«Οι μισοί Ελληνες ηλικίας 18-35 ετών δηλώνουν ότιυποστηρίζονται οικονομικά από τους γονείςή άλλους συγγενείς τους». Αν θα κρατούσαμε κάτι από την ενδιαφέρουσα έρευνα της διαΝΕΟσις –κομμάτι μιας πανευρωπαϊκής έρευνας -, θα ήταν το παραπάνω δεδομένο. Και αν σε αυτό προσθέσουμε ένα ακόμη στοιχείο από την ίδια έρευνα, έχουμε το μείγμα του σήμερα:οι έλληνες νέοι δηλώνουνλίγο περισσότερο αριστεροί, πολύ λιγότερο θρησκευόμενοιαπό τους γονείς τους. Εχουνλίγο καλύτερο επίπεδο εκπαίδευσηςαπό αυτούς, αλλά συμμετέχουν λιγότερο σε εθελοντικές ή συλλογικές δράσειςαπό ό,τι οι γονείς τους (πλην των πολιτικών δράσεων). Θα τολμούσαμε δε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ του μέσου νέου και με δικές μας σκέψεις. Δικτυωμένοι σχεδόν όλη μέρα, χωρίς εικόνα των αναλογικών σχέσεων εργασίας και της κουλτούρας της διεκδίκησης, διαμένοντες στο πατρικό τους και βιοποριζόμενοι από συντάξεις. Ευέλικτοι και πολύγλωσσοι, αλλά όχι χειραφετημένοι με την παλιά αυτοσχεδιαστική ή και θεσμική έννοια.
Πιο λιανά: παλιά τα πράγματα ήταν εξίσου δύσκολα. Η εργασία όμως αποτελούσε μια πραγματικότηταπου τη διέτρεχαν όροι και κανόνες. Ρευστή βέβαια, αφού η ταξική αντίθεση δεν επέτρεπε ποτέ στον κόσμο της εργασίας να επαναπαυτεί. Ταυτόχρονα όμως οι υποτελείς τάξεις είχαν καταφέρει να γίνουν μέρος ενός κοινωνικού συμβολαίου. Και συχνά ήταν οι ελίτ αυτές που επιχειρούσαν να το διαρρήξουν.
Σήμερα; Ο τριαντάρης, έρμαιο του κάθε ασύδοτου επιχειρηματία, χωρίς κοινωνική μέριμνα, μοιάζει με θραυσματική εργασιακή μονάδα που δεν έχει πια να χάσει τίποτα, παρά τις αλυσίδες του, αλλά συχνά δεν έχει καν αλυσίδες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η απονομιμοποίηση των θεσμών που και η παραπάνω έρευνα επικυρώνει αλλά και η απόσταση από τους υπάρχοντες πολιτικούς σχηματισμούς διαμορφώνουν ένα κρίσιμο τοπίο όπου το αντιπολιτικό ρεύμα θα αλληλοτροφοδοτείται από τη διαρκή επισφάλεια. Και όλα μαζί προσεχώς θα φτιάξουν νέα – υβριδικά πολιτικά υποκείμενα που θα συμπεριλαμβάνουν ιδεολογικές αποχρώσεις όλων των χώρων.
Τι απομένει; Τι μπορεί να γίνει; Λύνεται αυτό με part time ή προσλήψεις; Ή μήπως με τον εμφύλιο δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που μερίδα της αξιωματικής αντιπολίτευσης επιχειρεί να πριμοδοτήσει με τη ρητορική της; Η απάντηση δεν είναι απλή και δεν χωράει στα συνήθη κομματικά αφηγήματα. Η απάντηση προϋποθέτει νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Και βέβαια να εμπεδώσουν καλά τα κόμματα τα δείγματα της έρευνας που αναφέραμε.
