Κάποτε ήταν οι ρωμαίοι αυτοκράτορες, τα πιστωτικά ιδρύματα της Αναγέννησης, οι σιδηροδρομικές εταιρείες της βικτωριανής Αγγλίας ή οι οικονομικοί γίγαντες στην Αμερική του 20ού αιώνα: η αρχιτεκτονική καλούνταν συχνά να αποτυπώσει το μέγεθος ή τις φιλοδοξίες τους. Πλέον ο κόσμος κυριαρχείται και από τεχνολογικούς κολοσσούς, που παρά τον εικονικό χαρακτήρα πολλών προϊόντων τους επενδύουν κι εκείνοι αμύθητα ποσά στην κατασκευή κτιρίων.
Η κλίμακα των οραμάτων τους δεν επιτρέπει τίποτα λιγότερο από την επιστράτευση των διασημότερων αρχιτεκτονικών γραφείων του κόσμου, τα οποία για χάρη τους εφευρίσκουν νέα υλικά ή χρησιμοποιούν τα παλιά με τρόπους αδιανόητους. Οι χώροι εργασίας μοιάζουν πια με ολόκληρες πόλεις και στεγάζουν γήπεδα, πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων, συναυλιακούς χώρους, όλα κατά κύριο λόγο διακοσμημένα με έργα σύγχρονης τέχνης. Ο λόγος φυσικά για τα κεντρικά της Google, της Apple ή της Facebook, που όχι μόνο υψώνονται εντυπωσιακά πάνω από τη Silicon Valley, αλλά και ετοιμάζουν την επέκτασή τους.
ΟΡΑΤΟ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ. Το Πάρκο της Apple, στο Κουπερτίνο της Καλιφόρνιας, ανατέθηκε στο Foster and Partners, ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά γραφεία του κόσμου. Δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, το κυκλικό του σχήμα όμως (με περίμετρο ενάμισι χιλιομέτρου) είναι ήδη ορατό από το Διάστημα. Εχει έκταση 260.000 τετραγωνικών μέτρων και φέρεται να κόστισε πέντε δισεκατομμύρια δολάρια. Σύμφωνα με το περιοδικό «Wired», απασχολούσε τον Στιβ Τζομπς ώς τους τελευταίους μήνες της ζωής του, φέρνοντάς τον λ.χ. ενώπιον του δημοτικού συμβουλίου της πόλης για να εξηγήσει τα οφέλη της από το Apple Park. Θα στεγάζει 12.000 εργαζομένους, θα μοιάζει με διαστημόπλοιο, θα δροσίζεται από 6.000 δέντρα, έλεγε ο Τζομπς σε εκείνη τη συνάντηση, κι όταν κάποιος από το συμβούλιο διερωτήθηκε τι ακριβώς θα κέρδιζε η πόλη από όλα αυτά, ο ιδρυτής της Apple θύμισε ευγενικά τα δημοτικά τέλη, που θα ήταν κρίμα να μεταφερθούν αλλού. Τελικά η πόλη δέχθηκε και κάπως έτσι τα ρεπορτάζ ή οι μαρτυρίες κάνουν πλέον λόγο για μια κατασκευή με γυμναστήριο 9.000 τετραγωνικών μέτρων, με ένα καφέ που μπορεί να σερβίρει ταυτόχρονα 4.000 ψυχές, με δέντρα που μεταφυτεύτηκαν από την έρημο Μοχάβε ή με τα μεγαλύτερα κομμάτια γυαλιού που έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ σε κτίριο.
Δεν είναι εντελώς παράξενο που τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Facebook και η Google σχεδιάζουν τα δικά τους νέα αρχηγεία σε απόλυτη αντιδιαστολή με της Apple. Το ήδη υπάρχον μέγαρο του Μαρκ Ζάκερμπεργκ στο Μένλο Παρκ της Καλιφόρνιας, σχεδιασμένο από τον Φρανκ Γκέρι, είναι ένας «ανοιχτός» χώρος εργασίας 2.800 ατόμων, διακοσμημένος με έργα σύχρονων καλλιτεχνών, που μοιάζει όμως μάλλον απλός (αν όχι ανολοκλήρωτος) παρά εντυπωσιακός: «Θέλουμε τα κεντρικά μας να δίνουν την αίσθηση μιας εργασίας εν εξελίξει» δήλωνε σχετικά ο Ζάκερμπεργκ. Οπως και να ‘χει, η επέκταση του κτιρίου, ονόματι Willow Campus, ανατέθηκε στο νεοϋορκέζικο αρχιτεκτονικό γραφείο ΟΜΑ (με τον Ρεμ Κούλχαας στους συνιδρυτές του), ένας από τους αρχιτέκτονες του οποίου εξηγούσε ότι στόχος ήταν η «ενοποίηση του κτιρίου με την κοινότητα», αλλά και η «παροχή αγαθών που η κοινότητα χρειάζεται απεγνωσμένα»: εμπορικούς δρόμους δηλαδή, δημόσιους χώρους, 1.500 κατοικίες ή ένα ξενοδοχείο. «Η Facebook είναι η τέλεια εταιρεία», έλεγε ο Σοχέι Σιγκεμάτσου, «γιατί σκοπός της είναι να συνδέσει τους ανθρώπους. Τα δίκτυα είναι κάτι άυλο αλλά και ταυτόχρονα χειροπιαστό». Τι παραπάνω σήμαινε αυτό; Μέσα μαζικής μεταφοράς που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από το κοινό, ποδηλατοδρόμους αλλά και άλλες παροχές που φιλοδοξούν να συνεισφέρουν σε αυτό που ονομάζεται «αστική συνδεσιμότητα».
«ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ». Επιδιώκοντας επίσης να διαφοροποιηθεί, η Google ανέθεσε δύο νέα κτίριά της (στο Mountain View της Καλιφόρνιας και στο King’s Cross του Λονδίνου) στο αρχιτεκτονικό ντουέτο των Μπγιάρκε Ινγκελς και Τόμας Χέδεργουικ: η επιλογή αναμένεται να έχει θεαματικά (έως εντυπωσιοθηρικά) αρχιτεκτονικά αποτελέσματα. Τα λίγα σχέδια που έχουν δημοσιοποιηθεί το επιβεβαιώνουν: στο μεν Mountain View θα κατασκευαστεί ένα κτίριο που θα θυμίζει τεράστια τέντα, στο δε King’s Cross ένα με αμέτρητους, πανύψηλους φεγγίτες. Η «σύνδεση με την κοινότητα» είναι και εδώ στα ζητούμενα, κάτι που, όπως και στην περίπτωση της Facebook, συνάδει με την εικόνα που η εταιρεία προωθεί για τον εαυτό της. Στην ίδια λογική, δεν μοιάζει παράξενο που η Apple σχεδιάζει ένα κτίριο κολοσσιαίο και απρόσιτο. Κοινό στοιχείο και των τριών πρότζεκτ μοιάζει η φιλοδοξία τους να αποκτήσουν τα χαρακτηριστικά ενός μικρού αλλά πλήρους σύμπαντος, με τη δική του οργάνωση, αισθητική, χλωρίδα ή και κλίμα. Ενός χώρου ανοιχτού στο κοινό, αλλά και απολύτως ελεγχόμενου από το μάνατζμεντ. Που θα θυμίζει πότε ζωηρή μητρόπολη και πότε απόμακρη πανεπιστημιούπολη. Ενός χώρου που θα ευεργετεί αλλά και θα βαραίνει τις γύρω περιοχές, ενσωματώνοντας τις αντιφάσεις και τα χαρακτηριστικά του κολοσσού που φιλοξενεί.
Τελευταία Νέα