Η άλλη Κίνα

Η κρατούσα εικόνα της Κίνας στις δυτικές κοινωνίες είναι αυτή της αναδυόμενης υπερδύναμης. Μιας χώρας που ξεχειλίζει από σφρίγος και ζωντάνια, που αναπτύσσεται ραγδαία δημογραφικά και οικονομικά. Με κολοσσιαία έργα υποδομών, όπως ο νέος Δρόμος του Μεταξιού, με τεράστιες επενδύσεις στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Μια εμπορική δύναμη και μια αχανής αγορά που όλοι σπεύδουν να προσεταιριστούν και να συνάψουν εμπορικές συμφωνίες. Μια υπερδύναμη που εγείρει αξιώσεις πλανητικής κυριαρχίας στον 21ο αιώνα.

Αυτή η εικόνα και το μέγεθος των συμφερόντων υπερκαλύπτουν συνήθως τη σκοτεινή της πλευρά. Της καταπίεσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της στέρησης των πολιτικών ελευθεριών, της Κίνας της Πλατείας Τιεναμέν, των πολιτικών κρατουμένων και των διαφωνούντων. Οι περισσότεροι από αυτούς, όπως ο Λιου Σιαομπό, είναι γνωστοί ως τα παιδιά της γενιάς του Μάο. Φοίτησαν στα πανεπιστήμια όταν αυτά ξανάνοιξαν μετά τον θάνατο του Μάο, έγιναν ακτιβιστές της δημοκρατίας, καθόρισαν και καθορίστηκαν από τα γεγονότα της πλατείας Τιεναμέν. Ο Λιου Σιαομπό, που πρωτοστάτησε στα γεγονότα, συνελήφθη από τις Αρχές και ρίχτηκε στις φυλακές για δύο χρόνια χωρίς δίκη. Οταν απελευθερώθηκε, είχε χάσει τη θέση του στο πανεπιστήμιο και το καθεστώς του απαγόρευσε να δημοσιεύει και να δίνει διαλέξεις.

Αρχισε να δημοσιεύει στο εξωτερικό στηλιτεύοντας την παντοδυναμία του κόμματος και της κομματικής νομενκλατούρας, τις διασυνδέσεις των κομματικών με τον υπόκοσμο και το πέπλο διαφθοράς και καταπίεσης που σκέπαζε την κινεζική κοινωνία. Ο Λιου έδωσε τη δική του εξήγηση και για το κινεζικό παράδοξο. Το παράδοξο μιας ανοιχτής καπιταλιστικής οικονομίας σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, με ένα κλειστό αυταρχικό πολιτικό σύστημα. Ενώ θεωρητικά η οικονομική ανάπτυξη διευρύνει τα κοινωνικά αιτήματα για πολιτική εκπροσώπηση, το κινεζικό πολιτικό σύστημα παραμένει ερμητικά κλειστό. Η εξήγησή του είναι ότι ο κυνισμός και ο ηδονισμός που έχουν επικρατήσει οδηγούν σε ένα αξιακό κενό που επιτρέπει το παράδοξο. Είναι η ηθική κατάρρευση μιας κοινωνίας που προτιμάει τον πλούτο από την ελευθερία, τα αξιώματα από τη δημοκρατία, το lifestyle από την πραγματική πρόοδο. Μια αντινομία που γίνεται ολοένα και πιο διακριτή στις λεγόμενες «ανελεύθερες δημοκρατίες».

Μαζί με άλλους διαφωνούντες ίδρυσαν το Charter 08, κατά τα πρότυπα του Charter 77 του Χάβελ στην κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία. Τα κείμενα μιλούσαν για δημοκρατία, διάκριση των εξουσιών, ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερία του λόγου.

Ο Λιου συνελήφθη και καταδικάστηκε σε έντεκα χρόνια φυλάκισης. Οταν το 2010 του απονεμήθηκε το βραβείο Νομπέλ, η απονομή έγινε συμβολικά σε μια «κενή έδρα». Ούτε το βραβείο Νομπέλ ούτε η ανίατη ασθένεια που τον προσέβαλε έκαναν δυνατή την αποφυλάκισή του. Ο Λιου πέθανε στις κινεζικές φυλακές πριν από λίγες μέρες αγωνιζόμενος για την πραγμάτωση ενός καλού σκοπού, όπως θα έλεγε ο Κομφούκιος.