Οι περισσότεροι τον γνωρίζουν ως τον πρώτο Ελληνα που βραβεύτηκε με Νομπέλ Λογοτεχνίας και ήρθαν σε επαφή με την ποίησή του μέσα από τα σχολικά βιβλία. Οσοι δεν αρκέστηκαν στα ταξίδια που προσέφεραν οι στίχοι του, άφησαν το βλέμμα τους να γοητευθεί από τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του, καθώς δεν αποχωριζόταν σχεδόν ποτέ τη φωτογραφική του μηχανή. Πόσοι όμως είχαν την ευκαιρία να δουν από κοντά το σπίτι του στην οδό Αγρας; Να γνωρίσουν τις εικαστικές του προτιμήσεις; Να δουν τι ο ίδιος αποτύπωνε με τον δικό του χρωστήρα; Και τελικά πώς ενέπνευσε τους σπουδαιότερους νεοέλληνες ζωγράφους μέσα από τους στίχους του;

Την πόρτα στον προσωπικό κόσμο του ποιητή, δοκιμιογράφου, μεταφραστή και διπλωμάτη Γιώργου Σεφέρη υπόσχεται να ανοίξει η μεγάλη έκθεση που ετοιμάζει για το φθινόπωρο το Ιδρυμα Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη υπό τον τίτλο «Οταν το φως χορεύει, μιλάω δίκαια», στίχος που ανήκει στο «Μόττο για ένα ηλιακό ρολόι στη Σκαρδαμούλα» από το «Τετράδιο γυμνασμάτων β΄».

Εκθεση που πραγματοποιείται 60 χρόνια μετά την κορυφαία στιγμή της καριέρας του ως διπλωμάτη, με τον διορισμό του ως πρεσβευτή της Ελλάδας στη Βρετανία, και 40 χρόνια από την ίδρυση της έδρας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ που φέρει το όνομά του. Και η οποία υλοποιείται σε συνεργασία με τον κάτοχο της συγκεκριμένης έδρας, καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών και Συγκριτικής Λογοτεχνίας Παναγιώτη Ροϊλό, και σε επιμέλεια του διευθυντή εικαστικού προγράμματος του Ιδρύματος Τάκη Μαυρωτά.

Περισσότερα από 300 εκθέματα – ανάμεσά τους περί τα 150 έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και φωτογραφίας με τις υπογραφές 40 εκ των σημαντικότερων ελλήνων εικαστικών δημιουργών και 60 αντιπροσωπευτικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες που έβγαλε ο ίδιος ο Σεφέρης από τα φοιτητικά του χρόνια ώς τα τελευταία του ταξίδια εντός κι εκτός συνόρων και οι οποίες προέρχονται από τις συλλογές του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης – θα βρουν τη θέση τους στους τρεις ορόφους του Ιδρύματος Θεοχαράκη, μαζί με το βραβείο Νομπέλ, τα χειρόγραφα, τις πρώτες εκδόσεις και τα προσωπικά αντικείμενα του ποιητή.

«Υπάρχει βαθιά επαφή ανάμεσα στην ποίηση και στα εικαστικά» λέει στο «Νσυν» ο Τάκης Μαυρωτάς με αφορμή την τρίτη έκθεση που επιμελείται και συνδέει έναν σπουδαίο ποιητή με τις καλές τέχνες. Σειρά που ξεκίνησε με αφιέρωμα στον Οδυσσέα Ελύτη και συνεχίστηκε με τον Κ.Π. Καβάφη. «Πρόκειται για δρόμους παράλληλους που οδηγούν σε μια διαφορετική αποκάλυψη» υποστηρίζει ο επιμελητής.

Αποκάλυψη που δεν θα προκύψει μόνο μέσα από τα έργα του Παναγιώτη Ζωγράφου, με τα οποία θα ανοίγει η έκθεση, και τα έργα του Θεόφιλου – αναφορά και στους δύο έχει κάνει στα δοκίμια του ο Σεφέρης –, τα δύο πορτρέτα του ποιητή διά χειρός Παναγιώτη Τέτση, την προτομή του με την υπογραφή του Θόδωρου Παπαγιάννη, τα έργα του Γιάννη Ψυχοπαίδη, ο οποίος επί τρεις δεκαετίες τουλάχιστον καταπιάνεται με την ποιητική κληρονομιά του νομπελίστα μέσα από τη δουλειά του, αλλά και τις δημιουργίες πολλών ακόμη δημιουργών. Ενδεικτικά αναφέρουμε από τον Χρίστο Καρά, τον Κώστα Τσόκλη και τον Αλέκο Φασιανό ώς τον Γιώργο Ρόρρη, τον Στέφανο Δασκαλάκη και τον Γιάννη Αδαμάκο.

Στα άδυτα του κόσμου του Γιώργου Σεφέρη θα μυήσουν τους επισκέπτες και έργα που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκθεση όπως εκείνα του Θανάση Μακρή, του Μιχάλη Αρφαρά και της Λήδας Κοντογιαννοπούλου, η οποία επί δύο χρόνια είχε «κατασκηνώσει» στο διαμέρισμα της οδού Αγρα και έχει μεταφέρει στον καμβά της απόψεις του, επιτρέποντας έτσι στους θεατές να δουν γωνιές από τον προσωπικό του χώρο.

Η ΦΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΣΑΡΟΥΧΗ. Ξεχωριστή στιγμή θα είναι η ευκαιρία που θα έχουμε να δούμε τόσο πώς ζωγράφιζε ο ίδιος ο ποιητής – πάνω σε πέτρες ή σε ένα ντουλάπι – αλλά και ποια έργα είχε επιλέξει να κοσμούν τους προσωπικούς του χώρους, τα οποία θα ενταχθούν στην έκθεση χάρη στη γενναιοδωρία της κληρονόμου του Αννας Λόντου. Χαρακτηριστικά είναι τα πορτρέτα του από τον χαράκτη Α. Τάσσο και τον ζωγράφο Σωτήρη Σόρογκα, οι «Τσιγγάνες» του Γιώργου Σικελιώτη, ένα τοπίο του Σπύρου Βασιλείου με αφιέρωση, μια ταπισερί του Γιάννη Μόραλη και δυο εικονίσματα: ένα που του χάρισαν οι συνάδελφοί του όταν αποχώρησε από το υπουργείο Εξωτερικών και ο Αγιος Γεώργιος φουστανελάς που βρισκόταν πάνω από το κρεβάτι του. «Παραστατικά κυρίως έργα που εκφράζουν τη βαθιά αισθητική καλλιέργεια του Σεφέρη» σχολιάζει ο Τάκης Μαυρωτάς και μας εφιστά την προσοχή και σε μία ακόμη ξεχωριστή φιλία του Γιώργου Σεφέρη. Σε εκείνη με τον Γιάννη Τσαρούχη που τεκμηριώνεται στην έκθεση μεταξύ άλλων με ένα έργο του ζωγράφου που περιέχει έναν στίχο του ποιητή, όσο και με το φωτογραφικό πορτρέτο του ζωγράφου από τον φακό του Σεφέρη, το οποίο θα παρουσιαστεί πλάι σε εκείνα της Μαρώς Σεφέρη, του Χένρι Μίλερ. Πολλά καρέ ωστόσο εστιάζουν σε τοπία και καθημερινές σκηνές – «αποδοσμένες κρυστάλλινα και στοχαστικά όπως η ποίησή του» – από τη Μικρά Ασία ώς το Κάιρο και από τη Βενετία ώς την Κύπρο και την Αθήνα. Αξιοσημείωτο είναι ότι πριν ακόμη η έκθεση εγκαινιαστεί έχει υπάρξει ενδιαφέρον για να ταξιδέψει εκτός Ελλάδας.

Βολανάκης και Βαρώτσος

Κι αν το φθινόπωρο το Ιδρυμα Θεοχαράκη το αφιερώνει στον Γιώργο Σεφέρη, για την επόμενη χρονιά το πρόγραμμά του περιλαμβάνει ένα εκτενές αφιέρωμα στον πατέρα της ελληνικής θαλασσογραφίας Κωνσταντίνο Βολανάκη με περισσότερα από 70 έργα του (25/1-13/5 2018) και θα συνεχίσει με μια έκθεση εστιασμένη στον «ποιητή της γλυπτικής» Κώστα Βαρώτσο (17/5-30/9 2018).

INFO

«Οταν το φως χορεύει, μιλάω δίκαια. Ο Γιώργος Σεφέρης και η ποίησή του μέσα από τη ζωγραφική και τις φωτογραφίες», από τις 8 Νοεμβρίου στο Ιδρυμα Βασίλη και Μαρίνας Θεοχαράκη, Βασ. Σοφίας και Μέρλιν