Νέα σύγκρουση

Με την ανακατάληψη της Μοσούλης στο Βόρειο Ιράκ, η οργάνωση Ισλαμικό Κράτος μπορεί να αποτελεί πολύ σύντομα παρελθόν. Αλλά η ήττα του ISIS δεν θα φέρει την ειρήνη στη Μέση Ανατολή ούτε θα σημάνει το τέλος της συριακής τραγωδίας. Αντίθετα, είναι πιθανό να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στη ματωμένη και χαοτική ιστορία της περιοχής –ένα κεφαλαίο όχι λιγότερο επικίνδυνο από εκείνα που άνοιξαν από την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας έως το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οτι θα συνεχιστεί αυτό το βίαιο μοτίβο θεωρείται σχεδόν βέβαιο. Η περιοχή εξακολουθεί να αδυνατεί να λύσει από μόνη της τις εσωτερικές της συγκρούσεις και να δημιουργήσει ένα ανθεκτικό ειρηνευτικό πλαίσιο. Το αποτέλεσμα είναι να παραμένει παγιδευμένη κάπου ανάμεσα στον 19ο και τον 20ό αιώνα. Οι δυτικές δυνάμεις έχουν ασφαλώς ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η συμφωνία Σάικς – Πικό, με την οποία η Βρετανία και η Γαλλία μοιράστηκαν τα μεταοθωμανικά εδάφη, προκαλεί ακόμη οργή στους Αραβες σαν να υπογράφτηκε χθες. Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνά κανείς τον ρόλο της τσαρικής Ρωσίας στην περιοχή αλλά και το γεγονός ότι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Σοβιετική Ενωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν σταμάτησαν να παρεμβαίνουν με πολλούς τρόπους.

Μετά το τέλος του Ισλαμικού Κράτους, το νέο κεφάλαιο στην ιστορία της Μέσης Ανατολής θα καθοριστεί από την ανοικτή και άμεση σύγκρουση ανάμεσα στη σουνιτική Σαουδική Αραβία και το σιιτικό Ιράν, με δεδομένο ότι οι δυο παγκόσμιες δυνάμεις που δραστηριοποιούνται στην περιοχή έχουν λάβει ήδη σαφή θέση στη σύγκρουση: οι ΗΠΑ συντάσσονται με τη Σαουδική Αραβία και η Ρωσία με το Ιράν. Ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» θα αντικατασταθεί από αυτήν την ηγεμονική σύγκρουση. Και με τη Σαουδική Αραβία και τους τέσσερις συμμάχους της να θέτουν στην απομόνωση το Ιράν, η σύγκρουση αυτή έφτασε στο πρώτο της κομβικό σημείο και μάλιστα στην καρδιά της περιοχής που δεν είναι άλλη από τον Περσικό Κόλπο.

Είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι μια στρατιωτική σύγκρουση με το Ιράν θα βάλει φωτιά στην περιοχή όπως δεν είχε κάνει καμία σύγκρουση στο παρελθόν στη Μέση Ανατολή. Ακόμη χειρότερα, με τον εμφύλιο στη Συρία να συνεχίζεται και το Ιράκ αποδυναμωμένο από τις εσωτερικές του συγκρούσεις για την εξουσία, είναι πολύ πιθανό το ISIS να παραμείνει κατά κάποιον τρόπο δραστήριο, ενώ παράγων αποσταθεροποίησης θα πρέπει να θεωρηθεί και το λεγόμενο «κουρδικό ζήτημα». Για μια σειρά από κράτη, πρώτα και κύρια την Τουρκία, αλλά και τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν, η κουρδική δραστηριότητα για μεγαλύτερη αυτονομία ή ακόμη και για τη δημιουργία ενός κράτους συνιστά αιτία πολέμου καθώς άπτεται της εδαφικής τους ακεραιότητας.

Ναι, το νέο κεφάλαιο στη Μέση Ανατολή θα είναι κάθε άλλο παρά ειρηνικό. Και δύσκολα μπορεί να βρει κανείς έναν λόγο για να είναι αισιόδοξος.