Μια πρώτη ιδέα παίρνει κανείς από τα συμπληρωματικά τού περιεχομένου χαρακτηριστικά: το βιβλίο είναι αφιερωμένο μεταξύ άλλων στη μνήμη του Ανδρέα Παπανδρέου, «του πρώτου αριστερού σοσιαλιστή πρωθυπουργού της χώρας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο»· το εξώφυλλό του κοσμεί μια φωτογραφία από την τελετή παράδοσης – παραλαβής του υπουργείου Εθνικής Αμυνας τον Οκτώβριο του 1981, ενδεικτική της μετάβασης –σύμφωνα με μια ανάγνωση –της εξουσίας από τη Δεξιά στην Αριστερά· στο οπισθόφυλλο διευκρινίζεται ότι η παρούσα εργασία διαφοροποιείται από τις αναλύσεις του ΠΑΣΟΚ μέσα από τα σχήματα του λαϊκισμού, των πελατειακών σχέσεων και του αρχηγισμού, είτε γιατί αυτά δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα του κόμματος είτε γιατί δεν καθόρισαν την εξέλιξή του.
Κι όμως, το βιβλίο του Βασίλη Ασημακόπουλου –η διδακτορική διατριβή που υποστήριξε πέρυσι στο Πάντειο -, παρά και τον ελαφρώς προβοκατόρικο τίτλο, δεν συνιστά απόπειρα εξαγνισμού της ιστορίας του ΠΑΣΟΚ μέσα σε κάποια αριστερή κολυμπήθρα. Ο συγγραφέας, δικηγόρος που ασχολείται με το εργατικό δίκαιο, προερχόμενος από τη φοιτητική παράταξη του κόμματος, εναντιώθηκε σύμφωνα με το βιογραφικό του στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, στο Σχέδιο Ανάν και στην αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, εντάχθηκε κατόπιν στο αντιμνημονιακό κίνημα και εκλέχθηκε μέλος της ΚΕ ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ το 2012-2013 (αποχωρώντας από τις τάξεις του κυβερνώντος πια κόμματος το 2015), ήδη ωστόσο από τον πρόλογο του βιβλίου του εξηγεί την προσέγγισή του: οι δύο τάσεις που διαμορφώνονται στην εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ, λέει, είναι αφενός η ηγετική κομματική γραφειοκρατία, που συγχωνεύεται στην αστική τάση του κόμματος και μορφοποιείται στην παραδοσιακού τύπου, μεταπολεμική σοσιαλδημοκρατία, και αφετέρου η εσωκομματική αντιπολίτευση, που αποτελεί έκφραση της πάλης ενάντια στην αστικοποίηση του κόμματος, σε μια κατεύθυνση «εξελικτικής μεσοπολεμικής σοσιαλδημοκρατίας – αριστερών σοσιαλιστών».
Συμπερασματικά (και με δεδομένο ότι, σύμφωνα με τον συγγραφέα, κυρίαρχη έκφραση της ταξικής πάλης αποτέλεσε τότε ο αγώνας για άνοδο του βιοτικού επιπέδου της μισθωτής εργασίας και όχι για ανατροπή του καπιταλισμού), η παραμονή στην ΕΟΚ, η αστικοποίησή του ή ο συγχρονισμός του με τη γραμμή του νέου αναθεωρητισμού της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας έθεσαν τις βάσεις «του πολιτικού μεταμορφισμού του από ένα εθνικολαϊκό κίνημα αντιιμπεριαλιστικής, σοσιαλιστικής προοπτικής, μέσα στην ανολοκλήρωτη κίνησή του στον πυρήνα του κοινωνικοπολιτικού μπλοκ δυνάμεων “Μένουμε Ευρώπη”». Εξίσου βασική υπόθεση του Ασημακόπουλου είναι ότι μια τέτοια εξέλιξη του ΠΑΣΟΚ οφείλεται στην πορεία της εσωκομματικής του πάλης. Ολα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά εντός των γενικότερων πλαισίων που χαράζουν οι ιστορικές, διεθνείς και εσωτερικές, οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες. Οπως παρατηρούσε κάποτε ο Αγγελος Ελεφάντης, «δεν ήταν νομοτέλεια αυτή η εξέλιξη. Ετσι παίχτηκαν τα πράγματα».
Βασίλης Ασημακόπουλος

Πρώτη φορά Αριστερά

Andy’s Publishers, 2017, σελ. 558

Τιμή: 24 ευρώ

Τελευταία Νέα