Ενα από τα βασικά επιχειρήματα των πολεμίων του τρεξίματος είναι διαχρονικά η σημαντική επιβάρυνση της καρδιάς από την πρακτική του συγκεκριμένου αθλήματος. Υποστηρίζουν πως ο κόπος της κίνησης σε υψηλό ρυθμό ζορίζει την καρδιά και έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα και αρκετά χιλιόμετρα, η ζημιά που προκαλείται στη λειτουργία της είναι ανεπανόρθωτη. Και να, σου λένε, ακόμη και ο πρώτος μαραθωνοδρόμος της Ιστορίας πέθανε μόλις έφερε το μήνυμα της νίκης επί των Περσών στην Αθήνα.
Εντάξει, ειδικά αυτό το τελευταίο είναι υπερβολή να το πάρουμε τοις μετρητοίς, όμως για να πούμε και την αλήθεια δεν έχουν απολύτως άδικο. Πράγματι, η καρδιά επηρεάζεται από το τρέξιμο. Ωστόσο, ο αντίκτυπος που έχει πάνω της η συστηματική και προγραμματισμένη προπόνηση, δεν είναι και τόσο αρνητικός. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν δύο νέες έρευνες που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα και εστιάστηκαν στη λειτουργία της καρδιάς των αθλητών.
Αμφότερες οι έρευνες επικεντρώθηκαν στην κατάσταση των στεφανιαίων αρτηριών έμπειρων αθλητών, που έχουν διαλέξει αθλήματα αντοχής. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, κυρίως οι άντρες που ξοδεύουν χρόνια στην έντονη προπόνηση και γράφονται συχνά σε αγώνες, παρουσιάζουν υψηλό ποσοστό αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες τους, οιωνός μιας καρδιοπάθειας που πλησιάζει. Το εύρημα αυτό δεν είναι και τόσο καινούργιο, αφού και κατά το παρελθόν αντίστοιχα επιστημονικά εγχειρήματα που είχαν εξετασει μαραθωνοδρόμους, είχαν επισημάνει τον μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης αυτής της πλάκας, συγκριτικά με ανθρώπους που κάθονται αναπαυτικά στον καναπέ τους και δεν παίρνουν τους δρόμους. Παρ’ όλα αυτά, η νέα έρευνα έδειξε ότι η πλάκα αυτή διαφέρει από την αντίστοιχη που εντοπίζεται στον οργανισμό λιγότερο δραστήριων ανθρώπων και άρα δεν μπορεί όλες τις φορές να θεωρηθεί λόγος ανησυχίας.
Οι συγκεκριμένες έρευνες δημοσιεύθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα στην επιθεώρηση «Circulation» («Κυκλοφορία» http://circ.ahajournals.org) και εξέτασαν περισσότερα δείγματα στις εξετάσεις καρδιάς από προηγούμενες αντίστοιχες μελέτες. Για την πρώτη, γράφουν οι «New York Times», ειδικοί από το Πανεπιστήμιο Ράντμπαουντ της Ολλανδίας μελέτησαν 284 άνδρες που ασκούνταν σε όλη τη ζωή τους. Για την άλλη, οι επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Σεντ Τζορτζ του Λονδίνου ζήτησαν τη συμβολή 300 ανδρών και γυναικών που περίπου οι μισοί από αυτούς υπήρξαν ελίτ δρομείς ή ποδηλάτες με βαρύ ιστορικό προπονήσεων και αγώνων. Ακόμα, είχαν την συμβολή και εθελοντών που διάγουν καθιστική ζωή χωρίς ωστόσο να παρουσιάζουν καρδιολογικά προβλήματα.
Οι εθελοντές και στις δύο έρευνες έπρεπε να συμπληρώσουν ένα μακροσκελές ερωτηματολόγιο σχετικά με την προϊστορία τους με την άσκηση, αναφέροντας αναλυτικά αν είχαν κατά το παρελθόν ασχοληθεί με οποιοδήποτε άθλημα αντοχής. Στη συνέχεια, οι επιστήμονες έκαναν έλεγχο στις καρδιές τους, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές που αποκαλύπτουν αναλυτικά την κατάστασή τους, ακόμα και τη σύσταση της πλάκας που τυχόν εντοπίζεται.
Και στις δύο περιπτώσεις των ερευνών, η μεγάλη προϊστορία με την άσκηση συνδέθηκε άμεσα με την ύπαρξη αθηρωματικής πλάκας στις αρτηρίες. Ειδικότερα στις εξετάσεις των Ολλανδών, οι άνδρες που είχαν ασκηθεί περισσότερο και κυρίως τρέχοντας για περισσότερο από τέσσερις ώρες την εβδομάδα κατά τη διάρκεια όλης της ενήλικης ζωής τους, παρουσίασαν μεγαλύτερες πιθανότητες να έχουν πλάκα από αυτούς που έτρεχαν λιγότερο από μία ώρα την εβδομάδα κατά την ίδια περίοδο. Αντίστοιχα, στα ευρήματα των Βρετανών, ενώ η πλειονότητα των συμμετεχόντων είχε καθαρές αρτηρίες, οι ακτινογραφίες των έμπειρων αθλητών έδειξαν περισσότερη πλάκα σε σχέση με τους υπόλοιπους εθελοντές. Παρ’ όλα αυτά, η σύστασή της ήταν πιο πυκνή και βαριά ασβεστοποιημένη κι άρα πιο σταθερή και λιγότερο πιθανό να σπάσει και να προκαλέσει καρδιολογικά προβλήματα. Αντίθετα, εκείνοι που είχαν μια καθιστή ζωή, στις εξετάσεις τους είδαν την πλάκα να είναι περισσότερο χοντρή και αρκετά ασταθής, με αποτέλεσμα να διεισδύει στις αρτηρίες, δημιουργώντας όλες τις προϋποθέσεις για καρδιοπάθεια.
«Το συμπέρασμα των δύο ερευνών είναι πως σαφώς υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στην αυξημένη άσκηση και τη στεφανιαία ασβεστοποίηση» αναφέρει ο δρ Μπέτζαμιν Λιβάιν, καθηγητής Καρδιολογίας στο Νοτιοδυτικό Ιατρικό Κέντρο Πανεπιστημίου του Τέξας (www.utsouthwestern.edu) και διευθυντής στο Ινστιτούτο της Ασκησης και της Περιβαλλοντικής Ιατρικής στο Ντάλας. Ο συγκεκριμένος είναι συν-συγγραφέας του άρθρου που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Circulation», εξηγώντας τα ευρήματα. Ωστόσο, ο ίδιος αναλύει το συμπέρασμα της έρευνας προσθέτοντας στην εξίσωση του τυχόν προβλήματος τη σύσταση της πλάκας. «Αν ερευνήσουμε λίγο περισσότερο τη μορφολογία των πλακών θα δούμε πως η μεν φαίνεται να είναι περισσότερο καλοήθης από την αντίστοιχη των ανθρώπων που δεν ασκούνται συστηματικά», επισημαίνει ο ειδικός.
Προς το παρόν, τα δεδομένα που διαθέτουν οι επιστήμονες συγκλίνουν στην πεποίθηση πως η εκτεταμένη και έντονη άσκηση μπορεί να αλλοιώσει τις αρτηρίες, αλλά δεν τις θέτει σε κίνδυνο ή σημαντικό κίνδυνο. Αν μετά απ’ όλα αυτά, διστάζετε να βγείτε εκεί έξω για προπόνηση ή σκέφτεστε κομματάκι περισσότερο αν πρέπει να γραφτείτε σ’ εκείνον τον αγώνα που έχετε βάλει εδώ και καιρό στο μάτι, ο δρ Λιβάιν έχει να σας δώσει τη δική του απάντηση: «Αν θέλετε να τρέξετε Μαραθώνιο, ωραία, προπονηθείτε και τρέξτε τον Μαραθώνιο. Αλλά αν ο στόχος σας ως προς την άσκηση είναι απλά να είστε υγιείς, τότε ακόμα και τα μισάωρα χαλαρά τρεξίματα μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματικά».
