδι (το γνωστό blame game) της επίρριψης ευθυνών. Μερικές φορές οι ευθύνες έχουν περίπλοκες, υπόγειες ή αφανείς αφετηρίες. H ελληνική πλευρά λέει ότι η «Τουρκία οδήγησε τη διάσκεψη σε αδιέξοδο» . Η «Cyprus Mail» γράφει ότι «ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης έχασε μια ιστορική ευκαιρία» για λύση.

Η θέση «μηδενικές εγγυήσεις, μηδενικά στρατεύματα», ορθή ως καταληκτικός στόχος, μπορεί δυνητικά να εμπλαισιωθεί με τέτοιες διατυπώσεις που να οδηγεί σε αποδεκτές ρυθμίσεις λύσης, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να αναγορευθεί και σε άκαμπτο δόγμα αυτοπαγίδευσης που να μην επιτρέπει διαπραγματευτικούς ελιγμούς αναγκαίους για την επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος/συμβιβασμού. Οπως έλεγε ο Χ. Ουίλσον, ο πρώην Εργατικός πρωθυπουργός της Βρετανίας, ανήκει στις φράσεις θεολογικής κατηγορίας δυνητικές τού «να λύσουν ή να καταστρέψουν μια διαπραγμάτευση (make or break a negotiation).

Και πάντως, λύση θα μπορούσε να υπάρξει μόνο αν το τελικό στάδιο της διαπραγμάτευσης είχε διεξαχθεί στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο των πρωθυπουργών. Οπως διεξήχθη, το αδιέξοδο αποτέλεσμα ήταν λίγο – πολύ προδιαγεγραμμένο, καθώς γνωρίζουμε ορισμένα πράγματα.

Το τι θα γίνει απ’ εδώ και πέρα για την Κύπρο είναι άγνωστο. Ολα τα σενάρια είναι ανοιχτά μέχρι το πλέον ζημιογόνο. Η μόνη παρηγοριά, το γεγονός ότι η Κύπρος είναι κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης και γι’ αυτό ας ευγνωμονούν οι Κύπριοι τον Κ. Σημίτη.

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών