Συνολικά εννέα γερμανοί υπήκοοι, τέσσερις εκ των οποίων έχουν διπλή γερμανοτουρκική υπηκοότητα, κρατούνται επί του παρόντος στην Τουρκία, κατηγορούμενοι για «σχέσεις με την τρομοκρατία», στο πλαίσιο του πογκρόμ που ξεκίνησε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά το αποτυχημένο περσινό πραξικόπημα. Ο τελευταίος, ο γερμανός ακτιβιστής Πέτερ Στόιτνερ, συνελήφθη στις 5 Ιουλίου μαζί με 11 ακόμη ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ανάμεσά τους και η διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας στην Τουρκία Ιντίλ Εσέρ, ενώ συμμετείχε ως εκπαιδευτής σε προπαρασκευαστικό εργαστήρι για την ψηφιακή ασφάλεια και τη διαχείριση της πληροφορίας σε ένα ξενοδοχείο της Μεγάλης Νήσου ή Μπουγιούκαντα, ενός από τα Πριγκιποννήσια. Ηταν, καθώς φαίνεται, η σταγόνα που έκανε το ποτήρι της γερμανικής οργής να ξεχειλίσει.

Μιλώντας σε ασυνήθιστα σκληρό τόνο, ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας, ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ανακοίνωσε χθες έναν «επαναπροσανατολισμό», μια αλλαγή κατεύθυνσης της γερμανικής πολιτικής απέναντι στην Τουρκία, με μέτρα που απειλούν να πλήξουν οικονομικά τον ιστορικό της εταίρο. «Πρέπει να γίνουμε σαφέστεροι από ό,τι υπήρξαμε μέχρι σήμερα» δήλωσε ο Γκάμπριελ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε διακόπτοντας επί τούτου τις διακοπές του. Ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών κατήγγειλε την Αγκυρα για συστηματικές παραβιάσεις του κράτους δικαίου που «δεν μπορεί να μείνουν χωρίς συνέπειες» –μια θέση που χαρακτηρίστηκε «αναγκαία και επιβεβλημένη» και από τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ.

Το πρώτο συγκεκριμένο μέτρο που εξαγγέλθηκε ήταν η ενίσχυση των προειδοποιήσεων που απευθύνει το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών αναφορικά με τα ταξίδια στην Τουρκία, έναν ιδιαίτερα δημοφιλή παραθεριστικό προορισμό για τους γερμανούς πολίτες, εν μέσω μάλιστα τουριστικής περιόδου. «Ο καθένας μπορεί να επηρεαστεί. Τα πλέον παράλογα πράγματα είναι πιθανά» σημείωσε ο Γκάμπριελ. «Οι πολίτες που μεταβαίνουν στην Τουρκία για επαγγελματικούς ή προσωπικούς λόγους καλούνται να επιδεικνύουν αυξημένη προσοχή και, ακόμη και για σύντομες περιόδους παραμονής, να δηλώνουν την παρουσία τους στις προξενικές Αρχές» αναφέρει η νέα ταξιδιωτική οδηγία του γερμανικού υπουργείου.

Στροφή 180 μοιρών. Οπως ξεκαθάρισε ο Γκάμπριελ, ο «επαναπροσανατολισμός» της γερμανικής πολιτικής συμπεριλαμβάνει και μια επανεξέταση των πιστώσεων, των εγγυήσεων και των χρηματοδοτικών ενισχύσεων που παρέχει το Βερολίνο στις εξαγωγές ή τις επενδύσεις γερμανικών επιχειρήσεων στην Τουρκία. «Δεν είναι πλέον δυνατόν να συνιστούμε επενδύσεις σε μια χώρα» χωρίς νομική ασφάλεια, όπου «ακόμα και εντελώς αθώες επιχειρήσεις κρίνεται ότι διατηρούν σχέσεις με τρομοκράτες», τόνισε ο Γκάμπριελ. Η γερμανική εφημερίδα «Die Zeit» υποστήριξε προχθές πως οι τουρκικές Αρχές παρέδωσαν πριν από αρκετές εβδομάδες στο Βερολίνο κατάλογο 78 γερμανικών επιχειρήσεων, ανάμεσά τους και τη χημική βιομηχανία BASF, τις οποίες κατηγορούν για διασυνδέσεις με το δίκτυο του Φετουλάχ Γκιουλέν, του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ μουσουλμάνου ιεροκήρυκα που κατηγορεί η Αγκυρα ως εγκέφαλο και υποκινητή του αποτυχημένου πραξικοπήματος. «Δεν βλέπω πώς εμείς ως γερμανική κυβέρνηση μπορούμε να συνεχίσουμε να εγγυόμαστε επιχειρηματικές επενδύσεις στην Τουρκία αν υπάρχει κίνδυνος αυθαίρετης απαλλοτρίωσης για πολιτικούς λόγους» πρόσθεσε.

Ο Γκάμπριελ προχώρησε και ένα βήμα πιο πέρα: το Βερολίνο, προειδοποίησε, θα «συζητήσει με τους ευρωπαίους εταίρους του» για το μέλλον των κονδυλίων που λαμβάνει η Τουρκία στο πλαίσιο της διαδικασίας προσέγγισης με την ΕΕ. Το ύψος των κονδυλίων αυτών ανέρχεται στα 4,45 δισ. ευρώ για την περίοδο 2014-2020. Και χωρίς αυτή την απειλή, ωστόσο, οι γερμανικές κυρώσεις απειλούν να καταφέρουν σοβαρό πλήγμα στην Τουρκία. Το 10% των τουριστικών κρατήσεων από τις αρχές της φετινής χρονιάς αφορά γερμανούς τουρίστες. Η Γερμανία ήταν ο πρώτος κατά σειρά προορισμός των τουρκικών εξαγωγών το 2016, με συνολικές αγορές ύψους 14 δισ. δολαρίων, και η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή των τουρκικών εισαγωγών, στα 21,5 δισ. δολάρια. Επιπλέον, χθεσινό δημοσίευμα της γερμανικής «Bild», που επικαλείται κυβερνητικές πηγές, θέλει το Βερολίνο να δρομολογεί «πάγωμα» των εξοπλιστικών του προγραμμάτων με την Αγκυρα.

Οργισμένη αντίδραση από το Τσαβούσογλου

Εντονη ήταν, όπως άλλωστε αναμενόταν, η αντίδραση της Αγκυρας στις γερμανικές εξαγγελίες. Επισημαίνοντας τη «σοβαρή κρίση εμπιστοσύνης» που σοβεί ανάμεσα στις δύο χώρες, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επέρριψε την ευθύνη στη Γερμανία, κατηγορώντας την πως υιοθετεί μία «προσέγγιση δύο μέτρων και δύο σταθμών απέναντι στη χώρα μας». Η Γερμανία αξιώνει «την απελευθέρωση Γερμανών που κρατούνται στην Τουρκία κατηγορούμενοι για διασυνδέσεις με την τρομοκρατία» ενώ παράλληλα «προσφέρει καταφύγιο σε τρομοκράτες του PKK και του FETO», κατήγγειλε ο Τσαβούσογλου αναφερόμενος στους κούρδους αυτονομιστές και το δίκτυο του Φετουλάχ Γκιουλέν αντίστοιχα. «Δεν θεωρούμε παρόμοιες απειλές εναντίον της Τουρκίας αντάξιες μιας σοβαρής χώρας» διακήρυξε ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών από τα Κατεχόμενα, όπου βρισκόταν χθες. Η Τουρκία δεν πρόκειται να υποκύψει «σε απειλές και εκβιασμούς. Οι επιθετικές διακηρύξεις του Γκράμπριελ δεν προοιωνίζονται τίποτε καλό για τη φιλία ανάμεσα στις δύο χώρες και τη συνεργασία τους σε διάφορους τομείς», πρόσθεσε. Πιστός στην απόρριψη κάθε ξένης κριτικής, που έχει θεσπίσει ως γραμμή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας βλέπει στις γερμανικές εξαγγελίες μόνο «σκοπιμότητες» ενόψει των γερμανικών ομοσπονδιακών εκλογών του Σεπτεμβρίου.